1η έκδοση: Οκτώβριος 2024

Εξώφυλλο & Δελτίο τύπου

ΣΕΙΡΑ: ΤΑ ΑΕΙΘΑΛΗ
Η σειρά Τα αειθαλή περιλαμβάνει μικρά σε έκταση αλλά μεγάλα ως προς το λογοτεχνικό τους εκτόπισμα κείμενα της εγχώριας και της παγκόσμιας λογοτεχνίας που περιέπεσαν σε κατάσταση λήθης. Κείμενα κλασικά που η αειθαλής αξία τους επιτάσσει το ξαναδιάβασμά τους υπό το φως της εποχής μας.

Η έκδοση αυτή, με την οποία εγκαινιάζεται η σειρά «Τα αειθαλή», περιλαμβάνει:

• τη συλλογή διηγημάτων Τ’ αγρίμια του άλλου δάσους (1952), το πρώτο βιβλίο που εξέδωσε ο Αλαβέρας και που αποτυπώνει με διεισδυτική ματιά τον εμφύλιο αλληλοσπαραγμό,
• την πολυφωνική νουβέλα Άρτα Κορ (1976) όπου ο ομώνυμος ήρωας, ξεπεσμένος αριστοκράτης, πολεμιστής των Τούρκων, Βαλκάνιος έμπορος, οικοδόμος και νυν μικροπωλητής περιπλανιέται στη Θεσσαλονίκη και αναλογίζεται τη ζωή του,
• απόσπασμα από το ημιτελές μυθιστόρημα Οι πεσσοί (2006), λίγο πριν τον θάνατό του, αφού πρόλαβε να τιμηθεί με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του.

Βιρτουόζος της γραφής, με πολυεπίπεδη φιλοσοφική σκέψη που στοχάζεται πάνω στις ανθρώπινες αλήθειες, ο Αλαβέρας δίκαια θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους νεοέλληνες συγγραφείς.

***

[ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ]

Η άσκηµη γέψη της εγκατάλειψης ξέκοβε απ’ τα κλώνια των χιονισµένων δέντρων κι ερχότανε, ερχότανε, του σκέπαζε τα χείλια µε το παλιό χιόνι, ανούσιο και κοροϊδευτικό µαζί κατασκεύασµα του αγνώστου. Η επαφή όµως αυτή έκανε τα µηνίγγια του να τρίξουν, τη γλώσσα του να ξεκολλήσει απαιτητική. Εδώ, εκεί, παντού, από παντού –από κει, από δω, από µέσα του, η δίψα– η δίψα. Γλίστρησε θολή από τα µάτια και πήγε να χορτάσει στο γλείψιµο, στο βύζαµα, στο δάγκωµα των χειλιών – σάµπως ένας φοβερός πονόδοντος· ύστερα έδωσε δύναµη στον λαιµό, γύρισε µπρούµυτα όλο το κορµί, έχωσε το κεφάλι µες στο χιόνι, που στην αρχή έλιωνε από το έντονο ρουθούνισµα, κι ύστερα πάγωσε και ρουθούνια και στόµα.
Ήτανε αδύνατο να υπολογίσει τον χρόνο, το ρολόγι του είχε σταµατήσει σε µιαν ώρα που περίπου θα ήτανε η χτεσινή.

«Τούτη η βαριά συναίσθηση ευθύνης, που δεν κληρονοµήθηκε, αλλά σου δίνεται από την ίδια την πραγµατικότητα, σε κρατά σε διαρκή εγρήγορση, δεν σ’ αφήνει στιγµή ησυχίας. Πρέπει να επιλύσεις µέσα σου τη διαφορά µεταξύ του καθαρού νοητικού αντικρίσµατος, από τη µια πλευρά, και του ψυχικού από την άλλη, ώστε φέρνοντας σ’ ισοζυγία τούτα τα δύο να κατορθώσεις να δεις σαν αυθύπαρκτο πνευµατικό γεγονός την περίπτωσή σου µέσα στον κόσµο, αλλά και σε συσχετισµό µε το περιβάλλον».

