Ένα ρεπορτάζ, μια ιστορική περιήγηση σε μία από τις πολυτιμότερες πηγές που αντικατοπτρίζουν το κλίμα της έντονης πολιτικοποίησης-κομματικοποίησης και του ριζοσπαστισμού των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης: τις προκηρύξεις, τις μπροσούρες και τα φυλλάδια, τα οποία κυκλοφορούσαν άφθονα σε γειτονιές, διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις και πορείες.
Ο αναγνώστης θα μεταφερθεί σε χρόνια επαναστατικού ενθουσιασμού, αλλά και φανατισμού και αντιπαραθέσεων για το ποιος είναι ο σωστός δρόμος για να φτάσεις στον… παράδεισο της κοινωνικής χειραφέτησης.
Η πληθώρα σχετικού υλικού, από το προσωπικό αρχείο του συγγραφέα, καλύπτει τα πιο σημαντικά γεγονότα της εποχής: επετείους του Πολυτεχνείου, εορτασμούς της Πρωτομαγιάς, κινητοποιήσεις της νεολαίας και των εργαζομένων, βουλευτικές και δημοτικές εκλογές και άλλα.
Παρουσίαση στην εφ. Πριν από την Ντίνα Χαριτάτου Ένα πολύτιμο ρεπορτάζ για τον ριζοσπαστισμό μετά τη χούντα
Γεμάτο από πολύτιμο υλικό των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης είναι το νέο βιβλίο του Μωυσή Λίτση, Στης Μεταπολίτευσης τα χρόνια, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τόπος. Πρόκειται για ένα πολιτικό και ιδεολογικό οδοιπορικό στην πολιτικοποίηση και στις κομματικές αντιπαραθέσεις της μεταπολίτευσης.
«Αυτόπτες μάρτυρες» του ριζοσπαστισμού των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης γίνονται οι αναγνώστες του βιβλίου του Μωυσή Λίτση Στης Μεταπολίτευσης τα χρόνια που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τόπος. Ο γνωστός δημοσιογράφος, στα χρόνια της εφηβείας μετά την πτώση της χούντας, εντάσσεται αρχικά στη Δημοκρατική Μαθητική Κίνηση (ΔΗΜΑΚ) και αργότερα στην ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος. Τα χρόνια εκείνα έχει μια «τρέλα»: συλλέγει κάθε είδους υλικό (προκηρύξεις, αφίσες, μπροσούρες, τρικάκια) από τον ποταμό που κυκλοφορεί εκείνη την εποχή, από τις πιο μεγάλες (ΚΚΕ, ΚΚΕ εσωτ., ΠΑΣΟΚ) μέχρι το πλήθος οργανώσεων της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και του αναρχικού χώρου. Κυρίως καλύπτεται η περίοδος 1976-1979 αλλά υπάρχει υλικό και από άλλες χρονιές.
Πρόκειται για το πρώτο και πολύχρονο «ρεπορτάζ» του μετέπειτα δημοσιογράφου Μ. Λίτση, πολύτιμο για όποιον θέλει να προσεγγίσει ή να ξαναθυμηθεί μια περίοδο έντονης πολιτικοποίησης αλλά και κομματικής στράτευσης. Το κλίμα του επαναστατικού ενθουσιασμού, αλλά και των έντονων κομματικών και ιδεολογικών αντιπαραθέσεων κυριαρχεί στο υλικό, που παρουσιάζεται σε «πρώτο πρόσωπο», με σύντομο σχολιασμό (και επεξηγήσεις) του συγγραφέα, ενώ υπάρχει και χρονολόγιο της πρώτης εξαετίας της μεταπολίτευσης.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
γράφει η Ντίνα Χαριτάτου (18.11.19)
Παρουσίαση από τον Γιώργο Αλεξάτο iskra.gr
Μια ευχάριστη έκπληξη το βιβλίο του Μωυσή Λίτση «Στης Μεταπολίτευσης τα χρόνια» που κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις «Τόπος». Ιδιαίτερα για μας που εκείνα τα χρόνια τα αναπολούμε εξαιρετικά συχνά, ως την περίοδο μιας νιότης που χαρακτηριζόταν από έντονη δράση, πυρπολούμενη από οραματισμούς για μια καλύτερη κοινωνία, με ορίζοντα την κοινωνική απελευθέρωση. Εξαιρετικά χρήσιμο και διαφωτιστικό όμως και για καθέναν που θα ήθελε να προσεγγίσει το κλίμα εκείνης της εποχής, μέσα από την αποτύπωσή του σε κείμενα και προκηρύξεις του μαχόμενου νεολαιίστικου, εργατικού και λαϊκού κινήματος, που μόλις είχε βγει από μια εφτάχρονη τυραννία.
