1η έκδοση: Νοέμβριος 2011

Γνωρίζουμε ελάχιστα για την ιστορία του τουρκικού κινηματογράφου και για τον ίδιο λόγο αγνοούμε ότι κάποιοι Έλληνες συντέλεσαν, ήδη από το 1896, στη γέννηση και την ανάπτυξή του. Πλανόδιοι κινηματογραφιστές, διορατικοί θεατρικοί επιχειρηματίες που πίστεψαν στον κινηματογράφο παρά τις αντίξοες συνθήκες της εποχής (πλήρης απουσία ηλεκτρικού δικτύου, λογοκρισία κ.ά.), αιθουσάρχες στην Πόλη, καθώς και τολμηροί πρωτοπόροι δημιουργοί σημάδεψαν στην Τουρκία τις αρχές του κινηματογράφου μέχρι και το 1922. Στον Μεσοπόλεμο εμφανίστηκαν οι πρώτοι Έλληνες επαγγελματίες κινηματογραφιστές, ενώ από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και μετά εμφανίστηκε μια πλειάδα ταλαντούχων τεχνικών (οπερατέρ, ηχολήπτες, μοντέρ κ.ά.), οι οποίοι με τη σειρά τους συντέλεσαν στην ανάπτυξη της έβδομης τέχνης – παρόλο που το εκεί πολιτισμικό περιβάλλον δεν επέτρεπε θαύματα.

Το λεύκωμα Από το Παρίσι στο Πέραν, Έλληνες Κινηματογραφιστές της Πόλης συνδυάζει με γνώση και μέθοδο την αγάπη για την Πόλη με την αγάπη για τον Κινηματογράφο. Βασίστηκε σε αθησαύριστα ντοκουμέντα που με υπομονή και αφοσίωση στο δύσκολο θέμα συνέλεγαν οι συγγραφείς του επί μία δεκαπενταετία. Το πλούσιο εικονογραφικό υλικό που το πλαισιώνει είναι αψευδής μάρτυρας αυτής της αφοσίωσης. Το λεύκωμα Από το Παρίσι στο Πέραν, Έλληνες Κινηματογραφιστές της Πόλης ρίχνει μια διαφορετική ματιά στην Κωνσταντινούπολη, εκείνη των Ελλήνων διανοουμένων. Κι ακόμα, μια διαφορετική ματιά στον ελληνικό, τον τουρκικό και τον βαλκανικό κινηματογράφο – γι’ αυτό και συνιστά πολύτιμη κατάθεση σε μια βιβλιογραφία απολύτως ελλιπή επί του θέματος. Το λεύκωμα αυτό οφείλεται στο μεράκι δύο ανθρώπων-δημιουργών της Πόλης: του κινηματογραφιστή και σεναριογράφου Γιώργου Μπόζη και της γνωστής συγγραφέως (Πολίτικη Κουζίνα) Σούλας Μπόζη.

Παρουσίαση του λευκώματος στην Ελευθεροτυπία

Ο κινηματογραφιστής και σεναριογράφος Γιώργος Μπόζης (1939-2006) και η γνωστή συγγραφέας και λαογράφος Σούλα Μπόζη, άνθρωποι και οι δύο της Πόλης, δεν έχουν κάνει απλώς μια εντυπωσιακή έρευνα, που κράτησε μια δεκαπενταετία, αλλά έχουν γράψει ένα πραγματικά διαβαστερό βιβλίο, για κάθε φίλο του κινηματογράφου, αλλά και νοσταλγό κάθε τι πολίτικου.

^{Βένα Γεωργακαπούλου 14/12/2011}

Δείτε όλη την παρουσίαση εδώ.

Παρουσίαση του λευκώματος στο Βήμα

Μοιρασµένο σε δύο µεγάλα µέρη – «Το ξεκίνηµα 1896- 1922» του Γιώργου Μπόζη και «Ο κινηµατογράφος στην Πόλη µετά το 1924» της Σούλας Μπόζη – και εµπλουτισµένο µε σπανιότατο φωτογραφικό υλικό, το λεύκωµα Από το Παρίσι στο Πέραν – Ελληνες κινηµατογραφιστές της Πόλης ακτινογραφεί την πορεία του κινηµατογράφου στην Κωνσταντινούπολη σε συνάρτηση µε το ελληνικό στοιχείο. Καλύπτει παραπάνω από έναν αιώνα και όπως επισηµαίνει ο συγγραφέας Γιάννης Ξανθούλης στον πρόλογό του «έχει πολλαπλές αναγνώσεις. Εχει τη διαπεραστική νοσταλγία της απουσίας, όµως έχει και τη σηµασία και το κύρος του ειδικού».

Λιγότερος από ένας χρόνος είχε συµπληρωθεί από τις δηµόσιες προβολές των αδελφών Λυµιέρ στο Παρίσι όταν το 1896 ο κινηµατογράφος άρχισε να εµφανίζεται και στην Κωνσταντινούπολη µε τις πρώτες προβολές στη συνοικία του Πέραν. Αίθουσες όπως το «Ωδείο», τα «Μνηµατάκια» και η «Οµόνοια» είναι τα πρώτα κινηµατογραφικά στέκια του κοσµοπολίτικου κοινού της Πόλης. ∆εν θα περνούσε πολύς χρόνος ώσπου να εξαπλωθεί σε ολόκληρο το κοινό της Πόλης. Στις αρχές του 20ού αιώνα δηµόσιες προβολές ταινιών γίνονταν πια ακόµη και σε καφενεία, ενώ η Κωνσταντινούπολη είχε πλέον µεταβληθεί σε... παγκινηµατογράφον. Και όλα αυτά µε περιορισµένη (ή καθόλου) ηλεκτροδότηση αφού η σουλτανική απαγόρευσή της διήρκεσε ως το 1908.

Εκτός από τις συνεντεύξεις µε εναποµείναντες κινηµατογραφιστές της εποχής ή συγγενικά τους πρόσωπα, κύρια πηγή πληροφοριών του Γιώργου Μπόζη υπήρξαν οι εφηµερίδες, τα περιοδικά και τα ηµερολόγια από το 1895 και µετά. Πρόθεσή του δεν ήταν µια περιορισµένη καταγραφή ονοµάτων και τίτλων ταινιών, αλλά η ανακάλυψη, περιγραφή και αναπαράσταση του ελληνικού στοιχείου, που συνέβαλε στην κινηµατογραφική ωρίµανση της Πόλης σε µια δύσκολη περίοδο.

Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 συνετέλεσε στην εξαφάνιση της ελληνικής παρουσίας στον κινηµατογράφο της Πόλης, παρ’ ότι Ελληνας υπήρξε ο διευθυντής φωτογραφίας της µοναδικής ταινίας που γύρισε ο τούρκος ποιητής Ναζίµ Χικµέτ µε τίτλο «Πορεία στον ήλιο» – το όνοµα αυτού Λάζαρος Γιαντζιζίογλου (Γραφόπουλος).

Σηµαντικό κεφάλαιο του δεύτερου µέρους του λευκώµατος είναι εκείνο που αναφέρεται στις ελληνοτουρκικές συµπαραγωγές που άρχισαν να αναπτύσσονται µετά τη συνθήκη φιλίας Ελευθερίου Βενιζέλου - Κεµάλ Ατατούρκ (Αγκυρα, 1930). Η πρώτη οµιλούσα ταινία που γυρίστηκε στην Τουρκία ήταν το «Στους δρόµους της Πόλης», συµπαραγωγή Ελλάδας - Τουρκίας - Αιγύπτου, ενώ στη δεύτερη, «Ο κακός δρόµος», από ελληνικής πλευράς πρωταγωνιστούσαν µεγάλα ονόµατα της εποχής, όπως η Κυβέλη, η Μαρίκα Κοτοπούλη και ο ∆ηµήτρης Μυράτ.
 

_{Γιάννης Ζουμπουλάκης, 07/01/2012}

------------------------------

Διαβάστε στον οδηγό ανάγνωσης την παρουσίαση της Βένας Γεωργακοπούλου στην Ελευθεροτυπία (14/12/2011), του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη στον Αδέσμευτο Τύπο (17/12/2011) και του Στ. Ελληνιάδη στον Δρόμο της Αριστεράς (24/12/2011).