ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΠΟΣ TOPOS PUBLICATIONS ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΠΟΣ TOPOS PUBLICATIONS
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΠΟΣ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΔΟΚΙΜΙΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΟΤΙΒΟ EBOOKS
Ars Cogitans
Comics / Graphic Novel
Cult Stories
Αθλητισμός / σειρά Ballpen
Αστυνομική Λογοτεχνία / Μυστηρίου
Βιογραφίες
Γελοιογραφίες
Δοκίμιο
Επιστημονική Φαντασία
Ερωτικό μυθιστόρημα
Εφηβική Λογοτεχνία
Θέατρο
Θεωρία / Εφαρμογές Τέχνης
Ιστορικό Μυθιστόρημα
Κλασική Λογοτεχνία
Κλασική λογοτεχνία / Λάμψη του Λόγου
Κλασική λογοτεχνία / Τα αειθαλή
Λευκώματα
Λογοτεχνικό Δοκίμιο
Μαγειρική
Μουσική
Μουσικολογία
Μυθιστόρημα
Παιδικό Βιβλίο
Ποίηση
Πολιτικό μυθιστόρημα
Σύγχρονη Ελληνική Πεζογραφία
Σύγχρονη Ξένη Πεζογραφία
Τέχνη
Χρονογραφήματα
Αναζήτηση
Συγγραφείς
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω
Τίτλοι
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω
Περιοδικά
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
ΚΡΙΣΗ
ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
ΟΥΤΟΠΙΑ
ΣΥΝΑΨΙΣ
Πρακτορευόμενα
GRANT THORNTON
KOMMON
NEΔΑ
PUBLIC ISSUE
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΙΡΟΓΑ
ΙΔΡΥΜΑ ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ
ΙΕΘΣ
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κύπρου
ΠΡΑΚΤΟΡΕΥΣΗ
ΣΥΝΑΨΕΙΣ
Links
Οδηγός Ανάγνωσης
Κατάλογοι
Τα νέα του Τόπου
Τετάρτη 27 Νοεμβρίου: ''Ο Γευστικός Πολιτισμός'' παρουσίαση του βιβλίου της Σούλας Μπόζη στον Σύλλογο Κωνσταντινουπολιτών Καλλιθέας
Παρασκευή 15 Νοεμβρίου: ''Να ξαναμιλήσουμε για την εκμετάλλευση'' παρουσίαση του βιβλίου του Χρήστου Λάσκου στις Σέρρες
Πέμπτη 14 Νοεμβρίου Θεσσαλονίκη: ''Μεταπολίτευση'' συζήτηση με αφορμή το νέο βιβλίο του Διονύση Ελευθεράτου στο καφέ ''Μανιφέστο''
Εκδήλωση για τη 17η Νοέμβρη με τον Ολύμπιο Δαφέρμο στο Ρέθυμνο
Τετάρτη 20/11, Βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ: «Σεξουαλικά εγκλήματα: Νόμος, πραγματικότητα και δημοσιότητα» εκδήλωση με αφορμή το νέο βιβλίο του Ευτύχη Φυτράκη
Τρίτη 12 Νοεμβρίου: ''Το μέλλον της δημοκρατίας" παρουσίαση του βιβλίου των Δημήτρη Καλτσώνη και Ερνέστο Ντομίνγκες Λόπες στην Πάντειο
Τετάρτη 13 Νοεμβρίου: ''8 μήνες που συντάραξαν την Ελλάδα" παρουσίαση του βιβλίου του Δημήτρη Στρατούλη στην Άμφισσα
Δευτέρα 18/11 Νέο Φάληρο: ''Θάνατοι στη χούντα'' παρουσίαση του βιβλίου του Δημήτρη Βεριώνη
Περισσότερα »
Το Γράμμα του Τόπου
Γράμμα του Τόπου
Δελτίο παραγγελίας

Εδώ μπορείτε να κατεβάσετε σε excel το δελτίο παραγγελίας των βιβλίων του Τόπου.

Όροι χρήσης

Παρακαλούμε, πριν την παραγγελία σας να διαβάσετε την Πολιτική Απορρήτου, τους Όρους Χρήσης και πληροφορίες για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ » Σύγχρονη Ελληνική Πεζογραφία
Το Χαστουκόδεντρο

Το Χαστουκόδεντρο

Μαραγκόπουλος Άρης

Σελ.: 448
Σχήμα: 17X24
ISBN: 978-960-499-055-9
Τιμή: 18,00 €
Τιμή online: 16,36 €


  Προσθήκη στο καλάθι

1η έκδοση: Οκτώβριος 2012

Διαβάστε το προηγούμενο μυθιστόρημα του συγγραφέα: Η μανία με την Άνοιξη.

Το Χαστουκόδεντρο, είναι η Οδύσσεια μιας εμποδισμένης αγάπης που κατάφερε να επιβιώσει μες στην εμφύλια βαρβαρότητα, ένα μυθιστόρημα-ντοκιμαντέρ για την αγωνία της μεταπολεμικής Ελλάδας να σταθεί με αξιοπρέπεια στα πόδια της στους πιο αναξιοπρεπείς καιρούς.

Πώς ζει ο «μέσος άνθρωπος» σε μια χώρα που η Ιστορία τον “χαστουκίζει” στην καθημερινότητά του με ενοχές, θλίψη, οργή, εμφύλιο μίσος, όπως συμβαίνει περίπου και σήμερα; Που η εκάστοτε Εξουσία επιμένει ότι αυτός «χρωστάει», ότι αυτός πρέπει να πληρώσει, σε αίμα, σε ψυχή, σε οδύνη σε δυστυχία; Και που, επομένως, το πιο πολύτιμο πράγμα γι’ αυτόν καταλήγει να είναι τα λεφτά και μόνο τα λεφτά; Πώς ερωτεύεται και πώς αγαπάει κάποιος που έχει μάθει να βάζει πάνω απ’ όλα το Κόμμα; Πώς ζει κάποιος που «σκοτώνεται» για τις ιδέες του, «σκοτώνοντας» τις πραγματικές του ανάγκες μέσα στη φυλακή για δέκα, δεκαπέντε και παραπάνω χρόνια; Τι είδους αγώνας, τι είδους ζωή είναι αυτή;

Το Χαστουκόδεντρο αναζητά στην πρόσφατη Ιστορία απαντήσεις για τη σημερινή Ελλάδα, με αφορμή ένα γνωστό περιστατικό: το περίφημο “χαστούκι” της Μπέτι Αμπατιέλου στη Βασίλισσα Φρειδερίκη τον Απρίλιο του 1963, έξω από το ξενοδοχείο «Κλάριτζες», στο Λονδίνο.

Το Χαστουκόδεντρο είναι ένα μυθιστόρημα που έχει γραφεί με ακατέργαστα υλικά της Ιστορίας – όπου αναπόφευκτα πρωταγωνιστούν γνωστά ιστορικά πρόσωπα. Πρόσωπα γνωστά κι ωστόσο απογυμνωμένα από τον γνωστό μύθο που τα συνοδεύει (από τον Ρούζβελτ και τον Τσόρτσιλ έως τον Πιουριφόι και τον Κένεντι, από τον Γ. Παπανδρέου και τον Κ. Καραμανλή έως τον Πάπας και τον Ωνάση, από τους βασιλείς της Ελλάδας έως τον Άρη, τον Σαράφη κλπ.).

Το Χαστουκόδεντρο είναι, ταυτόχρονα, ένα ντοκιμαντέρ* για τη συλλογική πολιτική απείθεια – σε μια χώρα που ο λαός της ανέκαθεν αντιμετωπίστηκε ως πειραματόζωο από τους κυρίαρχους πολιτικούς συσχετισμούς. [O Άρης Μαραγκόπουλος έχει ασχοληθεί με το θέμα της πολιτικής απείθειας σε άλλα δύο βιβλία του: την επιστολική νουβέλα Τα Δεδομένα της Ζωής μας (Ελλ. Γράμματα 2002, Τόπος 2015) και το μυθιστόρημα Η μανία με την Άνοιξη (Ελλ. Γράμματα 2006, Τόπος 2009)].

Στοιχεία πλοκής για το Χαστουκόδεντρο

Το Χαστουκόδεντρο χωρίζεται σε δύο διακριτά «βιβλία» (Ι. Τόνι, ΙΙ. Μπέτι) και περιλαμβάνει συνολικά 30 κεφάλαια. Το βιβλίο αρχίζει σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο της Νέας Υόρκης, το «Πλάζα», και τελειώνει σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο του Λονδίνου, το «Κλάριτζες». Αυτό όμως τυπικά, επειδή στην ουσία το βιβλίο αρχίζει δύο φορές και τελειώνει δύο φορές – με την έννοια ότι ένας ιδιόρρυθμος «Πρόλογος» και ένας αντίστοιχος «Επίλογος» διαφοροποιούν την αρχή και το τέλος του.

Χριστούγεννα του 1941: Μια παράξενη συνάντηση στο ξενοδοχείο «Πλάζα», στη Νέα Υόρκη. Ο νεαρός ναυτικός Αντώνης (Τόνι) Αμπατιέλος συναντιέται με τον μεγαλέμπορο Τομ Πάπας και τους εφοπλιστές Ωνάση και Λιβανό.
Ιούνης του 1942: Ο Τόνι γνωρίζεται με την Ουαλή δασκάλα Μπέτι Μπάρτλετ στο λιμάνι του Κάρντιφ. Αυτός είκοσι οκτώ, εκείνη είκοσι τεσσάρων. Μέσα στη φρίκη του πολέμου τούς φέρνει κοντά η πίστη τους στο μέλλον. Είναι κομμουνιστές. Ο Τόνι, με έδρα το Κάρντιφ, ιδρύει ένα από τα ισχυρότερα συνδικάτα ναυτεργατών παγκοσμίως: Την ΟΕΝΟ, εκ μέρους της οποίας υπογράφει προνομιακή σύμβαση για τα πληρώματα των ελληνικών πλοίων. Παντρεύονται με την Μπέτι και, με τη λήξη του πολέμου, έρχονται στην Ελλάδα.
Χριστούγεννα του 1947: Ο Τόνι, στιγματισμένος εχθρός των Ελλήνων εφοπλιστών, κλείνεται στη φυλακή, πρώτα ως θανατοποινίτης, μετά ως ισοβίτης. Είναι τριάντα τριών χρονών. Η Μπέτι κάνει τα πάντα για να ακυρώσει την καταδίκη του.

