Τα Μείζονα Ποιητικά του Μιχάλη Κατσαρού (1920-1998), ενός από τους πιο επιδραστικούς ποιητές στη νεοελληνική λογοτεχνία, περιλαμβάνουν το πιο γνωστό, σχολιασμένο και πολλαπλώς διαβασμένο έργο του ποιητή, δηλαδή τις τρεις συλλογές του Μεσολόγγι (1949), Κατά Σαδδουκαίων (1953), Οροπέδιο (1957).
Το πρόσθετο ενδιαφέρον όμως σε αυτή την έκδοση είναι ότι περιλαμβάνει ικανό αριθμό ποιημάτων που εντοπίστηκαν μετά τον θάνατο του ποιητή στο Αρχείο του και που –αυτό ίσως είναι το σημαντικότερο– αποκαλύπτουν στον αναγνώστη υφολογικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά που παραπέμπουν ευθέως στις τρεις μείζονες συλλογές του.
Τα περισσότερα από αυτά τα ποιήματα του Αρχείου είτε έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικές εκδόσεις, είτε παρέμεναν ως τώρα ανέκδοτα, είτε δεν έχουν ποτέ θησαυριστεί.
Με αυτή την έννοια ο τόμος Μείζονα Ποιητικά παρουσιάζει πρόσθετο χρηστικό και αισθητικό ενδιαφέρον: τόσο για τον ειδικό ερευνητή όσο και, κυρίως, για τον αναγνώστη που εμπνέεται και συγκινείται από τη διαχρονικής δύναμης ελευθεριακή ποίηση του Μιχάλη Κατσαρού.
«Στην απέναντι όχθη» με τον ποιητή Μιχάλη Κατσαρό
Όποιος κυκλοφορούσε στο κέντρο της Αθήνας µέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του δεν υπήρχε περίπτωση να µην τον συναντήσει. Να µην κοντοσταθεί κοιτώντας την ψηλόλιγνη φιγούρα του. Ετσι, όσοι δεν τον γνώρισαν πρώτα από τα ποιήµατά του και την αριστερή του δράση, τον συνάντησαν µοιραία σε κάποιο κεντρικό καφενείο, σε κάποιον δρόµο της Οµόνοιας, του Συντάγµατος... «Μπαµπά, κοίτα αυτόν τον κύριο. Μοιάζει µε τον ∆ον Κιχώτη». Ναι, αλλά αυτός ο Ελληνας «∆ον Κιχώτης» µε την τραγιάσκα ήταν ο Μιχάλης Κατσαρός. Και έτσι κάπως συγκρατούσες από παιδί ένα όνοµα που θα σου σφράγιζε τη λογοτεχνική σου παιδεία και τον εσωτερικό σου κόσµο – και όχι µόνο.
Ακόµα όµως και οι «∆ον Κιχώτες» της ποίησης, της ιδεολογίας και του «Αντισταθείτε» πεθαίνουν. Είκοσι χρόνια συµπληρώνονται ήδη στις 21 Νοεµβρίου από τον θάνατο αυτού που υπήρξε ένας από τους επιδραστικότερους ποιητές του 20ού αιώνα στη νεοελληνική λογοτεχνία – εκπρόσωπος της λεγόµενης α’ µεταπολεµικής γενιάς. Και µε αυτή την αφορµή οι εκδόσεις Τόπος (του συγγραφέα, κριτικού αλλά και στενού συγγενή του ποιητή -είναι ανιψιός του από την πλευρά της µάνας του- Αρη Μαραγκόπουλου) µας κάνουν ένα µεγάλο δώρο: την έκδοση «Μιχάλης Κατσαρός - Μείζονα Ποιητικά».
Γιώργος Βαϊλάκης, Έθνος 5.11.2018
Διαβαστε εδώ όλο το αφιέρωμα του Έθνους στην έκδοση, μαζί και τη συνέντευξη του επιμελητή του τόμου Άρη Μαραγκόπουλου.
«Απόστολος της επανάστασης, πρίγκηπας συνωμότης»
Με εβδομήντα και πλέον ανέκδοτα ποιήματα της χρυσής εποχής του, αλλά και με τις τρεις μείζονες συλλογές του επανεκδιδόμενες στον ίδιο τόμο, ο Μιχάλης Κατσαρός επανέρχεται και τώρα, στα είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό του, «ίδιος όπως τον ξέραμε»: εξεγερσιακός, ευθύβολος, προφητικός, όπως ακριβώς είχε επανέλθει το 1972 με τη δεύτερη έκδοση του Κατά Σαδδουκαίων, μετά από πολλά χρόνια πλήρους απουσίας και σιωπής.
Ο Μιχάλης Κατσαρός είναι από τους σπάνιους εκείνους ποιητές που έχουν την τύχη να βλέπουν τους στίχους τους να γίνονται συνθήματα, να ανταλλάσσονται κρυφά σε σκοτεινές περιόδους, να εμπνέουν γενιές και γενιές νέων ανθρώπων. Ταγμένος σε υψηλά ιδανικά, με αγωνιστικό φρόνημα, δεν δίστασε να μπει νωρίς στις τάξεις των κομμουνιστών, όταν αισθάνθηκε ότι εκεί έβρισκαν την έκφρασή τους τα ιδανικά αυτά, δεν δίστασε επίσης να ασκήσει -πολύ νωρίς και ανοιχτά- κριτική στο κόμμα με τη συλλογή του Κατά Σαδδουκαίων, όταν αισθάνθηκε ότι εν μέρει προδίδονταν.