Τηλέµαχος Αλαβέρας

 Στην ίδια σειρά κυκλοφορεί επίσης:

***

Τα σαγηνευτικά “αειθαλή” της Μαρίας Μοίρα Αυγή Αναγνώσεις

(...) Στα διηγήματα «Τ’ αγρίμια του άλλου δάσους και άλλα πεζά» ο συγγραφέας Τηλέμαχος Αλαβέρας αφηγείται σε πολλαπλές εκδοχές ιστορίες οδύνης από τον Εμφύλιο σηκώνοντας με σεβασμό το βάρος της μνήμης, χωρίς παιάνες και τυμπανοκρουσίες, με λεπτή ειρωνεία και αίσθηση του μέτρου. Άντρες του εθνικού στρατού βρίσκονται απομονωμένοι σε φυλάκια και απάτητες βουνοκορφές, σε ξεχασμένα περάσματα και ναρκοθετημένους δρόμους, άγρια φαράγγια και ανήλιαγες πλαγιές, να τους κυκλώνει η ανάσα του πολέμου και η κατάρα του αδελφικού αίματος, μακριά από τις πολιτείες και τους αγαπημένους τους, με τις γυναικείες οπτασίες να στήνουν χορό στον βαθύ τους ύπνο. Εξαντλούν την τρυφερότητα και το αξόδευτο συναίσθημα της χαμένης νεότητάς τους προστατεύοντας μάταια ένα νεογέννητο ορφανό ζαρκαδάκι από τα δόντια των λύκων, ανατρέφοντας με αποφάγια ένα μικρό τσοπανόσκυλο για πιστό σύντροφο να αλυχτάει το φεγγάρι μαζί τους στις σκοπιές ή ζεσταίνοντας στον κόρφο τους σαν φυλαχτό μια εξιδανικευμένη γυναικεία οπτασία. Όλα όσα θα συλληφθούν και θα εκτελεστούν από τους αντάρτες. Παράπλευρες πολεμικές απώλειες, αθώα θύματα μιας εποχής ακραίου παραλογισμού, λυσσαλέων συγκρούσεων και αγεφύρωτου μίσους.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως έχει η ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης του μεσοπολέμου, όπως αναδύεται στα γραπτά του Τηλέμαχου Αλαβέρα. Η αναπαράσταση της ιδιάζουσας αστικότητας της πόλης από τον συγγραφέα, που η ποιητική του ματιά αναπλάθει και συνθέτει με εκφραστικό πλούτο και ενάργεια, ακολουθώντας τους ήρωές του, τον Άρτα Κορ του ομώνυμου διηγήματος ή τον Ευαγόρα στο απόσπασμα από το ανέκδοτο μυθιστόρημά του Οι πεσσοί, στις έκκεντρες πορείες τους. Καθώς χαρτογραφεί, σε επάλληλους κύκλους το κέντρο και την Άνω Πόλη, απαριθμώντας τις γειτονιές και τα προάστια στα πέριξ, ονοματίζοντας εμβληματικά τοπόσημα, κεντρικούς δρόμους και λεωφόρους, καλντερίμια, και στενοσόκακα, κινηματογράφους, παλιά χάνια, λερούς καφενέδες, εκκλησιές και μιναρέδες σε ένα πολυαισθητηριακό αμάλγαμα. Εισάγοντας στην αφήγηση ένα προσκλητήριο θρυλικών τοπωνυμίων που συνηχούν: Βαρδάρι, Λεμονάδικα, Ροτόντα, Καμάρα, Αγίου Δημητρίου, Αποστόλου Παύλου, Βαγγελίστρα, Ωραιόκαστρο, Μπεχ-Τσινάρ, Ντεπό, Μαινεμένη, Καπάνι, Τούμπα, Καλαμαριά, Μαλακοπή, Καραμπουρνάκι.
Οι ήρωές του είναι πρόσφυγες, άνθρωποι ιδιόρρυθμοι, αποσυνάγωγοι και ασυντρόφευτοι, ξεπεσμένοι  αριστοκράτες, πρώην εύποροι έμποροι και τσιφλικάδες από ακμάζουσες πολιτείες: «κοπανισμένα μπριγιάντια, καταπατημένα ξεσκλίδια, αϊτοί χωρίς φτερά». Άνθρωποι συντετριμμένοι, εξόριστοι από τα πατρογονικά χώματα και τις γενέθλιες πόλεις στα Βαλκάνια, τα παράλια του Εύξεινου Πόντου, την Ανατολική Ρωμυλία, τη Ρουμανία, τη Θράκη, που αδυνατούν να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν στη νέα συνθήκη του εκτοπισμού και της πολιτικοκοινωνικής απαξίας. Κατοικούν σε άδεια γραφεία μεγάρων και πατάρια εργαστηρίων σαν φαντάσματα. Ακολουθούν τα ίδια γνωστά δρομολόγια χωρίς πυξίδα και στόχο, δίπλα στη θάλασσα ή πάνω στα Κάστρα, αναζητώντας ερείσματα στη νοσταλγία του παρελθόντος. Κινούνται μηχανικά και υπνωτισμένα στις ράγες της καθημερινότητας μέσα στους λαβυρίνθους μιας πόλης που προσπαθεί να ενσωματώσει για μια ακόμα φορά τα διαδοχικά κύματα των απελπισμένων μετοίκων. Άνθρωποι, όπως ο Άρτα Κορ ή ο Ευαγόρας, που αφήνονται να ξεθωριάσουν και να σβήσουν, όπως οι λαϊκοί ήρωες στην κινηματογραφική οθόνη. Έρημοι και ξένοι μέχρι το τέλος. (...)

