Ήταν Ιούνιος του 2014, τέλος της δεύτερης χρονιάς της Πιλοτικής και συγκεκριμένα η μέρα των εξετάσεων στο μάθημα της λογοτεχνίας, όταν μπήκα να δώσω και να εξηγήσω τα θέματα στο τμήμα Β1. Πριν ξεκινήσω να μιλάω, ένας μαθητής είπε αυθόρμητα: «Καλά, κυρία, τι θα γράψουμε; Αφού όλη τη χρονιά δεν κάναμε μάθημα!». Στιγμιαία άλλαξα μάλλον πολλά χρώματα. Με κατέκλυσε μια ασυναίσθητη ντροπή και σκέψεις του τύπου «Τι θα σκεφτεί άραγε ο συνάδελφος επιτηρητής που ακούει;». Πολύ γρήγορα, ωστόσο, ευτυχώς, βρήκα την ψυχραιμία μου, έβαλα τον συντηρητικό εαυτό μου στη θέση του και, γυρνώντας στον μαθητή με χαμόγελο, του είπα: «Πολύ χαίρομαι, Γιάννη, που το βλέπεις έτσι!».
Την περίοδο 2002-2007 το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων παρήγαγε εκπαιδευτικά υλικά για τις τρεις τάξεις του Γυμνασίου. Τα υλικά αυτά συνόδευαν μέθοδοι διδασκαλίας που ανατρέπουν την από καθέδρας διδασκαλία, αξιοποιώντας τη διδασκαλία σε ομάδες και τη μέθοδο project. Το 2012 ξεκίνησε η Πιλοτική, δηλαδή η εφαρμογή των υλικών σε περιορισμένο αριθμό σχολείων της Θράκης για τρία χρόνια.
Στο βιβλίο αυτό ο λόγος δίνεται στους εκπαιδευτικούς που εφάρμοσαν την Πιλοτική στο μάθημα της λογοτεχνίας. Το μάθημά τους βασίστηκε στη διδασκαλία θεματικών και ειδολογικών ενοτήτων και στην ανάγνωση ολόκληρων βιβλίων (και όχι αποσπασματικών κειμένων), με τελικό σκοπό την ενεργοποίηση των μαθητών και την παραγωγή δικού τους λόγου.
Οι εκπαιδευτικοί καταθέτουν εδώ την εμπειρία τους από τη συμμετοχή τους στο Πρόγραμμα, εστιάζουν στους μαθητές και στις αντιδράσεις τους, αναφέρουν χαρακτηριστικά επεισόδια από τα μαθήματά τους, καταγράφουν τις προσδοκίες, τις ανασφάλειες και τις αγωνίες τους, παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της δουλειάς τους. Δεν υπάρχει παρόμοιο προηγούμενο στην ελληνική βιβλιογραφία: να δίνεται ο λόγος στους εκπαιδευτικούς για να παρουσιάσουν με βιωματική μέθοδο τη δουλειά τους στην τάξη. Επιπλέον, οι ιστορίες αυτές υπερβαίνουν το πλαίσιο εφαρμογής ενός προγράμματος καθώς αφορούν ένα ευρύτερο κοινό, πέρα από την εκπαιδευτική κοινότητα: αναδεικνύουν τις «ατέλειες» του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος και προβάλλουν μια νέα προσέγγιση διδασκαλίας, μια διαφορετική τάξη που οι μαθητές αγαπούν επειδή δίνεται η ευκαιρία τόσο σε αυτούς όσο και στους καθηγητές τους να δημιουργήσουν, να εκφραστούν, να μεγαλώσουν.
Παρουσίαση στο Βήμα
Το έχω στα χέρια μου κάποιους μήνες. Και ανακαταρτίζομαι με αυτό. Στην κυριολεξία μαθαίνω για όσα έπρεπε έγκαιρα να ξέρω. Πρόκειται για ένα βιβλίο. Χρήσιμο για τον κάθε εκπαιδευτικό.