Είχε δικαίωμα να το κάνει, όπως έχει δικαίωμα κάθε άνθρωπος που δεν μιλάει μόνο για αρχές και ιδανικά, αλλά και ζει σύμφωνα με αυτά στην καθημερινότητά του. Το τίμημα, ως συνήθως, υπάρχει και είναι βαρύ. Η ανεξαρτησία πληρώνεται με εχθρότητα από όλες τις πλευρές – και σίγουρα και ο ίδιος δεν ήταν και ο πιο ευέλικτος ή υπομονετικός σε αυτά τα πράγματα άνθρωπος.
Μανώλης Πιμπλής Η εποχή 9.12.2018
Διαβάστε εδώ όλο το άρθρο του Μανώλη Πιμπλή στην Εποχή
Ανέκδοτα ποιήματα του Μιχάλη Κατσαρού
(...)Στο πρώτο τεύχος του περιοδικού «Αντί», που κυκλοφόρησε με εκδότη-διευθυντή τον καθαρό από καταδίκες Χρήστο Παπουτσάκη και κρυφή ψυχή του τον σταμπαρισμένο Αντώνη Καρκαγιάννη –και το οποίο έμελλε να είναι και το μοναδικό, αφού ο Παπουτσάκης συνελήφθη και βασανίστηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ–, ο Γιάννης Θεοδωράκης δημοσιεύει ένα τρισέλιδο πυκνογραμμένο κείμενο, με εφταράκια γράμματα το πολύ. Τίτλος του: «Η επιστροφή του ποιητή». Υπότιτλος: «Ο Μιχάλης Κατσαρός ξαναβρίσκεται ανάμεσά μας». Αφορμή είχε σταθεί η επανέκδοση του εμβληματικού «Κατά Σαδδουκαίων» από τις εκδόσεις «Κείμενα» του Φίλιππου Βλάχου, το 1971, αλλά και η αναζήτηση του Κατσαρού από Ελληνες φοιτητές του εξωτερικού. Πρόκειται, λέει ο Θεοδωράκης, «για φοιτητές που ακολουθούν τα διάφορα ρεύματα της Νέας Αριστεράς» και οι οποίοι «από το 1970 δημοσιεύουν στα έντυπά τους παλιά ποιήματά του. Ενα απ’ αυτά τα έντυπα τον ανακήρυξε “μεγάλο προφήτη”. Οπωσδήποτε, ήταν απολύτως σαφής ο ποιητής όταν πριν από είκοσι χρόνια μάς προειδοποιούσε: “Πάρτε μαζί σας νερό – το μέλλον έχει πολλή ξηρασία”».
Παντελής Μπουκάλας Καθημερινή 2.12.2018
Διαβάστε εδώ όλο το άρθρο του Παντελή Μπουκάλα στην Καθημερινή και εδώ τη συνέχειά του.
Για τον άνθρωπο που έδειχνε το μέλλον
(...) Το εξεγερσιακό πνεύμα, ο σαρκασμός των αρχόντων, του πολιτικού, θρησκευτικού κατεστημένου και η διορατική ματιά, ραχοκοκαλιά της ποίησης του. Είτε ολιγόστιχα είτε μεγάλης έκτασης, τα ποιήματά του διαθέτουν μοναδική συνοχή με λέξεις- “κλειδιά” που σηκώνουν τόνους ποιητικής δημιουργίας. Ο Κατσαρός έχει ψάξει βαθιά μέσα του και μέσα από μονοπάτια “Βαρναλικά” κοπιάζει και βγαίνει μόνος από τον λάκκο του. Τα “Μείζονα ποιητικά” σε ξαφνιάζουν και σου δείχνουν τον άνθρωπο που έδειχνε αμίλητος το μέλλον.
Διαβάστε στον Οδηγό Ανάγνωσης τον πρόλογο του βιβλίου. Ακούστε εδώ μια συζήτηση του Άρη Μαραγκόπουλου με τον Δημήτρη Τρίκα, στην εκπομπή Bookfly (10.11.18, ΕΡΤ τρίτο πρόγραμμα, μετά το 35.48'). Διαβάστε εδώ την παρουσίαση του βιβλίου στην Εφημερίδα των Συντακτών από τον Αριστοτέλη Σαΐνη (18.11.2018) και εδώ μια παρουσίαση στο διαδικτυακό Φρέαρ από τον Σπύρο Θεριανό με τίτλο "Ο άγιος που σφυρίζει" (10.12.2018).
Παρακολουθείστε το βίντεο της παρουσίασης του βιβλίου που πραγματοποιήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2018. Ομιλητές: Στάθης Κουτσούνης, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης και Παντελής Μπουκάλας. Συντονιστής ο επιμελητής του τόμου Άρης Μαραγκόπουλος. Στη διάρκεια της παρουσίασης προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ «Ο ηρωικός ποιητής Μ. Κατσαρός» σε σκηνοθεσία Στάθη Κατσαρού και σε παραγωγή Cinetic.
Προσθήκη στο καλάθι