Μέσα ακριβώς από την παράθεση αυτού του υλικού από το προσωπικό του αρχείο, ο μαθητής τότε και σήμερα γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας Μωυσής Λίτσης, επιχειρεί την τροφοδότηση της ιστορικής μνήμης.(...)
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Γ. Αλεξάτος, iskra.gr (19.11.19)
Παρουσίαση στην εφημ. Εφ. Εργατική Αλληλεγγύη, γράφει ο Λ. Μπόλαρης Η σφραγίδα των αγώνων
Το βιβλίο του Μ. Λίτση σκιαγραφεί την έκρηξη της Μεταπολίτευσης από τις απεργίες μέχρι τα φοιτητικά αμφιθέατρα και από τους αγώνες ενάντια στην καταστολή του Καραμανλή και της ΝΔ μέχρι τα νέα κινήματα για την απελευθέρωση των γυναικών και των ομοφυλόφιλων.
Όπως σημειώνει ο συγγραφέας: «Η πτώση της δικτατορίας, τον Ιούλιο του 1974, έφερε στην επιφάνεια το σύνολο των κοινωνικών αντιθέσεων που συσσωρεύονταν επί χρόνια… Η διεθνής οικονομική κρίση του 1973 είχε ως συνέπεια τη ραγδαία πτώση του ήδη χαμηλού βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων εργαζομένων.
Η κατοχύρωση και επέκταση των συνδικαλιστικών ελευθεριών και δικαιωμάτων αποτελούσε κεντρικό ζήτημα για το μεταπολιτευτικό εργατικό κίνημα. Κυριότερη εκδήλωση αυτού του προσανατολισμού ήταν η έκρηξη του βιομηχανικού και επιχειρησιακού συνδικαλισμού, με τη συγκρότηση δεκάδων και εκατοντάδων επιτροπών αγώνα και συνδικαλιστικών οργανώσεων ανα χώρο δουλειάς που συνοδεύτηκε από το ξέσπασμα ενός τεραστίων διαστάσεων απεργιακού κινήματος. Το 1975 καταγράφηκαν συνολικά 2.381 εργατικές κινητοποιήσεις ενώ μόνο κατά το πρώτο δίμηνο του 1976 σημειώθηκαν άλλες 358».
Οι απεργίες της μεταπολίτευσης συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια, εντυπωσιακή είναι η αναφορά στην απεργία διαρκείας των τραπεζοϋπαλλήλων τον Ιούλη του 1979. Αυτοί οι αγώνες έχτισαν, δυνάμωσαν συνδικάτα, κέρδισαν κατακτήσεις που και σήμερα προσπαθεί να πάρει πίσω η άρχουσα τάξη. Σήμερα που το φοιτητικό κίνημα παλεύει ενάντια στις επιθέσεις της ΝΔ, έχει αξία το γεγονός ότι ο Μ. Λίτσης μας θυμίζει τη μεγάλη μάχη ενάντια στο «νόμο-πλαίσιο», τον περιβόητο ν. 815 το 1978-1980. Γράφει:
«Στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα ξεκίνησαν έντονες αντιπαραθέσεις με μαζικότατες συνελεύσεις, όπου χιλιάδες φοιτητές συζητούσαν πως θα αντιμετωπίσουν το νόμο… Η υποχωρητικότητα των κυρίαρχων παρατάξεων της Αριστεράς τις είχε καταστήσει αφερέγγυες… Το πολιτικό κενό και την εκπροσώπηση της μαζικής αντίδρασης των φοιτητών που εκδηλώνεται ενάντια στο νόμο θα καλύψουν οι δυνάμεις της περιθωριοποιημένης μέχρι τότε εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, με την οργάνωση της Β’ Πανελλαδικής, που είχε αποχωρήσει από τον Ρήγα, να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο». «Το 1978 οργανώνονται, για πρώτη φορά μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου φοιτητικές καταλήψεις (Πανεπιστήμιο Πάτρας) που την επόμενη χρονιά θα επεκταθούν και σε άλλες σχολές… Τον Ιανουάριο του 1980 η κυβέρνηση Καραμανλή αναγκάζεται τελικά, υπό το βάρος των μαζικών φοιτητικών κινητοποιήσεων, να αποσύρει το νόμο-πλαίσιο».