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ,
Αυγή Αναγνώσεις, γράφει η Μ. Μοίρα (29/12/2024)

Γράφει ο Γιάννης Μπασκόζος για τον Αναγνώστη
«Ο Τηλέμαχος Αλαβέρας είναι μελετητής του ανθρώπου και της καθημερινής του μάχης για επιβίωσης μέσα από ένα πολύπλοκο δίχτυ εμποδίων και προκλήσεων».

Ο Αλαβέρας ανήκει στους Θεσσαλονικείς πεζογράφους της πρώτης  μεταπολεμικής γενιάς. Έγραψε κυρίως πεζογραφία της πόλης με πολλά χαρακτηριστικά της θεσσαλονικιώτικης σχολής, εσωτερικοί μονόλογοι, σιωπηλοί ήρωες, αστικά τοπία. Στη συλλογή αυτή που κυκλοφόρησε το 1952 σε ιδιωτική έκδοση η θεματική του είναι διαφορετική καθώς αφορμάται κυρίως από τη στρατιωτική ζωή. Οι ήρωες του στρατευμένοι στον εθνικό στρατό πολεμούν στα βουνά της Ηπείρου και στις όμορες περιοχές εναντίον των ανταρτών. Εμφύλιος, δύσκολος για όλους. Ξεχωρίζει το πρώτο διήγημα με τίτλο «Συζητήσεις» γραμμένο με μοντερνίστικο ύφος ενώ τα υπόλοιπα είναι ρεαλιστικά διηγήματα. Οι ήρωες του είναι απλοί φαντάροι, τους έχουν πάρει από τα σπίτια τους, από τα Τρίκαλα ή την Φολέγανδρο, από τη ζεστή αγκαλιά μιας γυναίκας με πλούσια στήθη και χοντρά πόδια και τους έχουν ρίξει στα χιόνια της Κατάρας και στο σκοτεινό δάσος της Τσούκα Ρόσσα. Η απαντοχή εναλλάσσεται με την νοσταλγία, η ανυπομονησία με την προσμονή, η πείνα με την ονειροφαντασία. Δίπλα τους η φύση, άγρια, κάτασπρη από ομίχλη και χιόνι και αλλού σκοτεινή μέσα σε δάση που καιροφυλακτούν αγρίμια, ανθρώπινα και ζώα. Υπάρχει κι ένα εντελώς ξεχωριστό διήγημα με τον τίτλο «Άρτα Κορ». Ο ήρωας του είναι ένας ξεπεσμένος, πένητας, κλοσάρ με τη σημερινή έννοια, που ζει ως φύλακας σε ένα κεντρικό κτίριο. Το παρατσούκλι του Άρτα Κορ οφείλεται σε ένα σταρ των καουμπόικων ταινιών. Έχει χάσει όλα τα παλιά μεγαλεία της τάξης του. Κάνει παρέα με μια ξεπεσμένη κόρη κολλήγου με το σπάνιο όνομα Εριθέλγη. Στο αστικό τοπίο της Θεσσαλονίκης μετά την κρίση του ΄32 ο Αλαβέρας παρακολουθεί την παρακμή της παλιάς τάξης, αυτής που άκμασε στα Βαλκάνια και κυριάρχησε στη ζωή της πόλης, το πως περιουσίες χάθηκαν σε μια νύχτα και πως άνθρωποι που είχαν μάθει να ταξιδεύουν στο Παρίσι και τη Βιέννη δυσκολεύονται να περπατήσουν καθώς τους λείπουν τα παπούτσια. Ο Τηλέμαχος Αλαβέρας είναι μελετητής του ανθρώπου και της καθημερινής του μάχης για επιβίωσης μέσα από ένα πολύπλοκο δίχτυ εμποδίων και προκλήσεων. 

Διαβάστε το άρθρο εδώ
Γ. Μπασλκόζος, Αναγνώστης