Εξώφυλλο & Δελτίο τύπου

1η έκδοση Απρίλιος 2024

Η ώρα έχει πάει 17:00. Αποσυνδέεστε από την πλατφόρµα της δουλειάς, χαιρετώντας τους συναδέλφους, ελπίζοντας να µη σας θυµηθεί ο προϊστάµενος αργότερα και ζητάει να συνδεθείτε ξανά. Βάζετε να δείτε λίγο Netflix, ενώ σκέφτεστε πόσο κουρασµένοι είστε και πόσο βαριέστε να µαγειρέψετε. Παραγγέλνετε κάτι από µία εφαρµογή στο κινητό ενώ σκέφτεστε ποια λίστα να βάλετε να παίζει στο Spotify. Οι πλατφόρµες είναι εδώ, στη δουλειά µας, στις ώρες ξεκούρασης, µας «βοηθάνε» να φάµε, να δούµε σειρές και να βρούµε ταξί αργά το βράδυ. Τι είναι όµως οι πλατφόρµες; Πώς λειτουργούν; Σε τι στοχεύουν;

Ο Nick Srnicek, σε ένα βιβλίο που θεωρείται ήδη κλασικό, µας εισάγει στον καπιταλισµό της πλατφόρµας. Ανιχνεύει τις ρίζες του στην κρίση της δεκαετίας του ’70 αλλά και στις αρχές της νέας χιλιετίας. Παρουσιάζει τα διαφορετικά είδη πλατφορµών, την ακόρεστη δίψα τους για δεδοµένα αλλά και τις επιδράσεις τους σε όλες τις σφαίρες της κοινωνίας. Πάνω από όλα, σε αυτό το σύντοµο και πλούσιο βιβλίο, ο Srnicek απαντάει στο ερώτηµα γιατί ο σύγχρονος καπιταλισµός ερωτεύτηκε τις πλατφόρµες.

Διαβάστε την προδημοσίευση του βιβλίου στο info-war.gr .

Ακούστε εδώ  την εκπομπή Ψηφιακές Κυριακές με την Βάλια Καϊμάκη Ερτ πρώτο, σε μια συζήτηση με τους μεταφραστές του βιβλίου (00:12:06). 

Παρουσίαση από τον  Aντώνη Φάρα για το The Press Project

Στο βιβλίο αυτό ο Srnicek επιχειρεί να παρουσιάσει μια ιστορική αφήγηση για την ανάδυσης της σύγχρονης ψηφιακής οικονομίας. Τα βασικά ζητήματα με τα οποία ασχολείται είναι οι όροι συγκρότησης της ψηφιακής οικονομίας, η δυνατότητα ορισμού της καθώς και οι προοπτικές – τώρα και στο μέλλον.

Πώς κατέστη δυνατή η ψηφιακή οικονομία;
Η προφανής απάντηση στο παραπάνω ερώτημα – η απάντηση που θα δινόταν στα περισσότερα τεχνολογικά τμήματά – είναι ότι η ψηφιακή οικονομία κατέστη δυνατή χάρη στην ανάπτυξη του διαδικτύου και των τεχνολογιών τηλεπικοινωνιών, των οποίων η οικονομική δυναμική ήταν ήδη εμφανής από τη δεκαετία του 1990. Ως συνέπεια, πρωτοπόροι επενδυτές άρχισαν να αγοράζουν νεοσύστατες εφαρμογές διαδικτύου με τις φυσικές και εικονικές υποδομές τους. Είναι όμως έτσι;

Ξεκινώντας από την δουλειά του Brenner σχετικά με την υπερπαραγωγή στις προηγμένες καπιταλιστικές οικονομίες στο σύνολό τους, ο συγγραφέας προσφέρει μία γενεαλογία της “ψηφιακής οικονομίας”. Ο συγγραφέας μας λέει ότι από την κρίση του 1970 και τις επακόλουθες δημοσιονομικές προσαρμογές, οι αμερικανικές εταιρείες μπόρεσαν να επωφεληθούν από τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής και της εργατικής νομοθεσίας. Στόχος ήταν η απόδοση των επενδύσεων να επιστρέψει στο προηγούμενο επίπεδο προ της κρίσης του 1970, μόλις μειωνόταν το κόστος εργασίας. Ο Srnicek σημειώνει μία καθοριστική μεταβολή: ηαμερικανική βιομηχανία αναπροσανατολίστηκε σε μια επιλογή του Τογιοτισμού έναντι του Φορντισμού, μία επικράτηση του just-in-time αντί του προηγούμενου just-in-case.

Η ύφεση ωστόσο επανήλθε και το κεφάλαιο έσπευσε να επιστρέψει από τον πραγματικό τομέα στον “ελκυστικό φάρο της νέας οικονομίας”. Το κατά κύριο λόγο μη εμπορικό διαδίκτυο ήταν ένα τεράστιο πεδίο για την εμπορευματοποίηση, πρώτα των ίδιων των υπηρεσιών επικοινωνίας και στη συνέχεια των τεχνολογιών που προέκυψαν από αυτές, συμπεριλαμβανομένου του λογισμικού, του υλικού κ.λπ.

Μια νέα αγορά – η αγορά του διαδικτύου – δημιουργήθηκε από χιλιάδες εταιρείες, πολλές από τις οποίες δεν απέφεραν κέρδη, εφόσον οι επενδυτές και οι μέτοχοι απαιτούσαν πάνω απ’ όλα ανάπτυξη – αύξηση της βάσης χρηστών και του μεριδίου αγοράς. Ο Srnicek μοιράζεται μια σημαντική παρατήρηση: τότε γεννήθηκε τοεπιχειρηματικό μοντέλο “μεγέθυνση πριν τα κέρδη” των τεχνολογικών εταιρειών – το οποίο εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι σήμερα, εκθέτοντας την επιθυμία της αγοράς για μονοπωλιακή δύναμη. Tην ίδια περίοδο σημειώθηκε επίσης η απογείωση του χρηματιστηρίου, “που αρχικά προκλήθηκε από τη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης των δανείων και των τόκων και την αύξηση των εταιρικών κερδών”. Ο ενθουσιασμός των επενδυτών δεν γνώρισε όρια και το 2000 οι ετήσιες επενδύσεις στον τομέα της τεχνολογίας (διαδίκτυο και περιφερειακά) γιγαντώθηκαν. Αυτό οδήγηση στη λεγόμενη φούσκα των “dot-com”.

Σε αυτό το σημείο, η μακροοικονομική ανάλυση του Srnicek στον Καπιταλισμό της Πλατφόρμας έρχεται κοντά στο κύριο αντικείμενο μελέτης: τις ψηφιακές πλατφόρμες. Το κοινωικοοικονομικό τοπικό που έστρεψε κεφάλαια προς αυτή την αγορά περιλάμβανε: λιτότητα, αμέτρητες προσπάθειες χειραγώγησης του επιτοκίου δανεισμού, έκτακτες τραπεζικές διασώσεις και τελικά τη μεταφορά του ιδιωτικού χρέους στη δημόσια σφαίρα (η οποία στη συνέχεια προκάλεσε τεράστιες διαμαρτυρίες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη). Πως σχετίζονται αυτά με την ταχεία ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας που γνωρίζουμε σήμερα;

Διαβάστε τη συνέχεια εδώ
Γράφει ο Α. Φάρας, The Press Project