Το «αρχειακό» υλικό που παρουσιάζει το βιβλίο είναι πολύτιμο και γιατί αποτυπώνει τις διαφορετικές επιλογές των διάφορων ρευμάτων της Αριστεράς, για παράδειγμα για τη στάση απέναντι στην ένταξη στην ΕΟΚ, τον πρόδρομο της σημερινής Ε.Ε. Αυτή τη «μνήμη» τη χρειαζόμαστε σήμερα, όχι για λόγους πολιτικής «αρχαιολογίας», αλλά για να δυναμώσουμε την Αριστερά της ανατροπής, την επαναστατική Αριστερά του Πολυτεχνείου και της Μεταπολίτευσης.
Παρουσίαση στο Βήμα από τον Μάρκο Καρασαρίνη Οι Στιγμές της Μεταπολίτευσης
«Να κρατήσουμε ψηλά τη σημαία του Νοέμβρη», «Οχι στο σφαγεία των Πανελλαδικών Εξετάσεων», «Κανείς τίμιος συνδικαλιστής στο νόθο συνεδριο της ΓΣΕΕ», «Οχι στες νέες δίκες της Πράγας». Η φρασεολογίο είναι χαρακτηριστική, το περιεχόμενο ευρύτατο. Προκηρύξεις, φυλλάδια, τρικάκια, μπροσούρες από την περίοδο 1976-1979, συγκεντρωμένες και ανθολογημένες από τον δημοσιογράφο Μωυσή Λίτση στο βιβλία Στης Μεταπολίτευσης τα χρόνια παρουσιάζουν ένα μωσαϊκό απόψεων από τον χώρο της Αριστερός (κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά), στα τέλη της δεκαετίας του 70. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το υλικό που απέκτησε όντας και ο ίδιος τότε μέλος κομματικής οργάνωσης («Ρήγας Φεραίος») προκειμένου να καταγράψει και να αναδείξει τα «μικρά και μεγάλα ζητήματα που ανέδειξε η ριζοσπαστικοποίηση της εποχής» - από τα ακατάλληλα σχολικά κτίρια και την «εργατική Πρωτομαγιά» ως τον αντιτρομοκρατικό νόμο του 1978 («τρομονόμος»), την αντίθεση στη δικτατορία του Πινοσέτ στη Χιλή και τα προεκλογικά φυλλάδια υποψήφιων βουλευτών. (Το εύρημα της συλλογής είναι πιθανότατα το φυλλάδιο του «Ρήγα» με επιτραπέζιο παιχνίδι από το οποίο συναγόταν χιουμοριστικά ο πολιτικός χαρακτήρας του παίκτη: «αριστερός ηδονοβλεψίας», «λίγο αναρχικός», «χορτοφάγος της πολιτικής ζωής», «ραπανάκι», «αριστερός του γραφείου», μεταξύ άλλων.) Το ενδιαφέρον ωστόσο εδώ δεν έγκειται μόνο στην καταγραφή των πολιτικών θέσεων ως δείκτη των τάσεων της στιγμής. Πέρα από τα ιστορικά τεκμήρια αστό που προκύπτει είναι μια σαφής αίσθηση της διάχυσης της πολιτικοποίησης στον απόηχο της χούντας, της μαζικής συμμετοχής σε κόμματα και οργανώσεις, αλλά και της διαφορετικής κουλτούρας του δημόσιου χώρου.
Μάρκος Καρασαρίνης Βήμα (15.12.19)
Συνέντευξη στον Διονύση Μαρίνο για το andro.gr
Αν υπάρχει μια λέξη στο πολιτικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιήθηκε καταχρηστικά για πολλά χρόνια, αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη από την «Μεταπολίτευση». Πότε τελείωσε, αν τελείωσε. Ή, μήπως, ζούμε ακόμη μέσα σε μια διαρκή μεταπολιτευτική κατάσταση σαν ένα limbo που δεν ολοκληρώνεται ποτέ; Τη δεκαετία του ’70 και του ’80 τα πολιτικά πάθη ήταν έντονα (και τα δικά μας, βέβαια, δεν πήγαν πίσω), ωστόσο βλέποντας τα γεγονότα μακροσκοπικά σου αφήνουν και μια αχλή νοσταλγίας για τις ιδεολογικές μάχες στα χαρακώματα των δρόμων. Κάτι που στις μέρες μας, ακόμη κι αν υπάρχει μοιάζει με κουρασμένη εκδήλωση ενός κάποιου πολιτικού φρονήματος. Πώς διαδίδονταν οι ιδέες προ ίντερνετ; Τι μπροσούρες, φυλλάδια και τρικάκια μοιράζονταν; Σήμερα, μόνο ο Ρουβίκωνας πετάει τριπάκια στους δρόμους. Κάποτε, όμως, ήταν κοινός τόπος δράσης.
