Το βιβλίο Όψεις Εργασιακής Ενσωµάτωσης των Προσφύγων διασταυρώνεται µε τον αποτρεπτικό χαρακτήρα της µεταναστευτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και µε τη διαδικασία αποδιάρθρωσης της εγχώριας κοινωνικής πολιτικής κατά την τελευταία δεκαπενταετία.

Το πλαίσιο υποδοχής των προσφύγων και η απουσία στοχευµένων πολιτικών απασχόλησης λειτουργούν, εµµέσως, προπαρασκευαστικά για τη διοχέτευσή τους στις πιο επικίνδυνες, κακοπληρωµένες και απαιτητικές θέσεις εργασίας σε τοµείς όπου η ελληνική οικονοµία έχει ανάγκη από φθηνό εργατικό δυναµικό (τουρισµός, εστίαση, αγροτικός χώρος).

Οι έννοιες της ατοµικής ευθύνης, της ευελιξίας και της απασχολησιµότητας δεσπόζουν στο λεξιλόγιο των πολιτικών απασχόλησης ενδυναµώνοντας µια δυσοίωνη εργασιακή και, κατ’ επέκταση, κοινωνική προοπτική.

Πού μένουν, πού εργάζονται, ποιος τους φροντίζει;
Του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου, alterthess.gr

Λίγο πριν το Πάσχα, η Βουλή ψήφισε τον νέο Κώδικα Μετανάστευσης (ν. 5038/2023). Πρόκειται για ένα κείμενο 191 σελίδων και 180 άρθρων, που αναρτήθηκε για να συζητηθεί για μία μόλις εβδομάδα – δηλαδή για τα μάτια του κόσμου. Αν πιστέψουμε την κυβέρνηση, στόχος του νέου –μετά το 2014– Κώδικα ήταν «η πληρέστερη ανταπόκριση της μεταναστευτικής πολιτικής στις σύγχρονες ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και της ελληνικής οικονομίας» (Άρθρο 1). Για τις οργανώσεις των μεταναστών, το νομοσχέδιο δεν έπρεπε καν να έρθει προς ψήφιση: γράφτηκε και συζητήθηκε βιαστικά, έμεινε παγερά αδιάφορο για την κοινωνική ένταξη – και μόνο κατόπιν πίεσης, από την τελική του εκδοχή έφυγαν τα πιο κραυγαλέα από τα εμπόδια που έθετε, για να μην πάρουν άδεια διαμονής άνθρωποι που έφτιαξαν δεσμούς με τη χώρα σε δύσκολα χρόνια.

Κοινωνική πολιτική
Ένας απλός τρόπος να σκεφτούμε την πολιτική μετανάστευσης και ασύλου (τους εθνικούς κώδικες και τις ευρωπαϊκές οδηγίες, τα κλειστά κέντρα, τους φράχτες και τις επαναπροωθήσεις), είναι να τη δούμε ως κοινωνική πολιτική: δουλειά της είναι να θέτει τους όρους εισόδου, εργασίας και εγκατάστασης των μεταναστών σε κάθε χώρα, άρα να ρυθμίζει την πρόσβαση στις υπηρεσίες του (όποιου) κοινωνικού κράτους.

Διαχείριση πληθυσμού
Αυτή η «δουλειά» αφορά πέντε, κυρίως, κατηγορίες ανθρώπων σε εξαναγκασμένη κίνηση (βγάζω τους φοιτητές, που αποτελούν ειδική περίπτωση): α) μετανάστες εργάτες· β) μέλη οικογενειών προς επανένωση· γ) μετανάστες και παιδιά μεταναστών που υπόκεινται στο δίκαιο της ιθαγένειας· δ) «παράτυπους» (στην ευρωπαϊκή αργκό) μετανάστες· και ε) αιτούντες άσυλο ή δικαιούχους άλλου καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Γνωστή, κοινή και αυτονόητη, η κατηγοριοποίηση που μόλις ανέφερα είναι το πιο απλό παράδειγμα διαχείρισης πληθυσμού: κάθε κατηγορία πληθυσμού σε κίνηση υπόκειται σε άλλες δικαιϊκές μέριμνες, συνδέεται με άλλες διεθνείς οργανώσεις (ILO, Ύπατη, ΔΟΜ κ.ά), έχει διαφορετικό πολιτικό στάτους και συνδέεται με άλλα πολιτικά διλήμματα στις χώρες υποδοχής (στο «τρίγωνο» ασφάλειας, ανάπτυξης και ένταξης).

Κοινωνική ένταξη/ενσωμάτωση, δηλαδή κοινωνικά δικαιώματα
Ό,τι κάνουν οι χώρες υποδοχής για καθεμιά από τις κατηγορίες αυτές, καθρεφτίζει πολιτικές που αφορούν τον γενικό/εθνικό πληθυσμό. Έτσι, οι πολιτικές για την εργασία, την υγεία ή τη στέγαση προσφύγων και μεταναστών είναι πάντα δυό πράγματα μαζί: πρώτα αυτό που γίνεται ήδη για την εργασία, την υγεία και τη στέγαση και αφορά τον γενικό πληθυσμό – και, ταυτόχρονα, αυτό που θέλει να κάνει η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση ειδικά με τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Η κοινωνική ένταξη (ή η απουσία της), είναι ταυτόχρονα και κοινωνική πολιτική, και διαχείριση πληθυσμών.

Απ’ αυτή τη σκοπιά έχει τη σημασία του ότι το βιβλίο για την εργασία των προσφύγων, που συζητάμε στο σημείωμα αυτό, το υπογράφουν ένας καθηγητής Δημογραφίας –ο Χρήστος Μπάγκαβος– και ένας καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής –ο Νίκος Κουραχάνης–, παντειακοί και οι δύο. Οι συγγραφείς μάς εξηγούν ότι η εργασία είναι πλευρά της κοινωνικής ενσωμάτωσης: γύρω από αυτή την έννοια οργανώνεται το βιβλίο. Μας λένε λοιπόν ότι, σε πολύ γενικές γραμμές, κοινωνική ενσωμάτωση είναι η δυνατότητα κοινωνικής συμμετοχής – δυνατότητα που προϋποθέτει να έχεις πρόσβαση σε υλικά και άυλα αγαθά που διασφαλίζουν αξιοπρέπεια: σπίτι, εισόδημα, υγεία, αίσθημα σταθερότητας. Για να υπάρχει «κοινωνική ενσωμάτωση» των «ξένων», τότε αυτή θα πρέπει να «στοχεύει σε όλες τις πτυχές της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της κοινωνίας υποδοχής» (σ. 18). Το βασικό, εδώ, είναι η εργασία. (...)

Διαβάστε τη συνέχεια εδώ 
Δ. