1η έκδοση: Φεβρουάριος 2025

Εξώφυλλο & Δελτίο τύπου

ΣΕΙΡΑ: ΤΑ ΑΕΙΘΑΛΗ
Η σειρά Τα αειθαλή περιλαμβάνει μικρά σε έκταση αλλά μεγάλα ως προς το εκτόπισμά τους κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας που περιέπεσαν σε κατάσταση λήθης. Κείμενα κλασικά που η αειθαλής αξία τους επιτάσσει το ξαναδιάβασμά τους υπό το φως της εποχής μας.

Μαύρη λογοτεχνία, αφήγημα τρόμου, ύφος gothic. Κυρίαρχα στοιχεία σε αυτές τις ιστορίες είναι οι συνθήκες σκότους, η υποβλητική παρουσία της σκιάς και τα «τινάγματα» του νου των ηρώων του συγγραφέα. Σε αυτό το είδος ο Βουτυράς συνθέτει εξπρεσιονιστικά στοιχεία, μεταφυσικές υποβολές και ψυχιατρικές κλινικές εικόνες. Και ακόμα ισορροπεί πάνω στη «γεφύρωση του διχασμού μεταξύ υλικού και πνευματικού». Τα διηγήματα αυτά έχουν μια πεισιθάνατη αγριότητα. Θα βρούμε εκεί νεκροταφεία, τελετουργίες αίματος, δολοφονίες, τρομακτικά όνειρα, θαμπά φώτα, προαισθήματα, εμμονές και παραισθήσεις. Ένα μυστικό σκοτεινό κόσμο που μέσα του οι ήρωες των ιστοριών, παραδίδονται αφού παλέψουν μάταια. «Με κείνο που κρυφά διευθύνει αυτά τα χτυπήματα πώς του ήτανε δυνατό να πολεμήσει; Αυτό κρύβεται παντού, στο φως της ημέρας, στο σκοτάδι, στον αέρα!» σκέφτεται κάποιος απ’ αυτούς. Είναι ένας κόσμος ζωντανών νεκρών που όμοιός του δεν υπάρχει στην ελληνική λογοτεχνία. [από το εκδοτικό σημείωμα]

[ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ]

Ξαφνικά του φάνηκε να είδε στον αέρα µέσα και πολύ πολύ κοντά του ένα καράβι, ένα παράδοξο καράβι, που ανεβοκατέβαινε γρήγορα, τρελά, µ’ έναν πίνακα άσπρο πάνω του στηµένο, γεµάτο γράµµατα µαύρα!

Αυτό ήταν για µια στιγµή, µόνο για µια στιγµή, σα να ’χε ανοίξει ο αέρας που το ’κρύβε ή να µπόρεσε αυτός να δει κάτι αόρατο που τριγύριζε κει και που είχε έρθει µε το χρώµα του αέρα ή του νερού!

Πετάχτηκε µε τον νου να σαλεύει απ’ τον τρόµο: Το καράβι, το καράβι!... έκανε. Κείνο το καράβι! Α, κακό... κακό!... Τι άλλο σηµαίνει από κακό που έρχεται;...

Εδώ θα βρείτε ενδιαφέρουσες κριτικές και παρουσιάσεις με αφορμή την έκδοση του 2009.

Γράφει ο Γιώργος Βαϊλάκης για το popaganda.gr
 Μεταφυσικό δέος, πυρετώδης ερωτισμός και αμείλικτη φρίκη από τον Δημοσθένη Βουτυρά
Πρόκειται για διηγήματα σαν μικρές ζωγραφιές, στα οποία συνυπάρχουν επιδέξια η υποτυπώδης ατμοσφαιρική πλοκή με τον υπαινιγμό, τις παύσεις, τη σιωπή, την γοητεία της παρακμής.