Το συμπέρασμά του - είναι αναγκαίο από εκεί να αρχίσω, όπως το υπογραμμίζουν η Αννα Φραγκουδάκη και η Θάλεια Δραγώνα, πρωτεργάτριες για μια άλλη σχεδίαση της εκπαιδευτικής πράξης - είναι η αξία μιας παιδαγωγικής «που καλλιεργεί στα παιδιά την περιέργεια για τη γνώση και τα κίνητρα για την απόκτησή της. Που μετατρέπει τα παιδιά από παθητικούς δέκτες σε ενεργά υποκείμενα που ερευνούν και δημιουργούν...».
Στο πλαίσιο του «Προγράμματος για την εκπαίδευση των παιδιών της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης» προέκυψε μια γνώση που η χρησιμότητά της ξεπερνά τον χώρο και την αφορμή που προκάλεσαν και το πρόγραμμα και το βιβλίο.
Με αφορμή τη μειονοτική διάσταση - ως ακραία δυσκολία - για έναν συνολικό και ελεύθερο εγκοινωνισμό σε μια πολιτεία, δηλαδή με σεβασμό στην αρχή της θετικής διάκρισης, της discrimination positive, μια ομάδα εκπαιδευτικών σε συνεργασία με τους εκπαιδευομένους παρήγαγε ένα έργο αναφοράς.
Επιλέγοντας τη λογοτεχνία ως συζητητική αφετηρία - απέναντι στην οποία η περιέργεια και η απόλαυση παρακάμπτουν σε μεγάλο βαθμό το «roman national» - οι ερευνητές εφάρμοσαν τη συλλογική συμμετοχή στη διαδικασία της μάθησης και, κυρίως, προκάλεσαν την παραγωγή μοιραζόμενης ευτυχίας με όσα διεξάγονταν εντός αλλά και εκτός του σχολείου.
Πολλές ειδικότητες ενεπλάκησαν εδώ. Αλλοτε σε διακλαδικό και άλλοτε σε διεπιστημονικό επίπεδο - ακριβέστερα, σε μια ανοικτή συνάντηση - ώστε ό,τι θα προέκυπτε να είναι κοινωνιολογικά σε επαφή με την πραγματικότητα και επιστημολογικά ελέγξιμο.
Δεν έχω τον χώρο για να αναφέρω τα «πολύτιμα» ονόματα που συγκροτούν την ομάδα με την οποία μια άλλη ουμανιστική εκπαιδευτική πολιτική εφαρμόστηκε. Και με κύριο χαρακτηριστικό την σε κάθε επόμενη φάση αυτοδιόρθωση της προσέγγισης.
Το βιβλίο στις εκδόσεις Τόπος με τίτλο «Προσεχώς Εμείς Μεγαλώνουμε», τολμώ να πω πως θα πρέπει να θεωρηθεί διεθνές πρότυπο. Σε κάθε περίπτωση, το μοντέλο εκμοντερνίζει και την πρόθεση και τη σχεδίαση.
Το Βήμα (11.09.16), γράφει ο Γιάννης Μεταξάς
*Ο κ. Γιάννης Μεταξάς, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι τακτικό μέλος
της Académie Européenne Interdisciplinaire des Sciences.
Παρουσίαση στο diastixo από τον Γιώργο Μαρέτη
(...) Διαβάζοντας κάποιος το βιβλίο διαπιστώνει ότι η αδιαφορία και η πλήξη των μαθητών στο ελληνικό σχολείο είναι προϊόν του ίδιου του σχολείου και ότι κανένας μαθητής δεν είναι ανίκανος για μάθηση, αρκεί να λάβει κανείς υπόψη τις ιδιαίτερες δυσκολίες τους και να στοχεύσει στην άμβλυνσή τους. Οι μαθητές με αυτή την παιδαγωγική αρχή ανέπτυξαν την περιέργεια για τη γνώση και τη μάθηση, όπως και τα κίνητρα για την απόκτησή της, και από παθητικοί δέκτες έγιναν ενεργά υποκείμενα που ερευνούν και δημιουργούν.
Η ενεργητική εμπλοκή των μαθητών, η διαμόρφωση ευνοϊκών μαθησιακών συνθηκών και συνεργατικού περιβάλλοντος με βιωματική προσέγγιση δίνει ιδιαίτερο προσωπικό νόημα στην αναζήτηση της γνώσης, παράλληλα με τον μεθοδολογικό πλουραλισμό, ώστε με την ενεργοποίηση των μαθητών να αυξάνεται η διάθεση για συμμετοχή και να μεγιστοποιείται η σχολική επίδοση. Στα κείμενα των εκπαιδευτικών τα βασικά πρόσωπα των αφηγήσεων είναι οι ίδιοι οι μαθητές και οι ιστορίες τους, όπως τις βίωσαν και τις αξιοποίησαν στη διδασκαλία οι εκπαιδευτικοί. Προφανώς όμως αυτές οι ιστορίες υπερβαίνουν το πλαίσιο εφαρμογής ενός προγράμματος και αποτελούν ψηφίδες μιας πραγματικότητας όχι μόνο της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης, αλλά της συνολικής πολιτισμικής και κοινωνικής πραγματικότητας της σύγχρονης Ελλάδας.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ diastixo.gr (27/03/18), γράφει ο Γιώργος Μαρέτης
Διαβάστε στον Οδηγό Ανάγνωσης τα περιεχόμενα, τον πρόλογο και την εισαγωγή του βιβλίου, την βιβλιοπαρουσίαση στην εφημερίδα Τα Νέα από τον Χ. Ιερείδη και την παρουσίαση του βιβλίου στη εφ. Εμπρός Ξάνθης από τον Χ. Διαφωνίδη. Διαβάστε εδώ μια παρουσίαση του βιβλίου στο ηλεκτρονικό περιοδικό Αναγνώστης, εδώ μια παρουσίαση στην εφημερίδα Εμπρός Ξάνθης και εδώ μια παρουσίαση στην εφ. Ο Χρόνος, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου στην Κομοτηνή.
Ακούστε εδώ μια ωριαία συζήτηση στο ραδιόφωνο «Στο Κόκκινο, 105,5» για τη σημαντικής αξίας παιδαγωγική αυτή μαρτυρία. Συντονίζουν οι δημοσιογράφοι: Αλεξάνδρα Χριστακάκη και Τζούλη Τσίγκα.
Καλεσμένοι η Θάλεια Δραγώνα, καθηγήτρια κοινωνικής ψυχολογίας στο Καποδιστριακό παν/μιο και ο Ανδρέας Νοταράς, επίκουρος καθηγητής στο Πάντειο παν/μιο. Παρεμβαίνουν ο επιμελητης του βιβλίου Χρήστος Δανιήλ και η καθηγήτρια και μία από τους συγγραφείς του βιβλίου Ζωή Μπάρμπα.
Δείτε εδώ την παρουσίαση που έγινε για το βιβλίο στο Polis Art Cafe στην Αθήνα (13.05.16) και εδώ το ρεπορτάζ του bookia για την εκδήλωση.
Για το βιβλίο μίλησαν οι: Μαρίζα Ντεκάστρο (Παιδαγωγός και κριτικός βιβλίων για παιδιά), Κατερίνα Σχινά (Κριτικός λογοτεχνίας-μεταφράστρια), Ευαγγελία Φρυδάκη (Καθηγήτρια Διδακτικής του Τμήματος ΦΠΨ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ) και οι υπεύθυνες του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων: Άννα Φραγκουδάκη & Θάλεια Δραγώνα
Παρακολουθείστε εδώ την εκπομπή του Δημήτρη Τρίκα FACTORY στην ΕΡΤ2 (28.06.16), με φιλοξενούμενους τον επιμελητή του βιβλίου Χρήστο Δανιήλ και μία από τους συγγραφείς-εκπαιδευτικούς, τη Μαρία Αλεξίου, όπου γίνεται εμφανής η σπουδαιότητα αυτού του βιβλίου για γονείς και εκπαιδευτικούς.
Προσθήκη στο καλάθι