Απρίλης του 1963: Έξω από το ξενοδοχείο «Κλάριτζες», στο Λονδίνο, η Μπέτι προβαίνει σ’ ένα προκλητικό διάβημα διαμαρτυρίας με στόχο τη βασίλισσα Φρειδερίκη, που προκαλεί τεράστιο πολιτικό αντίκτυπο. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης δολοφονείται τον Μάιο, ο Κ. Καραμανλής παραιτείται από πρωθυπουργός τον Ιούνιο.
Απρίλης του 1964: Ο Tόνι βγαίνει από τη φυλακή και ενώνεται ξανά με τη γυναίκα του. Είναι πια πενήντα χρονών. Το κυριότερο: Ανάμεσα στο ’47 και στο ’64 έχουν συμβεί πάρα πολλά πράγματα, που η Μπέτι έζησε από τη μία μεριά της φυλακής και ο Τόνι από την άλλη…
Αύγουστος του 1968: Στα απόνερα του γαλλικού Μάη ο Τόνι συναντιέται σ’ ένα καφέ στο Παρίσι με τον Αντώνη Μπόγα, τον Βενιαμίν Σανιδόπουλο (τους ήρωες της Μανίας με την Άνοιξη) και τον Θόδωρο Κάγκαλο…

* Το μυθιστόρημα συνοδεύει εκτενές Επίμετρο [υπό τον τίτλο «(Μυθ)ιστορίας τεκμήρια»] με αναφορές σε γεγονότα, πρόσωπα και πράγματα, ώστε οι νεότεροι αναγνώστες ή όσοι δεν κατέχουν τις συγκεκριμένες ιστορικές πληροφορίες που διατρέχουν ως κορμός την πλοκή του, να διευκολύνονται στην ανάγνωση αυτής της πυκνής, όσο και συγκεχυμένης, ιστορικής περιόδου.

-------------------------------------

To παρακάτω βίντεο επιχειρεί να μεταδώσει κάτι από την ατμόσφαιρα του μυθιστορήματος

με εικόνες-κλειδιά της αφήγησης.

Διαβάστε εδώ την πρώτη συνέντευξη του συγγραφέα για το Χαστουκόδεντρο στον διαδικτυακό τόπο tvxs.gr.

Eπίσης εδώ, μια μαχητική συνέντευξη με αφορμή το Χαστουκόδεντρο, στο διαδικτυακό περιοδικό Book bar.

Μια άλλη με τίτλο Να επανεφεύρουμε τον ανθρωπισμό στην κυπριακή εφημερίδα Πολίτης.

Eδώ μπορείτε να ακούσετε μεγάλο απόσπασμα από μια συζήτηση του συγγραφέα με τον δημοσιογράφο Παναγιώτη Φραντζή (εκπομπή στο νέο Δεύτερο Πρόγραμμα της ΕΡΤ ΟPEN 29.12.13).

 Στο παρακάτω βίντεο μια συζήτηση για το Χαστουκόδεντρο και το Πεδία Μάχης Αφύλακτα που έγινε στις 10.06.14 στο βιβλιοπωλείο Επί Λέξει (ομιλητές, εκτός από τον συγγραφέα, Γιώργος Κόκκινος καθηγητής Ιστορίας και Διδακτικής της Ιστορίας στο Παν/μιο Αιγαίου, Έφη Γιαννοπούλου, μεταφράστρια και δημοσιογράφος (περ. UNFOLLOW)

…το Χαστουκόδεντρο είναι ακριβώς ο συμβολικός τόπος επεξεργασίας του εθνικού μας τραύματος. Και ο Άρης Μαραγκόπουλος είναι, ταυτόχρονα, ο «προδιαγεγραμμένος ασθενής», αλλά και ο εξεγερμένος άγγελος, ο φορέας της κάθαρσης και της συλλογικής αυτογνωσίας.

Γιώργος Κόκκινος, καθηγητής Ιστορίας και Διδακτικής της Ιστορίας, Παν/μιο Αιγαίου

------------------------

Πρόσθετα στοιχεία για το βιβλίο στην προσωπική ιστοσελίδα του Ά.Μ. και συγκεκριμένα εδώ.

------------------------

Πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στο ''Βιβλιοδρόμιο'' των Νέων από τη Μικέλα Χαρτουλάρη

Είκοσι πέντε σελίδες για ένα χαστούκι! Αλλά με πόσο βαριά συμβολική αξία. Ηταν το χαστούκι που έδωσε (ή παραλίγο να δώσει) στη βασίλισσα Φρειδερίκη η ουαλή δασκάλα και ακτιβίστρια Μπέτι Αμπατιέλου στις 20 Απριλίου 1963, εκεί στο κέντρο του αριστοκρατικού Λονδίνου, για να απελευθερωθούν επιτέλους έπειτα από 16 χρόνια ο Toni my husband και οι πολιτικοί κρατούμενοι, που πλήρωναν με τις τσακισμένες ζωές τους στις φυλακές και στα ξερονήσια το τίμημα της μετεμφυλιακής ανασυγκρότησης της Ελλάδας. Εκείνης που είχαν σχεδιάσει οι Αμερικανοί και οι φίλοι τους, προκειμένου να επικρατήσουν στον Ψυχρό Πόλεμο. Είναι η φοβερή εποχή μετά τη δολοφονία του Πολκ και πριν από τη δολοφονία του Λαμπράκη, παραμονές της δολοφονίας Κένεντι και ενώ βράζει το Κυπριακό, όταν η θεσμοποιημένη ξενοκρατία στην Ελλάδα έχει φτάσει στο απόγειό της, και το μεγάλο κεφάλαιο έχει διεισδύσει στην πολιτική. Αυτή την εποχή ζωντανεύει ανάγλυφα και με εξαιρετική μαεστρία ο Αρης Μαραγκόπουλος στο Χαστουκόδεντρο (Εκδ. Τόπος), ένα μυθιστόρημα-ντοκιμαντέρ «για την αγωνία της μεταπολεμικής Ελλάδας να σταθεί με αξιοπρέπεια στα πόδια της στους πιο αναξιοπρεπείς καιρούς». Ο ίδιος το ορίζει ως «μυθιστορία» επειδή αγκαλιάζει και τη μυθολογία γύρω από τα πρόσωπα και τα γεγονότα της εποχής. Και το προικίζει με 40 σελίδες κριτικά παρουσιασμένα ιστορικά τεκμήρια για τα πολιτικά, διπλωματικά και οικονομικά παιχνίδια που όρισαν την ελληνική υπόθεση στις δεκαετίες '40, '50, '60, και που ξεπροβάλλουν σαν απειλητικά φαντάσματα σήμερα. (...)

"Βιβλιοδρόμιο", Τα Νέα, 03.11.12

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ:

http://www.tanea.gr/vivliodromio/?aid=4764688
http://www.tanea.gr/vivliodromio/?aid=4764689
http://www.tanea.gr/vivliodromio/?aid=4764690

Παρουσίαση στο Left.gr*

[…] Το Χαστουκόδεντρο δεν είναι, απλά, άλλο ένα ιστορικό-πολιτικό βιβλίο, δεν είναι, απλά, άλλη μια καλογραμμένη ρεαλιστική μυθιστορία! Στην ουσία, πρόκειται για μια μαρτυρία ζωής! Μια απίστευτη ιστορία με κινηματογραφική ροή που περνά μέσα από τις μαύρες σελίδες της σύγχρονης πολιτικής ιστορία του τόπου με όχημα την αγάπη και τον αγώνα για ελευθερία ενός ζευγαριού… Τον αγώνα για ζωή, για έρωτα…

Με γραφή που καθηλώνει και με «ιστορικά χτυπήματα» ωμού ρεαλισμού, ο Άρης Μαραγκόπουλος, δημιουργεί ένα πεζογραφικό στολίδι που αξίζει βαθειάς μελέτης και όχι απλής ανάγνωσης! Η σύγχρονη πολιτική τραγωδία αυτού του τόπου και η αγωνία του να σταθεί όρθιος ανάμεσα σε… προσκυνημένα ερπετά, φωτισμένη, πραγματικά με τρόπο εξαιρετικό, μέσα από 400 σελίδες γεμάτες λέξεις!

Left.gr, 06.11.12

* Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ.

Παρουσίαση του βιβλίου στο Ποντίκι Αrt από τον Ξενοφώντα Μπρουντζάκη

Στις ανθρώπινες σχέσεις, στην πιο εκλεπτυσμένη τους εκδοχή, αυτήν του έρωτα, επικεντρώνει τον θαυμασμό του ο συγγραφέας: στην απλή, καθημερινή ιστορία ενός Έλληνα ναυτεργάτη και μιας Ουαλής δασκάλας. Και οι δυο τους θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τη μοίρα τους υπό το βάρος τεράστιων ιστορικών γεγονότων. Γεγονότων που παρασέρνουν τις ζωές όπως ο άνεμος τα φύλλα των δέντρων. Ωστόσο, το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής είναι πάντα αυτό που υπερβαίνει το αδύνατο, έτσι που τελικά οι άνθρωποι να μη γίνονται φτερά στον άνεμο της ιστορίας που συμμετέχουν. Είναι η δύναμη του έρωτα, η ιδεολογία, η ακλόνητη πίστη ότι μπορεί να υπάρχει ένας καλύτερος κόσμος; Ό,τι κι αν είναι, ο άνθρωπος θέλει να προβάλλει την ύπαρξή του στο μέλλον, γι’ αυτό και μερικοί αντιστέκονται, παλεύουν, αγωνιούν και μπορούν να ερωτεύονται μέσα στις πιο απάνθρωπες συνθήκες. Σαν κι αυτές στις οποίες τοποθετεί το ζευγάρι ο συγγραφέας: στη ρημαγμένη μεταπολεμική Ελλάδα, στην εξαθλιωμένη απελευθερωμένη Ελλάδα, στην Ελλάδα όπου έσβησαν τα όνειρα πριν καν προλάβουν να φωτιστούν. Στο μυθιστόρημα του Μαραγκόπουλου πρωταγωνιστούν αληθινά πρόσωπα, περιστατικά και γεγονότα, ωστόσο με μυθιστορηματική εκδοχή. Ως εκ τούτου, η λογοτεχνία, αντί της Ιστορίας, έχει το πάνω χέρι κι ο μύθος διηγείται εκείνη ακριβώς την αλήθεια που πάντα χάνεται μέσα στην τύρβη της καθημερινότητας. Το πολυσέλιδο αυτό μυθιστόρημα ξαναζωντανεύει την τραγικότητα της μετακατοχικής Ελλάδας μέσα από τη ζωή ενός ζευγαριού που βρέθηκε αντιμέτωπο με θεούς και δαίμονες χαρίζοντάς μας τελικά μια συγκλονιστική ερωτική περιπέτεια ως το απόλυτο ζητούμενο της πολιτικής και της Ιστορίας!

Το Ποντίκι, 8.11.12

Παρουσίαση του βιβλίου στον Επενδυτή από τον Κωστή Παπαγιώργη*

Το γόνιμο τέχνασμα του Μαραγκόπουλου είναι ότι ξαναδιηγείται τον Εμφύλιο από σκοπιές που ούτε κατά διάνοια σκέφτηκε κανείς να τον περιγράψει.

Πολλαπλή έμπνευση φαίνεται να θέρμανε τη φαντασία του Άρη Μαραγκόπουλου. Το βιβλίο του (με τον παράδοξο τίτλο Το χαστουκόδεντρο, εκδόσεις Τόπος) δεν είναι απλώς ένα βιβλίο ακόμη για τον Ελληνικό Εμφύλιο, αλλά ένα κοίταγμα από μια θέση που ως σήμερα ουδείς την εκμεταλλεύτηκε. […] Έχουμε να κάνουμε με ένα βιβλίο που μεγαλοπιάνεται, που έχει τρόπο να ανεβοκατεβαίνει κοινωνικές κλίμακες με μεγάλη άνεση και κυρίως να αφηγείται, όχι τόσο εξ Ελλάδος, αλλά εξ Αμερικής και εξ Αγγλίας.

[…] Το υλικό του Μαραγκόπουλου είναι ικανό να ανταποκριθεί σε όλες τις απορίες του αναγνώστη. Μάλιστα, οι πιο αυθεντικοί μάρτυρες της άθλιας κατάστασης που κυριαρχεί στη χώρα δεν είναι άλλοι από τους ίδιους τους απεσταλμένους Αμερικανούς πράκτορες: «Οι πολιτικοί τους; Είναι όλοι ανεξαιρέτως απατεώνες. Κανείς από αυτούς δεν αγαπάει τη χώρα του. Κανείς δεν κάνει κάτι για τον φτωχόκοσμο. Όταν δοκιμάσεις να μιλήσεις μαζί τους για κάτι, το βλέμμα τους θολώνει σαν μπαγιάτικο ψάρι. Εδώ κυβερνάει αλαζονικά μια κλίκα τραπεζιτών και επιχειρηματιών που μετατρέπουν τα πάντα σε χρυσές λίρες και τα φυγαδεύουν σε ελβετικές τράπεζες. Έτσι, κλέβουν κανονικά τη χώρα. Κανονικά θα έπρεπε να απολύσουν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους, που ρίχνουν έξω τον προϋπολογισμό της χώρας. Μόνο ένα θαύμα μπορεί να σώσει αυτόν τον άτυχο λαό»…

[…] Το slap-tree, το «Χαστουκόδεντρο», μυθικό και ονειρεμένο, πρέπει να το τρυγάει ο καθένας κατά το μερίδιό του στα χαστούκια, περίπου σαν το δέντρο του καλού και του κακού που στέκει εκεί από κτίσεως κόσμου.

Επενδυτής, 17.11.12

* Διαβάστε όλη την παρουσίαση στον Οδηγό Ανάγνωσης εδώ.

Κριτική του βιβλίου στην εφημ. Έξι μέρες από τον Βασίλη Βασιλικό*

…Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα-σταθμό στην πεζογραφία μας των τελευταίων χρόνων. Γιατί ο συγγραφέας του καταφέρνει να φτιάξει δύο αυτοτελείς ανθρώπινους χαρακτήρες (Τόνι και Μπέτι, θα μπορούσε να είναι ένας άλλος τίτλος του) που ξεπερνούν κατά πολύ τα πραγματικά πρόσωπα που στάθηκαν πηγή της έμπνευσής του. Γίνονται, για τον αναγνώστη, ανθρώπινα σύμβολα, που μπορούσαν να είναι είτε το ζεύγος Ρόζενμπεργκ, είτε οι Sacco και Vanzetti, ή ο Arthur London και η γυναίκα του, στην Ομολογία του Κώστα Γαβρά.

[…] Είναι να απορεί κανείς πώς τα ίδια αυθεντικά γεγονότα (που επικυρώνονται με σύντομες αναφορές στο Επίμετρο του βιβλίου), μεταπλάθονται στα χέρια αυτού του προικισμένου πεζογράφου σε μαγικές μυθιστορηματικές περσόνες. Πώς από ένα τίποτα, λέγονται πολλά. Πώς μικρές φράσεις-κλειδιά επανέρχονται, σαν μουσικά μοτίβα, σε όλη τη διαδρομή της ιστορίας. Πώς εν τέλει Ο εραστής της Λαίδης Τσάτερλι, σχεδόν πρωταγωνιστεί σε μια διαμάχη καθαρά εμφύλια (ή των δύο φύλων: ενός «ορθόδοξου» κομμουνιστή και μιας  «διαμαρτυρόμενης» κομμουνίστριας).

6 μέρες, 01.12.12

* Διαβάστε όλη την κριτική στον Οδηγό Ανάγνωσης εδώ.

Κριτική του βιβλίου στο Βήμα της Κυριακής από τη Ρέα Γαλανάκη*

…«Το Χαστουκόδεντρο» είναι ένα από τα ελάχιστα ελληνικά πολιτικά μυθιστορήματα όπου η ιστορία εκείνης της περιόδου εντάσσεται σε ένα διεθνές περιβάλλον και συνομιλεί σταθερά μαζί του, είτε από την πλευρά του λαϊκού κινήματος είτε από την απέναντι πλευρά, δηλαδή του διεθνούς επιχειρηματικού κεφαλαίου ελλήνων επιχειρηματιών, ή των ισχυρών βασιλιάδων, πρωθυπουργών, υπουργών, διπλωματών κ.ά., που καθόριζαν τη μοίρα του ελληνικού λαού…

[…] Τα παραπάνω απαιτούν - και έχουν - τέτοια ποικιλία γλωσσικής διατύπωσης, που εντυπωσιάζει: από το απλό ντοκουμέντο, που είτε χρησιμεύει αυτούσιο είτε αναπτύσσεται μυθοπλαστικά· από το διαφορετικό ύφος όχι μόνο κάθε μυθιστορηματικού ήρωα, αλλά και της χρονικής στιγμής κατά την οποία μιλά· από την τριτοπρόσωπη σε αρκετά σημεία αφήγηση του συγγραφέα, που λίγο πιο κάτω διευρύνεται από τον μονόλογο κάποιου πρωταγωνιστή· από επιστολικά κείμενα ή από τις γεμάτες συγκίνηση περιγραφές κάποιων ιστορικών ή πολύ προσωπικών στιγμών· από τις αυτοβιογραφικές ακόμη παρεμβολές του ίδιου του συγγραφέα (με τη γνωστή από προηγούμενα έργα του περσόνα του ως Βενιαμίν Σανιδόπουλου). Στερεώνει, επίσης, τα ιστορικά γεγονότα και την ιστορική διάσταση πολλών προσώπων του βιβλίου με αναλυτικές σημειώσεις ή την παράθεση ντοκουμέντων στις 36 σελίδες του Επιμέτρου…

* Διαβάστε όλη την κριτική της Ρέας Γαλανάκη (02.12.12) εδώ.

Κριτική στο Rednotebook από την Έφη Γιαννοπούλου*

 […] Το μυθιστόρημα αναπτύσσεται σε έναν στενό εναγκαλισμό με την ελληνική ιστορία από το 1941 μέχρι το 1968 (στον επίλογο φτάνει μέχρι το 1989, όταν ο Βενιαμίν Σανιδόπουλος συναντά το ζεύγος Αμπατιέλου και συλλέγει τις ψηφίδες ή τα κυβάκια που θα αποτελέσουν το υλικό για να αφηγηθεί την ιστορία τους) και το κάνει μέσα από μια εντυπωσιακή πολυφωνία, χρησιμοποιώντας πολλά διαφορετικά είδη λόγου και ύφη· αρχειακό υλικό από ντοκουμέντα της εποχής, επιστολές και ημερολογιακές καταγραφές, εσωτερικός μονόλογος και κλασική τριτοπρόσωπη αφήγηση συμπλέκονται σε έναν απολύτως ελεύθερο χειρισμό του χρόνου προκειμένου να αφηγηθούν την ιστορία και την Ιστορία.

[…] Όμως ο Μαραγκόπουλος δεν γράφει ένα ιστορικό μυθιστόρημα, δεν αναζητά την ιστορική αλήθεια, τη μεταπλάθει, τη μετατρέπει σε λογοτεχνία γιατί, όπως λέει ο ίδιος σε μια πρόσφατη συνέντευξη: «Η λογοτεχνία διαθέτει μια σπουδαία ιδιότητα: διηγείται ψέματα για να πει αλήθειες. Αξιοποιώντας αυτή την ιδιότητα ο συγγραφέας μπορεί να ξαναμιλήσει για την Ιστορία, την επίσημη Ιστορία που κατά κανόνα κάνει το αντίθετο: διηγείται ψέματα για να κρύψει αλήθειες».

[…] Το Χαστουκόδεντρο είναι ένα πολιτικό μυθιστόρημα, που παίρνει σαφή θέση για τα γεγονότα τα οποία αφηγείται. Ταυτοχρόνως είναι ένα ερωτικό μυθιστόρημα, που ομνύει στην επαναστατική διάσταση του έρωτα και της αυθεντικής αγάπης, και διατρέχεται από αναφορές σε ένα άλλο μυθιστόρημα, που προκάλεσε σκάνδαλο στην εποχή του, τον Εραστή της λαίδης Τσάττερλυ, το βιβλίο που η Μπέτι χαρίζει στον Τόνι, που το διαβάζουν μαζί κι έπειτα τον συνοδεύει στα χρόνια της φυλακής ως η δική του Βίβλος της ερωτικής ελευθερίας. Και κυρίως είναι ένα μυθιστόρημα νεωτερικό που χρησιμοποιεί καθαρά λογοτεχνικά εργαλεία, τη γλώσσα, το ύφος, την πολυφωνία, προκειμένου να απαντήσει σε ένα από τα πιο βασανιστικά ερωτήματα της λογοτεχνίας «πώς αφηγείται κανείς τα πραγματικά γεγονότα;».

* Διαβάστε όλη την κριτική της Έφης Γιαννοπούλου (07.12.12) εδώ

–Από την κλειδαρότρυπα της ιστορίας–

(Κριτική ανάγνωση ενός κεφαλαίου του βιβλίου από την Έφη Γιαννοπούλου)

Σ’ ένα κεφάλαιο του Χαστουκόδεντρου (''Αύγουστος του 1958: ένα περιστατικό στη Βενετία''), ο Άρης Μαραγκόπουλος στήνει μια αριστοτεχνική σκηνή που εκτυλίσσεται στη θαλαμηγό «Χριστίνα» με πρωταγωνιστές τον Τέλη (Ωνάση), τον Τζον (τον αμερικανό γερουσιαστή Τζ. Φ. Κένεντι), τη σύζυγό του Τζάκι και τον Γουίνι (Τσώρτσιλ). Στη σκηνή συμμετέχει, αν και απούσα, μέσα από τη φωνή της, που ακούγεται από το πικάπ, η Μαρία Κάλλας. Η συνύπαρξη των Κένεντι με τον Τσώρτσιλ στη θαλαμηγό είναι πραγματικό γεγονός, ο Ωνάσης φρόντιζε να προσφέρει εξυπηρετήσεις και δώρα στους πολιτικούς που του ήταν χρήσιμοι, κι εκείνοι τα εκμεταλλεύονταν. Business as usual. Το μελλοντικό ειδύλλιο Ωνάση-Τζάκι, που θα οδηγήσει σε γάμο λίγα χρόνια μετά τη δολοφονία του Κένεντι, προαναγγέλλεται εδώ. Ενώ οι τέσσερις απολαμβάνουν την κρουαζιέρα, σ’ ένα πλοίο της γραμμής που βρίσκεται δεμένο στο λιμάνι του Αγ. Μάρκου, η Μπέτι Αμπατιέλου απαιτεί να την αφήσουν να ταξιδέψει για να επισκεφθεί τον άντρα της στις φυλακές της Κέρκυρας, προκαλώντας το ενδιαφέρον των επιφανών θεατών του επεισοδίου. (Η ερωτική ιστορία του κομμουνιστή συνδικαλιστή Αντώνη Αμπατιέλου και της ιρλανδής δασκάλας Μπέτι Μπάρλετ είναι το κέντρο του μυθιστορήματος.)
Αυτό το ηδονοβλεπτικό παιχνίδι διασήμων σε ιδιωτικές στιγμές είναι πολύ ερεθιστικό για τη λογοτεχνία. Μήπως και στο παρόν καμιά φορά δεν αναρωτιόμαστε πώς μιλούν πίσω από ανακοινώσεις και δελτία Τύπου όσοι κρατούν στα χέρια τους τη μοίρα μας; Ο Μαραγκόπουλος, χρησιμοποιώντας δημιουργικά όσα στοιχεία προσφέρουν η ιστορία, η δημοσιογραφία, η βιογραφία, απογειώνει τη σκηνή με δύο λογοτεχνικές ταχυδακτυλουργίες: ένα παιχνίδι που παίζουν, σε μια πρόταση μιάμισης σελίδας, οι τέσσερις προσπαθώντας να φανταστούν σε τι αντιστοιχούσε το επεισόδιο με την Μπέτι, ένα παιχνίδι που ξεφεύγει εντέλει από τον έλεγχό τους· και την απαρίθμηση των ιδιοτήτων, των παρασήμων και των μεταλλίων των δύο πολιτικών· φορτίζει έτσι τη φευγαλέα ιδιωτική στιγμή με το βάθος της ιστορίας.
Μυθιστόρημα πολυφωνικό και πολυπρισματικό, Το Χαστουκόδεντρο (εκδ. Τόπος), με βαρυτικό κέντρο μια εμβληματική ιστορία αγάπης, καταφέρνει, με περισσότερους από έναν τρόπους, και μάλιστα τρόπους αμιγώς λογοτεχνικούς, να αφηγηθεί την Ελλάδα και τα πάθη της από το 1941 μέχρι το 1968…

Περιοδικό Unfollow, τ. 12, Δεκ. 2012.

 Παρουσίαση του βιβλίου στο Έθνος από την Ελένη Γκίκα*

Η Ιστορία μέσα στις ιστορίες

«Γράφοντας το Χαστουκόδεντρο προσπάθησα να καταλάβω πρώτα απ' όλα τι σημαίνει το ρήμα “αντέχω”. Τι σημαίνει δηλαδή να τρως απανωτά ''χαστούκια'', όπως συνέβη με χιλιάδες ανθρώπους στην Ελλάδα από τον πόλεμο ως το 1974, κι εσύ, ωστόσο, εκεί, ακλόνητος, εφ ω ετάχθης, να αντέχεις συνέχεια. Κι από την ανάποδη: τι σημαίνει για τη ζωή σου να αντέχεις τα ''χαστούκια”», εξηγεί ο συγγραφέας κρατώντας όσον αφορά τον αναγνώστη έναν γρίφο σε σχέση με τον τίτλο, και σε ένα μυθιστόρημα-ντοκιμαντέρ όπως το χαρακτηρίζει, αναφέρεται στον τελευταίο μισό του αιώνα μια πολύπαθης χώρας.
Τις σελίδες του διατρέχει η ερωτική σχέση δύο ανθρώπων, δύο κομμουνιστών της εποχής, του Τόνι Αμπατιέλου και της Μπέτι Μπάρτλετ. Εκείνος, μπαίνει στη φυλακή στα 33 του, αποφυλακίζεται στα 50 και ζει έγκλειστος για τα φρονήματά του 17 χρόνια. Εκείνη, κάνει ό,τι περνά απ' το χέρι της για να τον ελευθερώσει. Επιλέγοντας την επαναστατικότητα του έρωτα για ν' αποδείξει την αλληλένδετη σχέση έρωτα και πολιτικής, ο συγγραφέας παραθέτει στοιχεία εποχής για ό,τι συνέβαινε παράλληλα μέσα και έξω απ' την χώρα. Εκείνοι οι δύο κι ο κόσμος, οι ήρωες που αγωνίζονται και οι παράπλευρες απώλειες, όταν η Ιστορία αλλάζει πλευρό. Προσπαθώντας να κατανοήσει για να εξηγήσει «πώς γίνεται να μη ζεις σαν κανονικός άνθρωπος για να αντέξεις, πώς γίνεται να μένεις τις δυο πιο σημαντικές δεκαετίες της ζωής σου φυλακή, να μην υπογράφεις, να ζεις τη ζωή κλεισμένος μέσα, να αγωνίζεσαι για «ένα καλύτερο αύριο» και η ζωή απέξω να προχωράει με τον όποιο βηματισμό, να βγαίνεις μια μέρα στην πραγματικότητα που έχει αλλάξει χωρίς εσένα. Και μαζί μ' αυτό πώς γίνεται να έχεις ζήσει αυτή την υπεράνθρωπη «αντοχή» και μια μέρα να μαθαίνεις ότι μερικά απ' όσα πίστευες, τα περισσότερα, δεν ήταν ακριβώς έτσι».
Η συγγραφική άποψη: «Κι εμείς είμαστε πάντα ένας λαός πειραματόζωο με διεφθαρμένους πολιτικούς, ζούμε μια ζωή ως guinea pigs: μια χώρα που δεν αγαπάει τον εαυτό της, μια χώρα που σκοτώνει τον καλύτερο εαυτό της, μια χώρα σταθερά σε εμφύλια διαμάχη, το πιο συχνά για ένα τίποτε, για ένα άδειο πουκάμισο». Το αναγνωστικό αποτέλεσμα, ένα μυθιστόρημα που είναι Ιστορία αλλά και ζωντανός οργανισμός, έχει δηλαδή πολλαπλές αναγνώσεις.

*Δημοσιεύτηκε στο ένθετο περιοδικό στην εφημ. ΈθνοςΗ Ιστορία Σήμερα, 8.12.12.

Κριτική στην εφημ. Athens Voice από την Ελένη Μπακοπούλου*

«Το Χαστουκόδεντρο είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο

και ταυτόχρονα ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα.»

[…] Γύρω από αυτή λοιπόν την ανθρώπινη, ερωτική ιστορία, και με αφορμή ένα περιβόητο χαστούκι, ο Μαραγκόπουλος στο τελευταίο του βιβλίο, βαθύτατα πολιτικό και πολυφωνικό, όχι μόνο ξετυλίγει με έμπνευση και μαεστρία μία μυθιστορηματική βιογραφία, αλλά μας δίνει κι ένα κατατοπιστικό, σοβαρό ρεπορτάζ για το σκοτεινό κοινωνικο-πολιτικό περιβάλλον όπου διαμείφθηκαν πράγματα περισσότερο άγρια από ό,τι μπορεί να φανταστεί ο νεότερος αναγνώστης.

Υπηρετεί και τα δύο είδη με σοβαρότητα και ταλέντο, καταφέρνοντας να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον παρά τον όγκο του βιβλίου. Το Χαστουκόδεντρο είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο και ταυτόχρονα ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα. Κι είναι τόσο καλά συνυφασμένα αυτά τα δυο που συχνά σε κάνει να αναρωτιέσαι: Υπήρξε πράγματι η γνωριμία του Τόνι (Αμπατιέλου) με τον Τ. Πάπας στη Νέα Υόρκη, συναντήθηκαν κάπου στη Βενετία η Μπέτι, η Τζάκι Κένεντι, ο Τσόρτσιλ, ο Ωνάσης; Το έφαγε τελικά το χαστούκι της η Αυτής Μεγαλειότης από την ακατάβλητη κι επίμονη Αγγλίδα; Κι αλήθεια διάβαζαν τον Εραστή της λαίδης Τσάτερλι;

Μυθιστορία, όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Μαραγκόπουλος, στους εσωτερικούς τίτλους, το Χαστουκόδεντρο (από έναν ωραίο κέλτικο θρύλο) σκοπό έχει, μεταξύ άλλων, να μας παρακινήσει να ξαναδιαβάσουμε την ιστορία, να την ξανασκεφτούμε. Κάτι που μπορεί να είναι και πολύ συναρπαστικό.

Athens Voice, Νο 418, 20.12.20.

* Διαβάστε όλη την κριτική εδώ

Κριτική στην εφημ. Τα Νέα από τον Δημοσθένη Κούρτοβικ*

Δέσμια αγάπη σε μια δέσμια χώρα
Μια δυναμική σύγχρονη Πηνελόπη κι ένας φυλακισμένος Οδυσσέας πρωταγωνιστές σε μια αφήγηση που, μεταξύ μυθοπλασίας και ιστορικής τεκμηρίωσης, επιχειρεί ν’ ακτινογραφήσει τη μεταπολεμική Ελλάδα.

[Ο Μαραγκόπουλος] συνθέτει μια ασυνήθιστα ζωντανή, στη ζοφερότητά της, τοιχογραφία της μετεμφυλιακής περιόδου, με περιστατικά όχι μόνο πολιτικής αλλά και κοινωνικής βαρβαρότητας (υφαίνει στην πλοκή ώς και την ιστορία της Σπυριδούλας, της ανήλικης υπηρέτριας που τ΄ αφεντικά της σιδέρωσαν κυριολεκτικά το 1955), αλλά και με αναφορές στην αρχιτεκτονική, τα τραγούδια, τον κινηματογράφο της εποχής, όχι απλώς ως σχόλια αλλά ως οργανικά στοιχεία της αφήγησης, που επηρεάζουν τη συνείδηση των χαρακτήρων ή φέρνουν στο φως κρυμμένα στρώματά της.
Αλλά, κατά τη γνώμη μου, η πιο ενδιαφέρουσα παράμετρος της «μυθιστορίας» (και από πολιτική επίσης άποψη) είναι ο τρόπος που ο συγγραφέας σκιαγραφεί το ζευγάρι των πρωταγωνιστών της και πραγματεύεται τη σχέση τους. Οι δυο τους, μολονότι ομοϊδεάτες, έχουν πολύ διαφορετικό χαρακτήρα και στάση απέναντι στην ιδεολογία τους. Ο Αμπατιέλος είναι ο τύπος του κομμουνιστή που ζει μόνο για τον αγώνα, που είναι αταλάντευτα πιστός στην κομματική γραμμή, που οργανώνει τη διαβίωσή του στη φυλακή (και τη διαβίωση των συγκρατουμένων του) όπως και το συνδικάτο του: με σχολαστική τάξη και πειθαρχία. Προκαλεί ωστόσο αρκετή συμπάθεια με την προσπάθειά του να καταπνίξει συναισθήματα και αμφιβολίες του που θεωρεί άκαιρα ή αποπροσανατολιστικά, παραμένοντας κατά κάποιον τρόπο παιδί, με πολλή αφέλεια, ουσιαστική άγνοια της ζωής και συστολή απέναντι στις προκλήσεις των αισθήσεων. Η Μπέτι, από την άλλη, είναι πολύ πιο γήινη και ανοιχτόμυαλη. Γι' αυτήν, η κοινή ιδεολογία τους σημαίνει απελευθέρωση όχι μόνον από τον ταξικό ζυγό αλλά από κάθε τι που αλλοτριώνει, εξευτελίζει κι εκμηδενίζει το ανθρώπινο υποκείμενο, αδιάφορο σε τίνος σκοπού τ' όνομα. […] Είναι εμβληματικός ο ρόλος που παίζει στην επικοινωνία τους το μυθιστόρημα του Ντ. Χ. Λόρενς «Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι», που η Μπέτι παρακινεί συνεχώς τον άνδρα της να διαβάσει: ο έρωτας, ο σαρκικός έρωτας ως αλήθεια των σωμάτων, που υπερισχύει κοινωνικών φραγμών, συμβάσεων και ιδεών, είναι κάτι που φοβίζει τον Αμπατιέλο, αλλά και τον έλκει κρυφά ολοένα περισσότερο.
Οι καλύτερες σελίδες του βιβλίου (που ευτυχώς συναποτελούν ένα μεγάλο μέρος του) είναι εκείνες που παρακολουθούν τις εσωτερικές διαδρομές της Μπέτι και του Αμπατιέλου στα χρόνια του εγκλεισμού του και των σποραδικών συναντήσεών τους στις φυλακές. Ο Μαραγκόπουλος τις αποδίδει μ' ένα ύφος ανήσυχο, σπασμωδικό, γεμάτο μεταπτώσεις από το ένα γλωσσικό επίπεδο στο άλλο, προτάσεις που σπάνε απότομα πριν από την ευνόητη ολοκλήρωσή τους ή πριν δηλώσουν κάτι δυσάρεστο κ.λπ. Μέσα από αυτούς τους οιονεί εσωτερικούς μονολόγους βλέπουμε τον αγώνα της Μπέτι για τον άνδρα της ν' αυτονομείται σταδιακά από την πολιτική της στράτευση (χωρίς ωστόσο να την απαρνείται) και να εμπνέεται ολοένα πιο αυτοτελώς από την προσωπική αγάπη και αφοσίωση, παρ' όλες τις απογοητεύσεις της από τον σύντροφό της. Και είναι ιδιαίτερα συγκινητική η περιγραφή της πρώτης ερωτικής συνεύρεσης του ζευγαριού μετά την αποφυλάκιση του Αμπατιέλου, γεμάτης αμηχανία, αδεξιότητα, βίαιο πάθος αλλά και τρυφερότητα…

Τα Νέα, «Βιβλιοδρόμιο», 29.12.12.

* Διαβάστε όλη την κριτική εδώ.

Σύντομη κριτική στην Αυγή από τον Ανταίο Χρυσοστομίδη 

Ο Άρης Μαραγκόπουλος αποφάσισε να μεταφέρει την υπόθεση Αμπατιέλου σε ένα μυθιστόρημα-ντοκιμαντέρ, όπως ο ίδιος το χαρακτηρίζει. Και πράγματι το Χαστουκόδενδρο (εκδ. Τόπος) μοιάζει με ένα μοντέρνο ντοκιμαντέρ. Ο Μαραγκόπουλος συλλέγει στοιχεία, τα τοποθετεί όχι απαραιτήτως με την κανονική τους σειρά, κι ύστερα τα μπολιάζει με εικόνες, σκέψεις, αναφορές, φτιάχνοντας ένα παζλ που κρύβει μέσα του τη συγκίνηση, τον πόνο, την θλίψη για την πορεία μιας Ελλάδας επαρχιακής, κακομοίρας, μιας Ελλάδας τραυματισμένης και ανάπηρης. Μοντερνιστικό μυθιστόρημα, από αυτά που σπάνια γράφονται στην Ελλάδα (και πάντως όχι τα τελευταία χρόνια), που μπορεί και αναπαριστά μια ολόκληρη ιστορική εποχή χωρίς γλυκανάλατους συναισθηματισμούς και χωρίς ίχνος ηθογραφικών περιγραφών.

Αυγή, 23.12.12

 Κριτική στην εφημ. Πριν *

Επιστροφή στην ψυχή των πραγμάτων

Ρεαλισμός υψηλού επιπέδου και πολυφωνική δυναμική αφήγηση, τα κύρια λογοτεχνικά προτερήματα του νέου βιβλίου του Άρη Μαραγκόπουλου, που με όχημα την ιστορία δύο ανθρώπων φτιάχνει την ιστορία της σύγκρουσης δύο κοινωνικών κόσμων.

[…] Στο Χαστουκόδεντρο (εκδ. Τόπος, 2012), με όχημα την ιστορία του ναυτεργάτη κομμουνιστή Αντώνη Αμπατιέλου και της συζύγου του Μπέτι Μπάρτλετ, ο Άρης Μαραγκόπουλος γράφει για τα χρόνια της φρίκης (1947-1964) εξετάζοντας από πολλές γωνίες, και αντιπαραβάλλοντας, τον μικρό και τον μεγάλο κόσμο των νικητών και των νικημένων της επικής δεκαετίας του 1940. Ξεκινάει να διαβάζει κανείς για την Οδύσσεια μιας εμποδισμένης αγάπης και καταλήγει στην ψυχή των πραγμάτων στη μετεμφυλιακή Ελλάδα.
 

[…] Ο συγγραφέας έχει μελετήσει προσεκτικά την ιστορία, κι έχει δουλέψει πολύ με τα γεγονότα, τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν σε αυτή. Δεν υποτιμά καμία πλευρά της ζωής. Μας δείχνει τη στάση του αγωνιστή και τη στάση του καταπιεστή, τη στράτευση και τη φθορά του πρώτου, την ποικιλία των συνηθειών του δεύτερου· τις αντιθέσεις στο στρατόπεδο των νικητών, τις αντιθέσεις και στο στρατόπεδο των ηττημένων· τον έρωτα και την αγάπη για τη ζωή, την αφοσίωση και την ψύχρα, τη θέληση και την ταλάντευση, τη θερμότητα και την αδεξιότητα των σκληρών σωμάτων· τα σώματα που έμειναν αλύγιστα και τ’ άλλα που δίπλωσαν στα δυο.

Οι απότομες μεταβάσεις από τη μια στην άλλη πραγματικότητα, από τις εστεμμένες βασίλισσες στους εσταυρωμένους αγωνιστές, δημιουργούν αντιστίξεις στις οποίες καταγράφεται η σφοδρή σύγκρουση δύο κόσμων, δύο αντίπαλων κοινωνικών παρατάξεων. Σκηνές υψηλής λογοτεχνικής αξίας, σε φυλακές όπου εισβάλλει η ποίηση του Κατσαρού, σε θαλαμηγούς όπου η φωνή της Κάλλας σκεπάζει το υπαρξιακό κενό, στη μοναχική πορεία ειρήνης του Γρηγόρη Λαμπράκη, προσφέρουν στον ίδιο τον αναγνώστη την αίσθηση ενός παντογνώστη αφηγητή. Αφηγητή μιας ιστορίας που γράφεται ακόμα.

Πριν, 05.01.13.

* Διαβάστε όλη την κριτική εδώ

Παρουσίαση στο Book Press *

Μυθιστόρημα - ντοκιμαντέρ με πολλές αναγνώσεις

[…] Η ζωή τού Αντώνη Αμπατιέλου δεν γίνεται αντικείμενο μιας γραμμικής αφήγησης, αλλά μιας εκτεταμένης μονταζιακής γραφής που συναιρεί σε ένα φυγόκεντρο όλον τα περιστατικά τής ζωής του σε συνδυασμό με τον κοινωνικό και πολιτικό βίο, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της διεθνούς σκηνής μεταξύ 1941 και 1968. Ένα πλήθος πραγματολογικού υλικού παρατίθεται με μια αλλόκοτη εκ πρώτης όψεως σύνδεση, ναι μεν βασισμένη στη χρονική σειρά, αλλά συνάμα υφασμένη με συνάψεις που ξεφεύγουν από την αυστηρότητα του χρονικού άξονα. Το μυθιστόρημα-ντοκιμαντέρ μοιάζει με τους κύβους των οποίων οι πλευρές είναι ζωγραφισμένες με διαφορετικό σχέδιο κι, ανάλογα με το πώς θα τοποθετηθούν, αναδεικνύουν και άλλο πίνακα.

Μ’ αυτόν τον τρόπο, ο Άρης Μαραγκόπουλος δεν εστιάζει απλώς στον ελλαδικό χώρο και στα παρεπόμενα του αδελφοκτόνου εμφύλιου πολέμου, αλλά ανοίγει τον φακό του σε μια πανοραμική απόδοση του διεθνούς σκηνικού στο πλαίσιο τού ψυχρού πολέμου που μαινόταν παγκοσμίως. Έτσι, δίπλα στην ατμόσφαιρα του ελληνικού εμφυλίου, που συνεχίστηκε και μετά την επίσημη λήξη του, βλέπουμε την παρέμβαση των διεθνών παραγόντων στην ελλαδική σκηνή, από τους έλληνες εφοπλιστές και το συνδικάτο ναυτικών στο Κάρντιφ μέχρι τους Άγγλους πράκτορες και την πολιτική τού Τσόρτσιλ στην Αθήνα, από τη δολοφονία τού Πολκ και την ταινία “Στέλλα” έως τον Μάη του ’68 και τη διεθνή κάλυψη της χούντας των συνταγματαρχών. Το κάδρο δείχνει καθαρά τον ξένο δάκτυλο που, αφού εξασφάλισε με τη Γιάλτα τη δυτική επιρροή στην Ελλάδα, συμμαχεί παρασκηνιακά με τις ντόπιες αρχές και υποβάλλει σε διώξεις τούς αριστερούς, που δεν ξέρουν ή δεν θέλουν να αποδεχτούν ότι η Σοβιετική Ένωση έχει αφήσει τη χώρα εκτός του κομμουνιστικού μανδύα.

Book Press, 06.01.13.

* Διαβάστε όλη την παρουσίαση του Γ. Περαντωνάκη εδώ.

Παρουσίαση στην Αυγή της Τρίτης *

Αποικία η Ελλάς

[…] Ο Άρης Μαραγκόπουλος, σ’ ένα βιβλίο-ποταμό, αναστοχάζεται πάνω στην Ιστορία αυτού του τόπου. Με βλέμμα παρατηρητή, εφεσιβάλλει το πραγματικό μέσα στα πέπλα της αναπεπταμένης φαντασίας. Ένα βιβλίο που σκαλίζει το έρμα εκείνων που μετέφρασαν το θυμίαμα της ήττας, σε μάχιμη στάση ζωής. Ελεγειακό ντοκουμέντο, δίχως τα ψήγματα μιας μελό διάθεσης για εκταφή των μαρτύρων.
[…] Μια επιθεώρηση επί σκηνής, που κρύβει επιμελώς τον απολυταρχικό χαρακτήρα των καθεστωτικών αναγκών και προτιμήσεων. Η κρίση είνα βαθιά και οντολογική πρωτίστως. Η κοινωνική ενδόρηξη, οδηγει στη φενάκη της αποσιώπησης. Η Ελλάδα ανοικοδομείται και στα σπλάχνα της κρύβει το μίσος, τον διχασμό. Τους ανοιχτούς λογαριασμούς, που δεν λένε να κλείσουν. Το βιβλίο δεν διαιωνίζει εμφυλίους. Προοιωνίζεται όμως τις αθεράπευτες νόσους, που τσακίζουν τη νέα ελληνική ιστορία…

Αυγή, 08.01.13

* Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ.

 

Παρουσίαση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από τον Β. Χατζηβασιλείου*

Με τη γλώσσα της αγάπης ή αλλιώς η ιστορία του Αντώνη και της Μπέτι Αμπατιέλου

[…] Συνδυάζοντας το ιστορικό με το πολιτικό μυθιστόρημα, ο Μαραγκόπουλος θα ανεβάσει επί σκηνής ολόκληρο τον ελληνικό και παγκόσμιο μεταπόλεμο: τη Συμφωνία της Βάρκιζας, τον Πλαστήρα και τον Παπάγο, την αμερικανική οικονομική βοήθεια σε μιαν εγγενώς διεφθαρμένη δημόσια διοίκηση, τις εκτελέσεις, τους εκτοπισμούς και τις φυλακίσεις των στελεχών του ΚΚΕ, τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, τις πορείες της ειρήνης, τη σύγκρουση του Καραμανλή με τα Ανάκτορα, την κυριαρχία του μακαρθισμού στη Βόρεια Αμερική, τον θάνατο του Στάλιν και την άνοδο του Χρουστσόφ, την ανάπτυξη των πρώτων πυρηνικών όπλων, τον πόλεμο του Βιετνάμ, το ροζ σκάνδαλο Προφιούμο στη Βρετανία και τον Μάη του 1968 στη Γαλλία.

Πέρα από τα πολιτικά και τα ιστορικά γεγονότα, το Χαστουκόδεντρο αποτυπώνει τη μοίρα δύο ανθρώπων που υποχρεώθηκαν να μείνουν χώρια επί σειρά ετών χωρίς να βάλουν ως εκ τούτου σε δοκιμασία και τη σχέση τους. Ο Αντώνης και η Μπέτι κατόρθωσαν το σπουδαιότερο: να κρατήσουν αλώβητα τα αισθήματά τους και να τα περιβάλουν με μιαν ερωτικά φορτισμένη παιδικότητα (δεν είναι τυχαίο ότι το ερωτογράφημα του Ντ. Χ. Λόρενς Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι θα αποτελέσει το μόνιμο σημείο αναφοράς τους). Κατά τα άλλα, ο χαρακτήρας-κλειδί του Χαστουκόδεντρου είναι η Μπέτι: μολονότι θα ξοδέψει τα νιάτα της ως σύζυγος ενός πάντοτε φυλακισμένου και απόντος συζύγου, θα επιδείξει υψηλό αγωνιστικό πνεύμα, θα παραμείνει κομματικά και πολιτικά ακαπέλωτη (οι κομματικοί δεσμοί του Αμπατιέλου θα τη φέρουν κατ΄ επανάληψη στα όριά της) και θα ενεργήσει ως πρότυπο ερωτευμένης γυναίκας αλλά και γυναικείας ανεξαρτησίας.

ΑΠΕ-ΜΠΕ (Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων) 14.01.13

* Διαβάστε όλη την παρουσίαση του Β. Χατζηβασιλείου εδώ.

 

Κριτική στην Καθημερινη από την Τιτίκα Δημητρούλια

Παραμυθία σε μια δύσκολη εποχή

Ένα γιγάντιο δέντρο με μύρια μικρά και μεγάλα σκαμπίλια που κρέμονται τσαμπιά ολόκληρα και ο καθένας μπορεί να τραβήξει μια αρμαθιά και να αρχίσει να χαστουκίζει όποιον τον αδίκησε, όποιον του έπρηξε το συκώτι, όποιον τον έκλεψε, τον πόνεσε, τον αγνόησε, τον τσαλαπάτησε, όποιον του στέρησε δύο-τρία βασικά πράγματα. Αυτό είναι το κατά Μαραγκόπουλο χαστουκόδεντρο και έτσι περίπου περιγράφεται, αλλά πολύ πιο αναλυτικά, στο νέο του βιβλίο, το οποίο και τιτλοφορεί. Το ονειρεύεται μια γυναίκα που πολύ την αδίκησαν και πολλά της στέρησαν, η Ουαλλή δασκάλα Μπέτι Μπάρτλετ, μια γυναίκα λαϊκή όπως όλοι την περιγράφουν, αλλά με μεγάλο τσαγανό, μια κομμουνίστρια που ερωτεύτηκε στο λιμάνι του Κάρντιφ, μες στον πόλεμο, τον ομοϊδεάτη της Ελληνα ναυτεργάτη Αντώνη Αμπατιέλο και τον περίμενε δεκαεφτά χρόνια να βγει από τη φυλακή. Με διαβήματα και παραστάσεις, με διαμαρτυρίες και δηλώσεις, μετέτρεψε τη θανατική καταδίκη του επικεφαλής συνδικαλιστή της Ομοσπονδίας Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων, η οποία στήριξε καίρια τον αντιφασιστικό αγώνα, σε ισόβια κι επέτυχε κάποια στιγμή στην απελευθέρωσή του.

Η πραγματική ιστορία του Αντώνη Αμπατιέλου και της Μπέτι Μπάρτλετ είχε περάσει στον χώρο του παραμυθιού στον καιρό της ακόμη, ειδικά με το θρυλούμενο χαστούκι της Μπέτι στη βασίλισσα Φρειδερίκη στο Λονδίνο. Την ιστορία τους αφηγείται ο Μαραγκόπουλος στο νέο του έργο, το οποίο χαρακτηρίζει –προσφυώς– μυθιστορία. Η μεσαιωνική μυθιστορία αναμειγνύει το πραγματικό με το φανταστικό και στην ηρωική της εκδοχή είναι μια αφήγηση ερωτική: ένας ιππότης περνά από σαράντα κύματα για να κερδίσει την αγαπημένη του και να ζήσει μαζί της. Ο Μαραγκόπουλος προτείνει μια αντεστραμμένη μυθιστορία: σε ένα κείμενο ανάμεσα στο πραγματικό και στη μυθοπλασία, μια γυναίκα κάνει τα πάντα για να κερδίσει τον άντρα της και να ζήσει μαζί του, ενεργώντας, όπως λέει, κατά τύχη ηρωικά.

Σαφώς πολιτικό, το μυθιστόρημα περιγράφει, με αφηγηματικά τερτίπια που περνούν και στην ίδια τη σελίδα και την εμφάνισή της, μια πολύ δύσκολη ιστορία αγάπης, σε μια πολύ δύσκολη εποχή, σε μια πολύ δύσκολη χώρα, «γοτθική», όπως την ονομάζει η Μπέτι – στα συν του βιβλίου προσμετριέται η διαφορετική εικόνα της Ελλάδας μέσα από τα μάτια της ξένης, όπως και η εικόνα του ελληνικού κομμουνιστικού κόμματος αντίστοιχα και των επιλογών του. Από τη μια, ο αμετακίνητος κομμουνιστής συνδικαλιστής, που δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τη «σοβιετική ελπίδα» του, όπως λέει στο τέλος. Αυτή τον κρατά στα δύσκολα. Από την άλλη, η κομμουνίστρια δασκάλα που δεν μπορεί να ζήσει χωρίς το αγόρι της. Ο Αντώνης λατρεύει την Μπέτι και την αφήνει να καθοδηγεί τη ζωή του, με εξαίρεση τα κομματικά. Η Μπέτι λατρεύει τον Αντώνη και αυτήν ακριβώς την κομματική του προσήλωση αντέχει λιγότερο. Κι οι δύο λατρεύουν την επανάσταση. Μόνο που για τον έναν τα πάντα είναι απλά και ό,τι λέει είναι. Για την άλλη, τα πάντα είναι πολυσύνθετα και ό,τι λέει μπορεί να είναι, μπορεί και όχι. Και το αγαπημένο της βιβλίο ήταν επί μακρόν «Ο εραστής της Λαίδης Τσάτερλι». Και έμαθε και στον Αντώνη να το διαβάζει, ακόμη και στη φυλακή.

Ο Μαραγκόπουλος, ωστόσο, δεν αφηγείται απλώς έναν μεγάλο, εμποδισμένο έρωτα, ούτε κάνει μόνο άλλο ένα μυθιστόρημα για τα πέτρινα χρόνια. Γράφει με πόνο για το σήμερα, για μια χώρα που συνεχίζει να είναι δύσκολη με νέους τρόπους, για τον «σπάταλο αγώνα και τα βάσανα λιγοστών εξεγερμένων για μια Πολιτεία που δεν θα υπάρξει ποτέ» και τα «βρωμόσκατα» της πραγματικότητας του «μέσου» ανθρώπου, που εύκολα ξεπουλιέται και βολεύεται. Προτείνει ως παραμυθία –;– το χαστουκόδεντρο. Μαζί όμως με το όραμα για έναν καλύτερο κόσμο, τον έρωτα και τη γραφή την ίδια. Το καλύτερο, ίσως, μυθιστόρημα του Μαραγκόπουλου.


Καθημερινή, 27.01.13

Κριτική στo περ. Εντευκτήριο από τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου

Έρωτας για πάντα

[…] Το Χαστουκόδεντρο δεν είναι μόνο ένας συνδυασμός ιστορικού και πολιτικού μυθιστορήματος, που προσφεύγει συχνά και στη λογοτεχνία των τεκμηρίων […], αλλά και ένα roman a thèse: ένα μυθιστόρημα όπου ο τριτοπρόσωπος, αντικειμενικός αφηγητής δεν κρύβει την αριστερή του ιδεολογία, που εκφράζεται μέσω της αποστροφής του για τη διαπλοκή της οικονομίας με την πολιτική (το μεγάλο κεφάλαιο χαράσσει τη γραμμή της οποιασδήποτε κυβέρνησης) και δεν έχει πρόβλημα να υιοθετήσει ακόμα και συνωμοσιολογικές θεωρίες του τύπου ότι η Φρειδερίκη διέταξε περίπου αυτοπροσώπως τη δολοφονία του Λαμπράκη ή ότι το αμερικανικό σχέδιο Άτσεσον για το Κυπριακό είχε ως βασικό του σκοπό το ψαλίδισμα της εθνικής ανεξαρτησίας της Ελλάδας…
 
Ο συγγραφέας μολοντούτο δεν είναι απαράσκευος (όπως το έχει δείξει πολύ καλά στη Μανία με την άνοιξη) ούτε πολιτικά ούτε λογοτεχνικά. Εκείνος που κινεί τα νήματα της αφήγησης σε πρώτο ή σε τρίτο ενικό στο Χαστουκόδεντρο είναι μια περσόνα η οποία έρχεται από τα παλιά: από το πρώτο μυθιστόρημα του Μαραγκόπουλου, που κυκλοφόρησε το 1998 υπό τον τίτλο Οι ωραίες ημέρες του Βενιαμίν Σανιδόπουλου. Όταν γνωρίζει ο Σανιδόπουλος τον Αμπατιέλο στο Παρίσι, η πόλη είναι συγκλονισμένη από τα γεγονότα του Μάη του 1968 κι ο ίδιος έχει προσχωρήσει στους καταστασιακούς. Όταν τον ξανασυναντά τριάντα χρόνια μετά μαζί με την Μπέτι, αρχίζοντας να καταγράφει τα επεισόδια της ζωής τους σε μια μεγάλη σύνθεση, της οποίας η εξέλιξη θα είναι το Χαστουκόδεντρο, έχει απομακρυνθεί από τον σιτουασιονισμό, αλλά δεν έχει αποβάλει κατά το παραμικρό τον ριζοσπαστισμό του (όπως ξέρουμε ήδη από  τις Ωραίες ημέρες, ο Σανιδόπουλος είναι συγγραφέας με αντισυστημική πολιτική ταυτότητα). Άρα η οπτική και η προοπτική του Χαστουκόδεντρου δεν μπορεί παρά να είναι η οπτική και η προοπτική ενός στρατευμένου μυθιστοριογράφου, ο οποίος μυθιστοριοποιημένος πλέον με τη σειρά του από τον Μαραγκόπουλο μπορεί ως αντισυστημικός να ανατριχιάζει με τον σταλινισμό του Αμπατιέλου, αλλά ταυτοχρόνως αδυνατεί να αγνοήσει την τραγική θέρμη της πίστης του, που μετέτρεψε τον βίο του σε παρανάλωμα του πυρός.
 
[…]ο Μαραγκόπουλος εφαρμόζει στο Χαστουκόδεντρο μιαν ιδιοφυή στρατηγική. Ο Σανιδόπουλος παραμένει ιδεολογικά κολλημένος, αλλά συγκλονίζεται ως συγγραφέας από το δράμα ζωής του Αντώνη και της Μπέτι: ο ένας θα αγωνιστεί να αλλάξει την πραγματικότητα και θα μείνει ξένος προς τους πάντες και τα πάντα όταν η πραγματικότητα θα έχει όντως αλλάξει ενώ η άλλη θα χαραμίσει τα καλύτερα χρόνια της ως σύντροφος ενός μονίμως φυλακισμένου και απόντος συζύγου. Αμφότεροι θα καταφέρουν, παρ’ όλες τις τρομακτικές αντιξοότητες, το σπουδαιότερο: να κρατήσουν αλώβητο τον έρωτά τους (ο Εραστής της λαίδης Τσάτερλι θα αποτελέσει επί δεκαετίες το μοναδικό τους ανάγνωσμα), φροντίζοντας να κερδίσουν μέσα από τη σχέση τους και κάτι ακόμα – τη χαμένη τους παιδικότητα.  
Κατά τα άλλα, ο χαρακτήρας-κλειδί του Χαστουκόδεντρου είναι η Μπέτι: με υψηλό αγωνιστικό πνεύμα, κομματικά και πολιτικά ακαπέλωτη (οι κομματικοί δεσμοί του Αμπατιέλου θα τη φέρουν κατ΄επανάληψη στα όριά της), πρότυπο γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και ερωτικής αφοσίωσης, ταυτίζεται σίγουρα με τη συγγραφική φωνή του Μαραγκόπουλου, ο οποίος βρίσκει εν προκειμένω το μέσον για να απελευθερωθεί από το προσωπείο του Σανιδόπουλου, χωρίς εκ παραλλήλου να τον βγάλει από το μυθιστορηματικό πλάνο και να τον αδειάσει σκηνοθετικά. Σε κάθε περίπτωση, ένα σημαντικό βιβλίο.

Εντευκτήριο, τ. 98/2012

 Διαβάστε ολόκληρη την κριτική εδώ.

 

H πολυφωνικότητα του Χαστουκόδεντρου και η «ιστορική» παθογένεια της Ελλάδας
 

Κάθησα να δω το Δεμένη κόκκινη κλωστή. Άντεξα περίπου δέκα λεπτά: το εμφυλιοπολεμικό θέαμα είναι πια υπερβολικά επίκαιρο σε μια χώρα στης οποίας τα σύνορα πεθαίνουν εκατοντάδες άμοιροι άνθρωποι, στους δρόμος της οποίας αλωνίζουνε συμμορίες ναζιστών ενώ η αστυνομία της έχει αφοσιωθεί στη στυγνή καταστολή, που μέσα στις εφημερίδες της πίνουνε καφέ και γράφουν άνθρωποι έτοιμοι για όλα, έτοιμοι να δικαιολογήσουνε τα πάντα προκειμένου να γλυτώσουμε από την ανομία και την "ακροαριστερή βία". Για μια φορά ακόμα σκέφτηκα το προφανές: δεν υπάρχουνε δύο άκρα. Υπάρχει η πλευρά των λίγων, προνομιούχων και καλά οπλισμένων που επιτίθεται. Υπάρχει και η πλευρά των πολλών που υφίστανται την κατακρεούργηση, την εξαθλίωση, τη σύνθλιψη, την υποδούλωση (το "εξανδραποδισμός" ακούγεται σαν ανεπίτρεπτη καλλιέπεια πια) και την καταπίεση. Κάποιοι από τους πολλούς αμύνονται. Τότε είναι που οι λίγοι επικαλούνται τη μεσότητα, τη σωφροσύνη, την κοσμιότητα, την πραότητα, τη μετριοπάθεια. Συνήθως δι' αντιπροσώπων.

Μετά την αποτυχημένη απόπειρά μου να δω την ταινία, ξαναθυμήθηκα το Χαστουκόδεντρο του Άρη Μαραγκόπουλου. Τελειώνοντας τη δική μου ανάγνωση του βιβλίου πριν λίγο καιρό αποκόμισα έντονα, έκτυπα σχεδόν, δύο συμπεράσματα. Ενδεχομένως 'συμπεράσματα' να είναι ο λάθος όρος: επρόκειτο για κάτι βαθύτερο και σαφέστερο από 'εντυπώσεις', αλλά και πιο υπόρρητο και υπαινικτικό από τα 'συμπεράσματα' στα οποία καταλήγει κανείς μελετώντας π.χ. μια μονογραφία ή μια ιστορική πραγματεία.

Το πρώτο συμπέρασμα το υπαινίχθηκα ήδη: μεγάλωσα σε μια οικογένεια και σε μια κοινωνία στις οποίες οι μακρινές και ξορκισμένες (νομίζαμε) αναμνήσεις του Εμφυλίου και του ζόρικου 1950-1967 αποδίδονταν σε "φαγωμάρες για τα πολιτικά", λες και τα πολιτικά είναι κάποιου είδους βίαιο και υψηλού ρίσκο ποδόσφαιρο, όπου εξ ορισμού κανείς δεν έχει δίκιο ή άδικο. Άκουγα για τη "διχόνοια της φυλής" που γεννάει εμφυλίους και διχασμούς, λες και επρόκειτο για λ.χ. τη βρώση ζωικού λίπους και κατάποση άφθονων ποσοτήτων αλκοόλ που κουτσουρεύουν τα προσδόκιμα ζωής των λαών του ευρωπαϊκού Βορρά: ενός είδους πολιτισμική ιδιορρυθμία. Μιλούσανε για "τους μεν και τους δε", λες και ο θίασος των βλαχοαστών που παρελαύνουν από το Χαστουκόδεντρο (και την Ελλάδα του '50, του '60 και του '70) είναι εξίσου ισχυροί και προνομιούχοι με τον ακτήμονα, τον εργάτη του Μαντζάκου, ή και τον πατέρα μου, γιο τυπογράφου που είχε φάκελο (αν και με περιεχόμενα διόλου ηρωικά ή αγωνιστικά). Με δυο λόγια: η ισότιμη κι ισοβαρής αντιπροσώπευση των δύο "παρατάξεων", "άκρων" αν θέλετε, είναι μαζί μας από τη δεκαετία του '40: ίσα κι όμοια ο κατσαπλιάς κι ο αντάρτης με τον ταγματασφαλίτη και τον χίτη -- με το αόρατο Κέντρο να απαρτίζεται από όσους ήσυχα έκαναν αντίσταση μέσα στη φαντασία τους. Ο νεόπλουτος μαυραγορίτης ή από τα περιουσιακά εξοντωμένων Εβραίων ίσα κι όμοια με τον εξόριστο και βασανισμένο κομμουνιστή κι "ιδεολόγο" -- ενώ το φαντασιακό Κέντρο στελεχώνεται με δηλωσίες, φιλήσυχους νομοταγείς, "οικογενειάρχες". Και πάει λέγοντας. Και εν πάση περιπτώσει, το Χαστουκόδεντρο τα λέει τάξεις μεγέθους καλύτερα από μένα.

Το δεύτερο συμπέρασμα: το Χαστουκόδεντρο είναι πανοραμικό, πολυφωνικό βιβλίο. Όταν λέω πολυφωνικό εννοώ γνήσια πολυφωνικό, με την μπαχτινική έννοια: οι πολλές φωνές που αρθρώνονται δεν συγκλίνουν προς μία και δεσπόζουσα ερμηνεία είτε της βασικής πλοκής είτε του ελληνικού πανοράματος που πλαισιώνει την πλοκή. Ίσα-ίσα, οι φωνές εξακτινώνονται τελικά, αφού συνδιαλεχθούνε μεταξύ τους, λοξά συνήθως, αφού η μία -- μερικώς και ημιτελώς πολλές φορές -- απαντήσει στην άλλη. Αποτελεί κείμενο γεμάτο τάσεις και εντάσεις μεταξύ όχι αντιθέτων αλλά ανάμεσα σε διακριτές αποχρώσεις, διαθέσεις και (σίγουρα) αρχές: έρωτας και πολιτική, Ελλάδα και αλλού, Ωνάσης και Πάππας, Μπελογιάννης και Λαμπράκης, ελευθεριακότητα και κομματικός αυταρχισμός, αίμα και γέλιο, επαρχία και Αθήνα, εστεμμένοι και σελέμπριτυ, Σπυριδούλα και... -- και πάει λέγοντας. Μέσα από αυτό το πολυφωνικό και πολυπρισματικό έργο (ασυνήθιστα τεκμηριωμένο σε κάποια σημεία, ανέμελο μυθοπλαστικά σε άλλα) συντίθεται μια εικόνα πολύ ενδιαφέρουσα, όσο και ανησυχητική: αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα μετά το 2008, αυτό που ο Rakasha συζήτησε με όρους της 'κατάστασης εξαίρεσης' του Agamben, δεν είναι καθόλου μα καθόλου κατάσταση εξαίρεσης, παρά το business as usual της εκάστοτε άρχουσας τάξης. Της εκάστοτε άρχουσας τάξης (πείτε τους 'διαπλεκόμενους' ή ό,τι άλλο) που μόνον προσχηματικά ενδιαφέρεται για εργασιακά, πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα, η οποία τιμά τους δημοκρατικούς θεσμούς με τον τρόπο που χειρίζονταν οι παλιοί αγρότες την κρεωφαγία: ως δαπανηρή και ίσως περιττή πολυτέλεια.

Φοίβος Παναγιωτίδης, (blog Sraosha, 01. 04.13, αναδημοσίευση στο διαδικτυακό Cloud (24.11.15).

Κριτική στo ηλεκτρ. περ. Bookstand από τον Διονύση Μαρίνο

Ο Μαραγκόπουλος συναρμόζει, αποδομεί, επανατοποθετεί, σχολιάζει, παρεμβαίνει και σίγουρα εμφανίζει μια άλλη εκδοχή των ιστορικών γεγονότων. Ουσιαστικά ξεφλουδίζει τα στρώματα του κοινωνικού και πολιτικού βίου της εποχής: από το πογκρόμ κατά των αριστερών, τα πολιτικά αλισβερίσια, το απεχθές παρασκήνιο, έως την ιστορία της ταλαίπωρης Σπυριδούλας, που είχε συγκλονίσει το πανελλήνιο.
[…]
Από το μερικό στο γενικό, από το προσωπικό δράμα στην εθνική τραγωδία, από το μικροσκόπιο στον μεγεθυντικό φακό. Ο Μαραγκόπουλος «παίζει» με την κάμερά του. Άλλοτε βαθαίνει το πεδίο κι άλλοτε ψαύει το μικροσκοπικό χνούδι που έχει κατακαθίσει στη ζωή ενός ανθρώπου, που πρόσφερε τη ζωή του στον αγώνα.
Θαυμαστή, το δίχως άλλο, είναι και η τεχνική που ο συγγραφέας αποφασίζει να χρησιμοποιήσει. Η γλώσσα υφίσταται διαδοχικές μεταπτώσεις. Εμφανίζεται ασθματική, αλλά και πεζή, στο όριο του ποιητικού, αλλά ταυτοχρόνως φλερτάρει και με τον απογυμνωμένο δημοσιογραφικό λόγο. Λέξεις υπερτονίζονται, νοήματα υποσημειώνονται, φράσεις ολόκληρες συγκροτούν μια αυτόνομη εμπειρία.
Αυτό ακριβώς είναι Το Χαστουκόδεντρο: ένα βαθύ κείμενο εμπειρίας με πολλαπλές αναγνώσεις.

Βοοkstand, 28/05/2013

 Διαβάστε ολόκληρη την κριτική εδώ.


Πολύ περισσότερα στοιχεία

για το βιβλίο βρίσκετε στον δικτυακό τόπο του συγγραφέα: εδώ.


rss feed Νέων

rss feed Νέων Εκδόσεων

Follow us:         

 

Εκδόσεις Τόπος
Μεθώνης 71Α, 10683 Αθήνα
Τηλ.: +30 210 8222835
Fax: +30 210 8222684
Επικοινωνία: info@motibo.com

Κεντρική διάθεση:
Zωσιμάδων 6, 10683 Αθήνα
Tηλ. +30 210 3221580
Fax: +30 210 3211246
Επικοινωνία: bookstore@motibo.com

Προσφορές
Login
Your e-mail:
Your password:
Εχετε ξεχάσει τον κωδικό σας;
Θέλετε να εγγραφείτε;
Νέες εκδόσεις
Φαντάσματα του (αντι) κομμουνισμού
Κύρκος Δοξιάδης
Το μέλλον της δημοκρατίας
Δημήτρης Καλτσώνης - Ερνέστο Ντομίνγκες Λόπες
Για τον καπιταλισμό
Καρλ Μαρξ
Τη νύχτα που έφυγε ο Μπούκοβι
Διονύσης Χαριτόπουλος
Το χρώμα του Αιγαίου
Αρμάντο Ρομέρο
Θάλασσα
Κώστας Σούκας
Τ’ αγρίμια του άλλου δάσους και άλλα πεζά
Τηλέµαχος Αλαβέρας
Αρχίζει το ματς
Θανάσης Σκρουμπέλος
Βιομηχανικός καπιταλισμός στα οθωμανικά Βαλκάνια
Κώστας Λαπαβίτσας - Πινάρ Τσακίρογλου
Θεωρίες μάθησης: Εφαρμογή στη διδασκαλία
Bates Bob
Κριτική Δημόσια Ανθρωπολογία και Σπουδές Φύλου
Έργο Συλλογικό
Ο εγκλωβισμός της κριτικής
Αντώνης Γεωργούλας
Κοινωνική εργασία με ομάδες στο σχολείο
Ειρήνη Κατσαμά
Καλαβρία Μάνη, Εγγύς Κόσμος / Calabria Mani, Mondi Vicini
Τζένη Λυκουρέζου - Ανδρέας Ζαχαράτος
Βιολογία και Κοινωνία
Ευάγγελος Καφετζόπουλος
Θεραπεία εστιασμένη στο συναίσθημα
Robert Elliott - Leslie Greenberg
Το γκρίζο κύμα
Πέτρος Παπακωνσταντίνου
Ακούσια αποικεσία
Ρένος Παπαδόπουλος
Πάρε τα χνάρια που άφησα
Σπύρος Δερβενιώτης
Πολιτικές διαιρετικές τομές και κοινωνικές ανισότητες
Έργο Συλλογικό
Ένα καινούργιο χθες
Φώτης Πεχλιβανίδης
Μεταπολίτευση
Διονύσης Ελευθεράτος
Η Μεγάλη Ιδέα από την πλευρά των Οθωμανών, 1839-1869
Λεωνίδας Μοίρας
Η Επικίνδυνη Παρακμή της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Έργο Συλλογικό
Την εποχή που τα φίδια αλλάζουν δέρμα
Μαρώ Κάργα
Τεχνητή Νοημοσύνη
Αντώνης Μαυρόπουλος
Ο καπιταλισμός της πλατφόρμας
Nick Srnicek
Ανεξάρτητες Αρχές
Γιάννης Γιαννάκος
Πολλά Μικρά Απλά
Διονύσης Χαριτόπουλος
SEX - ΝΟΜΟΣ - ΕΓΚΛΗΜΑ
Ευτύχης Φυτράκης
Θάνατοι στη Χούντα
Δημήτρης Βεριώνης
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΠΟΣ