Η διαμονή σε σκηνές υποδηλώνει πολύ περισσότερα από μία κακή στεγαστική συνθήκη που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Λειτουργεί ως μέσο απώθησης νέων προσφυγικών ροών, καθώς, αν καταφέρουν να μην πνιγούν στα νερά του Αιγαίου, θα ζήσουν σε συνθήκες ταυτόσημες με αυτές του θανάτου.
Προλειαίνει, επίσης, το έδαφος για τη μελλοντική τοποθέτησή τους στον πάτο της κοινωνικής ιεραρχίας στην κοινωνία υποδοχής με επαγγελματικές προοπτικές δυσμενέστερες από αυτές των οικονομικών μεταναστών των προηγούμενων τριών δεκαετιών.
Θεμελιώδες επιχείρημα του βιβλίου είναι ότι ο συγκεκριμένος τρόπος διαχείρισης του προσφυγικού δεν συνιστά ένα μεμονωμένο συμβάν. Αντίθετα, αποτελεί μια ακόμη όψη της νεοφιλελεύθερης κοινωνικής πολιτικής για τους ακραία φτωχούς. Η μεταναστευτική πολιτική της Ε.Ε. είναι ένα από τα πολλά πρόσωπα της ‘σύγχρονης’ κοινωνικής πολιτικής που, διαβρώνοντας κάθε ακαδημαϊκή της υπόσταση, καθιστά τις απάνθρωπες στρατοπεδικές πρακτικές εγκλεισμού ως το νέο μέσο κοινωνικής διαχείρισης. Το δικαίωμα στη ζωή τίθεται υπό διαπραγμάτευση.
Συνέντευξη στην Ιωάννα Σωτήρχου για την εφ. των Συντακτών Ανθρωποι εξαρτημένοι από επιδόματα και προνοιακές παροχές
(...) Ο κοινωνικός επιστήμονας ερεύνησε διαφορετικές μορφές φιλοξενίας προσφύγων, είτε σε χώρους πρώτης υποδοχής και ταυτοποίησης (hot spots) και τους καταυλισμούς, μια στεγαστική πολιτική που ασκεί το ελληνικό κράτος, είτε σε διαμερίσματα μέσω του προγράμματος ΕΣΤΙΑ που διαχειρίζεται η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, είτε ακόμη στις καταλήψεις στέγης από αλληλέγγυους στους πρόσφυγες πολίτες, σε μια προσπάθεια αφενός να αναδείξουν τις αδιέξοδες πολιτικές της Ε.Ε. και αφετέρου να προτείνουν ένα εναλλακτικό παράδειγμα στεγαστικής επιβίωσης.
Ομως, όπως υποστηρίζει, τοποθετώντας τη συζήτηση σε ένα επιστημονικό πλαίσιο, «η κοινωνική ενσωμάτωση είναι μια έννοια πολύ ευρύτερη από την απλή παροχή ενός καταλύματος. Και παίρνει πολλές μορφές που θα μπορούσαν να είναι από την εκμάθηση της γλώσσας, που με τη σειρά της θα διευκόλυνε την κοινωνική συναναστροφή, την πολιτισμική αλληλεπίδραση και εξοικείωση με την κοινωνία υποδοχής, μέχρι την ανάπτυξη δεξιοτήτων που θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την προώθηση δράσεων και ευκαιριών απασχόλησης.
»Από μόνη της η παροχή στέγασης, παρότι αποτελεί βασική προϋπόθεση, καθίσταται ανεπαρκής για την επίτευξη της κοινωνικής ενσωμάτωσης. Αντίθετα αυτό που διαφαίνεται στις ευρωπαϊκές και εγχώριες πολιτικές για τους πρόσφυγες είναι ότι η στέγαση αφενός δεν γίνεται με έναν αξιοπρεπή τρόπο, καθώς το κύριο βάρος πέφτει στα hot spots και στους καταυλισμoύς, ενώ ακόμη και ο ανεπαρκής τρόπος δεν πλαισιώνεται από δράσεις κοινωνικής υποστήριξης ώστε να προωθηθεί η ενσωμάτωση.
»Αυτό που βλέπουμε είναι ότι το υφιστάμενο πλαίσιο στεγαστικών πολιτικών τους οδηγεί σε μια συνθήκη προνοιακής εξάρτησης, δηλαδή εφόσον δεν υπάρχουν δράσεις ενδυνάμωσης που να οδηγούν στην κοινωνική αυτονόμηση, αυτοί οι άνθρωποι καθίστανται εξαρτημένοι από τις προσφερόμενες παροχές, οι οποίες απλώς τους βοηθούν να μην πεθάνουν... Και αυτό όχι πάντα», λέει στην «Εφ.Συν.», δίνοντας το περίγραμμα των συμπερασμάτων στα οποία κατέληξαν οι έρευνές του.
Διαβάστε τη συνέντευξη εδώ
γράφει η Ι. Σωτήρχου, Εφ. Συντακτών 22.07.19
Συνέντευξη του συγγραφέα στη lifo στον Θοδωρή Αντωνόπουλο Πρόσφυγες στην Ελλάδα: Όπου κι αν μείνουν, υποφέρουν Γιατί αποτυγχάνουν όλες οι τακτικές στέγασης κοινωνικής ένταξης των προσφύγων; Ένας επίκαιρος διάλογος με τον Νίκο Κουραχάνη
Οι πρόσφατες εκκενώσεις καταλήψεων στέγης –συνοδευόμενες από μια φοβική έως χυδαία ρατσιστική ρητορική όπως τα περί «ανθρώπινων σκουπιδιών» του τέως, πλέον, συνδικαλιστικού εκπρόσωπου της ΕΛΑΣ–, οι οποίες φιλοξενούσαν κατά βάση πρόσφυγες και μετανάστες, αναζωπύρωσαν τη συζήτηση για τις εφαρμοζόμενες μεταναστευτικές πολιτικές και ειδικά στους τομείς της στέγασης και κοινωνικής ένταξης.
Οι μαρτυρίες λένε ότι οι «ένοικοι» τέτοιων κατειλημμένων κτιρίων στην Ελλάδα αλλά και αλλού στην Ευρώπη με την εθελοντική συνδρομή αλληλέγγυων ομάδων και πολιτών διαβιούν σε κατά τεκμήριο καλύτερες συνθήκες από πολλές ακριβοπληρωμένες δομές, εκθέτοντας ταυτόχρονα την υποκρισία, την ανεπάρκεια αλλά και το ιδεολογικό στίγμα των επίσημων πολιτικών. Παρότι όμως αξιέπαινες, καθώς καλύπτουν κάποιες άμεσες ανάγκες δίνοντας ταυτόχρονα ερεθίσματα και αφορμές, οι καταλήψεις αυτές «δεν μπορούν να αποτελέσουν μακροπρόθεσμη λύση κι αυτό επειδή καμία μορφή άτυπης αλληλεγγύης δεν μπορεί να είναι συστηματική και απεριόριστη... Η απόκτηση και η κατοχύρωση κοινωνικών δικαιωμάτων είναι σε κάθε περίπτωση η αποτελεσματικότερη ασπίδα προστασίας», λέει ο κοινωνικός επιστήμονας Νίκος Κουραχάνης.
Επισημαίνει ότι «η κρατική κοινωνική πολιτική ακολουθεί μια προβληματική προσέγγιση που δεν βοηθά στην ενσωμάτωση αλλά στην περιθωριοποίηση προσφύγων και μεταναστών, πράγμα που έχει μια σειρά αρνητικές προεκτάσεις στην ελληνική κοινωνία», πιστεύει ότι η προσανατολισμένη στη διαχείριση της ακραίας φτώχειας προνοιακή εξάρτηση των πλέον ευπαθών κοινωνικών ομάδων συνολικά είναι συγκεκριμένη ιδεολογική επιλογή που μάλιστα εφαρμόζεται σε όλη την ΕΕ υπακούοντας στις επιταγές του κυρίαρχου πολιτικοοικονομικού μοντέλου, αναρωτιέται δε ποιους τελικά εξυπηρετεί μια τέτοια προοπτική.
Βρίσκει αποθαρρυντικό ότι η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε «χώρο προσωρινής αποθήκευσης» και προώθησης –ή επαναπροώθησης– μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών αντί για μια χώρα που μπορεί να υποστηρίξει ουσιαστικά αυτούς τους ανθρώπους ωφελούμενη και η ίδια, χαρακτηρίζει την εγχώρια προσφυγική-μεταναστευτική πολιτική «διαχρονικά κουτοπόνηρη» αλλά και εχθρική απέναντι σε ντόπιους και ξένους εργαζόμενους, θεωρεί «μυθεύματα» τα περί αδυναμίας ένταξης και ενσωμάτωσης ανθρώπων από πολλές διαφορετικές κουλτούρες, ευελπιστεί δε οι κοινωνικές αντιστάσεις στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι καταλήψεις στέγης να καταφέρουν τελικά να «γυρίσουν» το παιχνίδι. Όπως εξάλλου υπογραμμίζει, «καμία μεγάλη κοινωνική αλλαγή στην ιστορία δεν συντελέστηκε δίχως τις διεκδικήσεις των κοινωνικά ασθενέστερων».
Διαβάστε τη συνέντευξη εδώ για τη lifo.gr, γράφει ο Θ. Αντωνόπουλος, 30.08.19
Συνέντευξη στο in.gr στον Παναγιώτη Σωτήρη Ακτιβιστές κάλυψαν ανάγκες προσφύγων που δεν κατάφεραν οι δομές
(...) Ο Κουραχάνης επιμένει ότι «με τα ίδια δεδομένα και χωρίς καμία πρόσθετη δημοσιονομική επιβάρυνση οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων – και όσων εργάζονται για τους πρόσφυγες – θα μπορούσαν να είναι πολύ καλύτερες». Όπως μας είπε χαρακτηριστικά για τις καταλήψεις στέγης, «άνθρωποι με μοναδικό όπλο την αλληλεγγύη καταφέρνουν αυτό το οποίο το ελληνικό κράτος τόσα χρόνια “δεν μπορεί”. Χωρίς καμία χρηματοδότηση εγκαθίστανται σε παλιά και εγκαταλειμμένα κτίρια που δεν κατοικούνται για πάρα πολλά χρόνια, τα ανακαινίζουν, προσφέρουν στέγη και κοινωνική υποστήριξη σε ανθρώπους – μεγάλο μέρος των οποίων είναι μικρά παιδιά – οργανώνουν δωρεάν εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δράσεις, τους ενημερώνουν για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους στη χώρα μας. Αυτά που καταφέρνουν να κάνουν ειρηνικά και αλληλέγγυα μια χούφτα ακτιβιστών, τα ακριβοπληρωμένα προγράμματα της ΕΕ και του ελληνικού κράτους δεν μπορούν να τα κάνουν».
Ο Κουραχάνης θεωρεί ότι το φαινόμενο των καταλήψεων στέγης «αναδεικνύει τα αδιέξοδα της προσφυγικής πολιτικής της ΕΕ και του ελληνικού κράτους και, βραχυπρόθεσμα, προσφέρει ορισμένες σαφώς καλύτερες στεγαστικές και κοινωνικές συνθήκες, συγκριτικά με τους καταυλισμούς». Από την άλλη, υπογραμμίζει ότι «δεν μπορούν να λύσουν το στεγαστικό πρόβλημα οι καταλήψεις, λόγω του άτυπου χαρακτήρα τους, αλλά, και λόγω της επίγνωσης του αισθήματος προσωρινότητας που βιώνουν οι φιλοξενούμενοι. (...).
Διαβάστε όλη τη συνέντευξη εδώ
Γράφει ο Παναγιώτης Σωτήρης, in.gr (01.09.19)
Παρουσίαση στο alterthess.gr από τον Δημοσθένη Παπαδάτο Αναγνωστόπουλο
(...) Ο Κουραχάνης δεν βλέπει την πολιτική για το προσφυγικό αποκλειστικά ως ζήτημα αποπολιτικοποιημένης «διεθνούς διακυβέρνησης», ούτε μένει στη ορατή πλευρά του, στην ενίσχυση δηλαδή των συνόρων και τις ρητορείες περί ασφάλειας. Αντίθετα, βλέπει την μεταναστευτική και προσφυγική ως κοινωνική πολιτική: ως πολιτική που «ορίζει κριτήρια για την είσοδο, την απασχόληση και την εγκατάσταση σε μια χώρα, προσδιορίζοντας έτσι συνθήκες ζωής»[1] και όρια ένταξης στον κόσμο των κοινωνικών δικαιωμάτων.
Το ζήτημα (και) στο προσφυγικό, αυτό που δεν βλέπουμε όταν βλέπουμε συνοριοφύλακες ή πάνοπλους μπάτσους να κυνηγούν μωρομάνες στα Εξάρχεια, είναι η ανυπαρξία κοινωνικής πολιτικής. Και η πραγματικότητα αυτή προηγείται κατά πολύ της υποτιθέμενης «προσφυγικής κρίσης», τόσο στην Ευρώπη όσο και στη χώρα μας.
Σήμερα βλέπουμε τα αποτελέσματα. Όμως είναι πάνω από πενήντα χρόνια, μας λέει ο Κουραχάνης, που αμφισβητείται η ικανότητα του κράτους να εγγυηθεί κοινωνικά δικαιώματα. Η αμφισβήτηση αυτή, που δεν συμβαίνει μόνο στον κόσμο των ιδεών, σήμανε μέχρι τώρα τρία πράγματα:
* πρώτον, την ενθάρρυνση του «προνοιακού πλουραλισμού» (welfare pluralism): αφού το κράτος ήταν, υποτίθεται, ανίκανο να αντεπεξέλθει, και σε κάθε περίπτωση αναποτελεσματικό, μέρος των αρμοδιοτήτων του θα αναλάμβαναν στο εξής περισσότεροι φορείς – μη κυβερνητικές οργανώσεις, φιλανθρωπικά σωματεία, η αγορά.
* δεύτερον, αφού το κράτος δεν μπορούσε να φροντίζει για όλους, η κοινωνική πολιτική όφειλε στο εξής, αντί να επιδιώκει την κοινωνική ευημερία, να διαχειρίζεται ατομικές περιπτώσεις ακραίας φτώχειας και να εξασφαλίζει παροχές σε είδος αποκλειστικά για τους ακραία φτωχούς – τα «υπολείμματα» της κοινωνίας.
* τρίτον, με «τον συγκεκριμένο τρόπο προβολής των ακραία φτωχών επιχειρήθηκε η μεταστροφή της ερμηνείας του φαινομένου της φτώχειας από τα δομικά αίτια, ξανά, πίσω στα ατομικά: Φταίνε οι φτωχοί που είναι φτωχοί» (σ. 30-5). Αυτός που φταίει, έχει και την ευθύνη να βελτιώσει τη θέση του μόνος του.
Αυτός είναι ο βασικός ισχυρισμός του Κουραχάνη: ό,τι συνέβη στην Ελλάδα με τη στέγαση των προσφύγων στα χρόνια της υποτιθέμενης «προσφυγικής κρίσης», δεν αφορά μόνο τους πρόσφυγες (...)
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
γράφει ο Δ. Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος, alterthess.gr (23.09.19)
Συνέντευξη στην Ηλέκτρα Ζαργάνη για το Documento «Η κυβέρνηση εμπορεύεται την τάξη»
Οι εικόνες µε τις οικογένειες προσφύγων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις καταλήψεις στέγης κάνουν τις τελευταίες εβδοµάδες τον γύρο του κόσµου. Αστυνοµικοί επιβλέπουν και αγγίζουν µε γάντια µικρά παιδιά που κρατούν στα χέρια τους παιχνίδια και κούκλες. Πέρα όµως από τη φόρτιση που δηµιουργούν αυτές οι εικόνες και το επικοινωνιακό παιχνίδι που έχει στηθεί από την κυβέρνηση και τα τηλεοπτικά δίκτυα, υπάρχει η ανάγκη να σκεφτούµε πιο βαθιά γύρω από τους όρους της στέγασης, τον ρόλο της αλληλεγγύης, τις πολιτικές που ακολουθούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο Νίκος Κουραχάνης, µεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πάντειο Πανεπιστήµιο, µίλησε στο Documento µε αφορµή το βιβλίο του «Πολιτικές στέγασης προσφύγων». Ποια είναι η κεντρική ιδέα του βιβλίου;
Προσπαθεί να πει πολύ περισσότερα από το ζήτηµα της στέγασης των προσφύγων. Κυρίως επιχειρεί να αναδείξει το προσφυγικό ως παράδειγµα της υφής και της ηθικής των κοινωνικών πολιτικών που αναπτύσσονται σε µια εποχή που η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία έχει καταστεί παντοδύναµη. Οι συγκεκριµένες κοινωνικές παρεµβάσεις δεν έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά επειδή αφορούν τους πρόσφυγες αλλά επειδή αφορούν τους ακραία φτωχούς. Παρόµοιες κοινωνικές πολιτικές αναπτύσσονται για τους άστεγους, τους άπορους, τους Ροµά, τους εξαρτηµένους από ουσίες, για όσους έχουν καταστεί αδύναµοι. Σε όλα αυτά τα παραδείγµατα η πολιτική του νεοφιλελευθερισµού δεν επιθυµεί κάτι παραπάνω από τη µερική υποβοήθηση της αποτροπής του θανάτου. Το ίδιο ισχύει και για τις εφαρµοζόµενες κοινωνικές πολιτικές για όσους τελικά δεν πνιγούν στο Αιγαίο.
Διαβάστε όλη την συνέντευξη εδώ
Ηλέκτρα Ζαργάνη, Documento (29.09.19)
Βιβλιοκριτική στο Σοσιαλισμός από τα Κάτω, της Έυας Ηλιάδη Εν όψει της κλιμάκωσης της καταστολής στις προσφυγικές ροές που ετοιμάζουν Ευρωπαϊκή Ένωση και Κυβέρνηση, το βιβλίο του Νίκου Κουραχάνη έρχεται να εξοπλίσει τον/την αναγνώστη/τρια με ισχυρά επιχειρήματα για το πώς η μάχη για το δικαίωμα στη στέγαση για τους πρόσφυγες είναι ουσιαστικά και μάχη για κοινωνικές υπηρεσίες, ελεύθερη μετακίνηση και ανοιχτά σύνορα -μια μάχη που περνάει από ολόκληρη την εργατική τάξη που αναμετριέται σήμερα με μνημόνια και πολιτικές λιτότητας.
To βιβλίο του Νίκου Κουραχάνη Πολιτικές Στέγασης Προσφύγων αποτελεί ένα ισχυρό όπλο στα χέρια του αντιρατσιστικού και αντιφασιστικού κινήματος, αφενός γιατί καταδεικνύει την αγριότητα του τί σημαίνει κοινωνικός αποκλεισμός και αποστέρηση στέγης για τους πρόσφυγες, αφετέρου διότι εξηγεί γιατί η νεοφιλελεύθερη κοινωνική πολιτική είναι απρόθυμη και δομικά ανίκανη να προστατεύσει το θεμελιώδες δικαίωμα της στέγασης, ιδίως για ανθρώπους που διεκδικούνε να ξαναβρούν τη στέγη που τους ρήμαξε ο πόλεμος.
Ο Κουραχάνης επιλέγει να τοποθετήσει και να αναλύσει το φλέγον ζήτημα της στέγασης των προσφύγων όχι ως αυτόνομη διεκδίκηση, αλλά ως οργανικά δεμένη με τις κεντρικές μάχες ενάντια στις πολιτικές λιτότητας της Ε.Ε. Ο υπότιτλος του βιβλίου «Προς την κοινωνική ενσωμάτωση ή την προνοιακή εξάρτηση;» θέτει τον τόνο εξαρχής: στις σελίδες του βιβλίου ξεδιπλώνεται μια εντυπωσιακά στοιχειωθετημένη κριτική ως προς τις ανεπάρκειες και την υποκρισία όλων των εμπλεκόμενων φορέων στη στέγαση προσφύγων, από την κυβέρνηση μέχρι την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Διεθνή Σώματα.
Το κεντρικό επιχείρημα που διατρέχει τα κεφάλαια του βιβλίου είναι ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός, η γκεττοποίηση ή -στην καλύτερη των περιπτώσεων- η προνοιακή εξάρτηση των προσφύγων από αυτό που ο Κουραχάνης σκωπτικά αποκαλεί «υπολειμματικές κοινωνικές πολιτικές στέγης» είναι το αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης του καπιταλισμού και της επίθεσης του νεοφιλελευθερισμού σε δικαιώματα και διεκδικήσεις.
Πολύ σωστά μας υπενθυμίζει οτι τέτοιες πολιτικές δεν είναι μεμονωμένες προσπάθειες διαχείρισης μια «κρίσης», αλλά ουσιαστικά οι ίδιες διαχρονικά σκληρές επιθέσεις που δέχονται οι φτωχοί, άνεργοι και άστεγοι τα χρόνια της λιτότητας και των κρίσεων του καπιταλισμού. Με άλλα λόγια, η πολιτική, ιδεολογική και οικονομική κρίση προϋπάρχει της «προσφυγικής».
Σε αυτά τα οικονομικά και ιδεολογικά θεμέλια γαλουχήθηκε η κοινή μεταναστευτική πολιτική της Ε.Ε. η οποία πρόκρινε τη θεσμοθέτηση στρατιωτικών οργάνων όπως η FRONTEX και μηχανισμών ψηφιακού και συνοριακού ελέγχου, έναντι της κοινωνικής πολιτικής. Χωρίς κρατικές δομές ψυχικής υγείας, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, εκπαίδευσης και κοινωνικής υποστήριξης, η μαζική μετακίνηση πληθυσμών στα στρατόπεδα ως λύση «έκτακτης ανάγκης» ήρθε ως μονόδρομος. (...)
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Γράφει η Εύα Ηλιάδη, Σοσιαλισμός από τα Κάτω τεύχος.136 (24.09.19)
Διαβάστε εδώ τη συνέντευξη του συγγραφέα στον Ανδρέα Ντούνη για το socialpolicy.gr και εδώ την συνέντευξη στην Τζέλα Αλιπράντη για την Εποχή (29.09.19).
Ακούστε εδώ μια συζήτηση του συγγραφέα με τον δημοσιογάφο Κώστα Ράπτη για την εκπομπή Ω, τι κόσμος (Αθήνα 9.84 17.07.19, ακούεστε μετά το 25:20'')
Ακούστε εδώ την εκπομπή του Δημήτρη Τρίκα «FACTORY. Ιδέες/Τέχνες», με καλεσμένο τον Νίκο Κουραχάνη (Ερτ-τρίτο πρόγραμμα, 22.12.19).
Δείτε την πρώτη παρουσίαση του βιβλίου που έγινε που έγινε στα Εξάρχεια (18.07.19), με ομιλητές τους:
Ηρώ Διώτη (Εργαζόμενη στο Προσφυγικό), Αποστόλη Καψάλη (Δρ. Παντείου, Ερευνητής ΙΝΕ/ΓΣΕΕ), Δημήτρη Παρσάνογλου (Διδάσκων Παντείου) και τον Γαβριήλ Σακελλαρίδη (Διεθνής Αμνηστία).
Προσθήκη στο καλάθι