Με τη βοήθεια του δημοσιογράφου Μωυσή Λίτση και το βιβλίο του «Στης Μεταπολίτευσης τα χρόνια» κάνουμε μια αναμνησιακή (κι όχι μόνο) βουτιά στο σχετικά πρόσφατο πολιτικό παρελθόν μας.
Διαβάστε την συνέντευξη εδώ
Διονύσης Μαρίνος, andro.gr (07.02.2020)
Παρουσάση στην Εφημ. Συντακτών από την Αφροδίτη Τζιαντζή
(...) Αυτό που καθιστά το βιβλίο του Μ. Λίτση ιδιαίτερο είναι ότι ο οδηγός της ιστορικής αφήγησης δεν είναι ο Τύπος της εποχής ή οι γραπτές μαρτυρίες των πρωταγωνιστών και γενικά των υποκειμένων, αλλά τα ταπεινά χαρτάκια του δρόμου: οι προκηρύξεις, τα τρικάκια, τα φέιγβολάν, οι ερασιτεχνικές εφημεριδούλες. Το υλικό που μοιραζόταν χέρι χέρι έξω από τους σταθμούς του Ηλεκτρικού, καθώς και στις μικρές και μεγάλες συγκεντρώσεις και πορείες της εποχής. Αυτά τα τέσσερα χρόνια, ο συγγραφέας συγκέντρωσε εκατοντάδες προκηρύξεις, τρικάκια, μπροσούρες κ.λπ. τα οποία ταξινομούσε και φύλαγε ευλαβικά σε κιτρινισμένα σήμερα ντοσιέ. Μέχρι που ήρθε η στιγμή να τιναχτεί η σκόνη του χρόνου και μια επιλογή αυτού του υλικού να φιλοξενηθεί σε μια καλαίσθητη έκδοση που περιλαμβάνει σύντομα εισαγωγικά κείμενα, σχόλια και φωτογραφίες από προκηρύξεις της εποχής.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ξετυλίγονται παράλληλα δύο ιστορίες. Η πρώτη είναι η μεγάλη Ιστορία της εποχής, μιας εποχής πλούσιας σε νεανικούς, εργατικούς και κοινωνικούς αγώνες, αντιπαραθέσεις, συγκρούσεις, αλλά κι ελπίδες. (Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, το 1975 καταγράφηκαν συνολικά 2.381 εργατικές κινητοποιήσεις, ενώ μόνο το πρώτο δίμηνο του 1976 σημειώθηκαν άλλες 358.) Η δεύτερη ιστορία είναι αυτή του ίδιου του συγγραφέα που το 1976, σε ηλικία μόλις 14 ετών, στρατεύεται στη μαθητική οργάνωση της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος και τότε αποκτά το χόμπι της συγκέντρωσης του «χάρτινου θησαυρού» του. Θα αποστρατευτεί το 1979, όμως συνεχίζει μέχρι σήμερα τη συνδικαλιστική και κινηματική του δράση.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
(Εφ. Συν. 19/07/2020)
Δείτε εδώ τα περιεχόμενα και διαβάστε εδώ τις πρώτες σελίδες του βιβλίου.
Διαβάστε εδώ την προδημοσίευση του βιβλίου στην Εφημερίδα των Συντακτών (17/11/2019).
Διαβάστε εδώ τη συνέντευξη του συγγραφέα στην Λαμπρινή Θωμά για το The Press Project (22.11.19) & εδώ τη συνέντευξη στον Παναγιώτης Ι. Δρίβα για το Polis media.
Ακούστε εδώ την συνέντευξη του συγγραφέα στην Τζούλι Τσίγκα για το Μεσημεριανό Μαγκαζίνο (Στο Κόκκινο, 24/07/2020).
Δείτε την παρουσίαση του βιβλίου του που έγινε στην ΕΣΗΕΑ (02.12.19). Για το βιβλίο μίλησαν οι δημοσιογράφοι: Τάσος Κωστόπουλος, Λήδα Μοσχονά, Γιάννης Παντελάκης και ο συγγραφέας.
Tην συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Βασίλης Καλαμαράς.
Προσθήκη στο καλάθι
