1η έκδοση: Mάρτιος 2018
Κωδικός Ευδόξου: 68393029

Ο John Dewey υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της φιλοσοφίας του πραγματισμού και ηγετική μορφή του κινήματος της προοδευτικής αγωγής. Στοχάστηκε συστηματικά πάνω στο νόημα των σύγχρονων πειραματικών επιστημών, της δημοκρατίας και της μεταξύ τους σχέσης. Συγκρότησε μία πρωτότυπη φιλοσοφία της πράξης, με επίκεντρο τη ριζοσπαστική θεώρηση της δημοκρατίας.

Με φόντο τη σύγχρονη σημασιολογική απροσδιοριστία της δημοκρατίας, το βιβλίο εξετάζει κριτικά το έργο του Dewey, εστιάζοντας στη σχέση πειραματικής επιστήμης και δημοκρατίας.

Ποιος είναι ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του πειραματισμού των φυσικών επιστημών;

Ποιο μπορεί να είναι το περιεχόμενο της ριζοσπαστικής δημοκρατίας στον ανεπτυγμένο καπιταλισμό;

Μπορεί η πειραματική ορθολογικότητα να συμβάλει στην επίλυση των κοινωνικών συγκρούσεων και, ως εκ τούτου, στον δημοκρατικό κοινωνικό μετασχηματισμό;

Μπορεί η επιστήμη να δικαιολογήσει τις δημοκρατικές αξίες και την αξία της ίδιας της δημοκρατίας;

Βιβλιοκριτική από την Κυριακή Γραμμένου, περιοδικό Κριτικά

Η μελέτη JohnDewey: Πειραματισμός και Δημοκρατία αποτελεί εξαιρετική συνεισφορά στην ελληνική βιβλιογραφία, η οποία, μέχρι σήμερα, δεν έχει ασχοληθεί επαρκώς με τη φιλοσοφική και πολιτική σκέψη του Τζων Ντιούι, καθώς οι ελάχιστες διαθέσιμες μεταφράσεις αφορούν κυρίως το ζήτημα της εκπαίδευσης. Πέρα από το σχετικό βιβλιογραφικό κενό, πάντως, το βιβλίο του Δημήτρη Αλεξάκη είναι σημαντικό επειδή λαμβάνει υπόψη μια πληθώρα κομβικών ζητημάτων της σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας. Με μία διπλή κίνηση, λοιπόν, αυτή η μελέτη συνιστά αναλυτικό εργαλείο για να σκεφτούμε το πολιτικό σήμερα, ενώ ταυτοχρόνως ανανεώνει και επικαιροποιεί μια αγνοημένη, και συχνά παρεξηγημένη, φιλοσοφική παράδοση.

Όπως καίρια εντοπίζει ο Κωνσταντίνος Καβουλάκος που υπογράφει τον πρόλογο, ο συγγραφέας αρνείται να υιοθετήσει άκριτα τις υπάρχουσες κριτικές στο έργο του Ντιούι, ακόμα και όταν αυτές υπόσχονται να συμφιλιώσουν τις εσωτερικές αντιφάσεις του έργου, γλυτώνοντας τον μελετητή από την αμηχανία. Ο Αλεξάκης αρνείται να επικαλεστεί το πνεύμα των κειμένων που μελετά, που ίσως θα του επέτρεπε αυθαίρετες αλλά βολικές ερμηνείες, δίχως όμως να καταδυναστεύεται από το γράμμα τους. Μελετά το έργο του Ντιούι σε όλη του την έκταση και καταφέρνει να παραδώσει ένα βιβλίο που είναι χρήσιμο στον ειδικό και στον μη ειδικό αναγνώστη εξίσου.

Το βιβλίο χωρίζεται σε οκτώ κεφάλαια που πλαισιώνονται από έναν πρόλογο και έναν επίλογο. Προκειμένου να εξετάσει το θέμα του, δηλαδή τη σχέση της πειραματικής θεωρίας με τη δημοκρατία, ο Αλεξάκης κατ’ αρχάς περιγράφει, συνοπτικά αλλά αποτελεσματικά, το πραγματιστικό υπόβαθρο του Ντιούι, δηλαδή τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις της σκέψης του σε σχέση με τους Πηρς και Τζέημς. Με βάση αυτές, καταγράφει τη ριζική μετατόπιση που προκάλεσε ο πραγματισμός στη φιλοσοφία. Στοιχίζοντας τη φιλοσοφία στην επιστήμη, ο πραγματισμός του Ντιούι ταυτίζει το αληθές με τη σύμφωνη γνώμη μιας κοινότητας ικανών ερευνητών και, ακόμα πιο κρίσιμα, ορίζει εκ νέου την αποστολή της φιλοσοφίας εν γένει: αντί να αποτελεί εσωτερική υπόθεση μιας ελίτ διανοουμένων, αναλαμβάνει να προσφέρει λύσεις στα προβλήματα των ανθρώπων. Μολονότι με αυτόν τον τρόπο το θεμιτό καταλήγει να συμπίπτει με το συνηθισμένο, ο Αλεξάκης οχυρώνει αποτελεσματικά αυτήν τη σύμπτωση απέναντι στη χυδαιότητα της αγοράς και τον κυνισμό.

Διαβάστε την συνέχεια της βιβλιοκριτικής εδώ
γράφει η Κυριακή Γραμμένου (Δρ Πολιτικών Επιστημών, ΑΠΘ)
ηλεκτρονικό περιοδικό Κριτικά, philosophica.gr

 Δείτε τα περιεχόμενα του βιβλίου εδώ & εδώ μπορείτε να διαβάσετε την εισαγωγή του βιβλίου.