Εφιαλτικά τοπία της ερήμωσης και του θανάτου, τελετουργίες αίματος, δολοφονίες, τρομακτικά όνειρα που κόβουν την ανάσα, φώτα θαμπά, αινιγματικές σκιές αναπόδραστες εμμονές και ιδεολοψίες: όλα αυτά, είναι κομμάτια ενός παράξενου κόσμου που ισορροπεί ιλιγγιωδώς ανάμεσα στην πραγματικότητα και την παραίσθηση, την ψυχική διαταραχή και την πιο απρόσμενη απόκλιση από τις κανονικές συνθήκες.
Ή, αλλιώς, πρόκειται για έναν λογοτεχνικό λαβύρινθο από διηγήματα πολλαπλών επινοήσεων και παραλλαγών, με συνισταμένη μία υποβλητική -και συχνά ανεξέλεγκτη- συγγραφική φαντασία που κατά κανόνα ασκεί μια υπνωτιστική γοητεία στον αναγνώστη. Ο λόγος για τον Δημοσθένη Βουτυρά (1871- 1958) ο οποίος έγραψε αμέτρητα -θα έλεγε κανείς- και μάλλον άνισα διηγήματα, ανάμεσα στα οποία -όμως- εντοπίζονται αρκετά μικρά διαμάντια.(...)
(...) το πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό των διηγημάτων βρίσκεται στις ακραίες αντιθέσεις φαντασίας και πραγματικότητας, με τις ψυχικές και συναισθηματικές εξάρσεις να οδηγούν σε μία αδιέξοδη σύγκρουση του ατόμου με το περιβάλλον του. Στην πραγματικότητα, οι συμβολικές προεκτάσεις των διηγημάτων περιπέτειας και φαντασίας του Βουτυρά συναντούν την κατασταλαγμένη πεποίθησή του ότι ο κόσμος κυριαρχείται από ανεξέλεγκτες δυνάμεις βαρβαρότητας και ότι τα υπάρχοντα συστήματα διαιωνίζουν την ανέχεια των μη προνομιούχων.

Άλλωστε, οι πρωταγωνιστές στα περισσότερα διηγήματά του –ακόμη και στις αλληγορικές ή εξωπραγματικές ιστορίες του- είναι πρόσωπα που κατέρρευσαν, που έχασαν τη μάχη αποδέχτηκαν μοιρολατρικά την ήττα τους και έγιναν έρμαιο των εν πολλοίς ακατανόητων και δυσοίωνων εξελίξεων. Η παρούσα έκδοση με τίτλο «Το καράβι του θανάτου και άλλες ιστορίες» αποτελεί μία εξαιρετική συλλογή από διηγήματα του Δημοσθένη Βουτυρά: μέσα από αυτά τα μικρά κομψοτεχνήματα, αναδεικνύονται όλα εκείνα τα ονειρικά και οραματικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την τέχνη του χαρισματικού συγγραφέα.

Μαύρη λογοτεχνία, αφήγημα τρόμου, ιστορίες gothic; Όπως και να ’χει, σε αυτό το είδος ο Βουτυράς υπήρξε πρωτοπόρος στην ελληνική λογοτεχνία και συνθέτει ως ένα βιρτουόζος εξπρεσιονιστικά στοιχεία, μεταφυσικές υποβολές και κλινικές εικόνες ψυχιατρείου. Συνολικά, πρόκειται για έναν ολόκληρο κόσμο στον οποίο συνυπάρχουν η αίσθηση της ματαιότητας με το μεταφυσικό δέος, ο νοσηρός ερωτισμός με τη φρίκη, το μεταφυσικό δέος με τους πιο απρόβλεπτους συμβολισμούς των ονείρων.

Αλλά και μία απέραντα σκοτεινή -και ενίοτε απειλητική- ατμόσφαιρα (που καλύπτει τις ιστορίες του από άκρη σε άκρη) η οποία μέσα από την σταδιακή της πύκνωση, συμπληρώνει μοναδικά τις εκφραστικές δυνατότητες αυτής της «μαύρης αφήγησης». Και όλα αυτά, αποθεώνοντας την τέχνη ενός συγγραφέα που γνώριζε (όσο ελάχιστοι) πώς να συνδυάζει την πιο πυρετώδη εσωτερική ένταση, με μία άκρως πειστική -και καθηλωτική- εξέλιξη της ιστορίας…

Διαβάστε την παρουσίαση εδώ
Γ. Βαιλάκης, popaganda.gr (15.03.2025)

Γράφει ο Γιάννης Μπασκόζος για το ηλ. περιοδικό Ο Αναγνώστης

(...) Ο Δημοσθένης Βουτυράς, πολυγραφότατος, υποτιμημένος στην αρχή, χάρη σε μικρούς εκδοτικούς οίκους συνεχίζει να εμφανίζεται εκδοτικά και να κερδίζει νέους φίλους και αναγνώστες. Ο ιστορικός Βάσιας Τσοκόπουλος, χρόνια μελετητής του Βουτυρά, επιλέγει σε αυτό το τομίδιο 13 ιστορίες μαύρες, γκόθικ, φαντασμάτων, ένα είδος στο οποίο έδωσε υπέροχα διηγήματα. Όλα είναι γραμμένα από το 1902 έως το 1924. Τα μοτίβα των διηγημάτων είναι : οι εμμονικές ιδέες ορισμένων ηρώων, κάποιος πιστεύει ότι είναι το χέρι της μοίρας, άλλος πιστεύει ότι είναι σταλμένος ως τιμωρός, άλλος θέλει να προσφέρει αίμα για να ξορκίσει το θάνατο, άλλοι διέπονται από φοβικές αναμνήσεις προσώπων που τους καταδιώκουν. Όπως σημειώνει ο Β.Τσοκόπουλος η τεχνική του είναι αυτή της μεταστροφής, δηλαδή το διήγημα στο τέλος μεταστρέφεται σε ένα άλλο είδος από ρεαλιστικό σε ονειρικό, από κοινωνικό σε υπερβατικό κ.ά. Συνολικά πολλά διηγήματα του Βουτυρά ανακαλούν μια ονειρική ατμόσφαιρα και οι διηγήσεις του μετατρέπονται σε «αφηγήσεις ονείρων». Κάποια κινούνται στο πεδίο των ψυχικών διαταραχών με έντονα φροϋδικά στοιχεία. Έντονες είναι και οι κινηματογραφική επιρροές στις πολλές εικονοποιήσεις των διηγημάτων, ειδικά με σκιές, σκοτάδια, μαύρα ανθρώπινα πεδία. Το βιβλιαράκι αυτό δεν απευθύνεται μόνο στους ρέκτες του είδους της μαύρης λογοτεχνίας αλλά αποτελεί έναυσμα για να ανακαλύψει ο αναγνώστης ένα παραγνωρισμένο λογοτεχνικό ταλέντο και στα υπόλοιπα διηγήματά του.

Διαβάστε όλο το άρθρο εδώ
15+1 βιβλία που, ίσως, δεν προσέξατε (του Γιάννη Ν.Μπασκόζου 27/03/2025)

Γράφει ο Γιώργος Λαουτάρης
Αλλόκοτο, Σκοτεινό, Μεταφυσικό Ταξίδι

Στους λησμονημένους λογοτεχνικούς θησαυρούς που οι εκδόσεις Τόπος επαναφέρουν στο προσκήνιο με τη σειρά «Αειθαλή» προστέθηκε η μικρή αλλά απολαυστική συλλογή διηγημάτων του Δημοσθένη Βουτυρά υπό τον τίτλο Το καράβι του θανάτου και άλλες ιστορίες. Από το μεγάλο σώμα των απάντων του συγγραφέα, ο επιμελητής Βάσιας Τσοκόπουλος επέλεξε 13 διηγήματα με ενιαίο ύφος και περιεχόμενο για να επανασυστήσει στο αναγνωστικό κοινό έναν πραγματικά πρωτοποριακό συγγραφέα του προηγούμενου αιώνα. 

Ο μυθοπλαστικός κόσμος του Βουτυρά έχει χρώμα μαύρο, οι ήρωές του κυκλοφορούν το βράδυ με ομίχλη και υπό το σεληνόφως, επισκέπτονται νεκροταφεία και βιώνουν μεταφυσικές εμπειρίες στις οποίες ο θάνατος και η φρίκη πρωταγωνιστούν. Η πλοκή δεν προχωρά με κάποια ορθολογική διαδοχή γεγονότων, αλλά με «τιναγμούς του νου» που καταλαμβάνουν τους ταπεινούς ήρωες. Δεν υπάρχει ίσως πιο χαρακτηριστική λογοτεχνική σύλληψη στη συλλογή από το διήγημα «Πόλη της κατάρας» στην οποία μόλις ο αφηγητής μπαίνει, αντικρίζει ένα απόκοσμο θέαμα: «Άνθρωποι ωχροί περπατούσαν, ωχροί με βήμα βαρύ, έμπαιναν στα χαμηλά, σαραβαλιασμένα μαγαζιά κι όλοι σιγά μιλούσανε, με πιασμένη τη φωνή, με μάτια θαμπά».

Μια γλώσσα κοφτερή, χωρίς στολίδια και μια αφήγηση απέριττη φανερώνει τις μοντερνιστικές τάσεις του συγγραφέα που τον κατέστησαν στην εποχή του πάρα πολύ πετυχημένο. (...).

Διαβάστε τη συνέχεια εδώ.
Γ. Λαουτάρης, Δημοσιογράφος (03/2025)

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος για την Bookpress

Σκοτεινιά, μαύρα σύννεφα, αίσθηση ανοίκειου τρόμου, φαντασματικές φιγούρες, τάφοι και νεκροταφεία, μια σύμπτυξη του επέκεινα με τον κόσμο των ανθρώπων και όνειρα, πολλά όνειρα, που κουβαλούν μια ανησυχητική διάθεση. Στις μέρες μας το νέο-γκόθικ έχει αποκτήσει πολλούς λάτρεις, με αποτέλεσμα νέες φωνές στην Ελλάδα να αναμετρώνται με το είδος και μάλιστα όχι χρησιμοποιώντας το αστικό περιβάλλον, αλλά τα ανειρήνευτα στοιχεία της ελληνικής επαρχίας.

Πολλές δεκαετίες πιο πριν, στις αρχές μόλις του 20ού αιώνα, ο Δημοσθένης Βουτυράς υπήρξε ο προάγγελος αυτού του πυκνόρρευστου κόσμου της μαγείας, του αλλότροπου και του τρόμου. Σαφώς, δεν είναι μόνο αυτή η διάσταση των διηγημάτων του, αν και πολλοί κριτικοί της εποχής διείδαν μια σχέση του με το περιβάλλον του Πόε, καθώς επεκτείνονται στα όρια του ψυχολογικού ρεαλισμού και του κοινωνικού δράματος, ενώ δεν λείπουν και τα στοιχεία εκείνα που θα τα κατέτασσαν ακόμη και στο χώρο του φανταστικού.

Με την ίδια ευκολία που μπορεί ο Βουτυράς να δείξει τη διαφορά που υπάρχει σε ένα αφεντικό και σε έναν εργάτη, είναι σε θέση να μετατρέπει μια ιστορία εξόχως ρεαλιστική σε κάτι εντελώς μεταφυσικό. Σε όλα σχεδόν τα διηγήματα της παρούσας έκδοσης, ο κόσμος των πεθαμένων είτε παρεμβαίνει εμμέσως στις πράξεις των ζώντων είτε τις καθορίζει. Πλοία φαντάσματα, σκιές που έρχονται από το πουθενά και οδεύουν στο πουθενά, αλλότριες φιγούρες, προλήψεις που αναρριπίζονται, όνειρα που προλέγουν άσχημα συμβάντα ή μετατρέπονται σε εφιάλτες, είναι στοιχεία που συναντάμε συνεχώς στα διηγήματα του Βουτυρά.

Ο ουρανός που σκέπει τους ανθρώπους, αλλά και τα μνήματα είναι σχεδόν πάντα σκοτεινός. Τα σύννεφα είναι μαύρα, ελάχιστο φως καταφέρνει να πέσει επί της γης. Μέσα σε τούτο το πνιγηρό περιβάλλον, οι ήρωες αμφιταλαντεύονται με τη λογική και το παράλογο, βλέπουν οράματα, έχουν τρεμάμενη ψυχοσύνθεση, ακινητούν μπρος σε κάτι που η λογική δεν έχει τα εφόδια να το εξηγήσει.

Κινηματογραφική ματιά
Η μεγάλη ικανότητα του Βουτυρά είναι οι εικόνες που δημιουργεί. Θα έλεγε κανείς πως πριν καν ο κινηματογράφος εγγραφεί στο θυμικό των συγγραφέων και τους προσφέρει γόνιμο υλικό στη διαχείριση των ιστοριών τους, αυτός διαθέτει μια ατόφια κινηματογραφική οπτική στο πώς βλέπει τις δράσεις μέσα στα διηγήματά του. Η φαντασία του είναι οργιώδης, οι ανατροπές παίζουν σημαντικό ρόλο στις πλοκές του, όπως και οι «ελιγμοί» που κάνει εν προόδω σε κάθε ιστορία του, μεταστρέφοντας το κλίμα από τον ρεαλισμό σε κάτι που διαφεύγει, εκτρέπεται και ολισθαίνει προς τον υπαρξιακό τρόμο.

Μπορεί να μας χωρίζει πολύς καιρός από τότε που ο Βουτυράς έγραψε όλες αυτές τις ιστορίες, εντούτοις, και λόγω της ευνοϊκής συγκυρίας, καθίσταται σύγχρονος και μπορεί να διαβαστεί στις μέρες μας ως ένας συγγραφέας που είδε τον τρόμο πριν καν αυτός γίνει μια στυγνή καθημερινότητα με πολλαπλές μορφές.

Διαβάστε εδώ
Bookpress (07/04/2025)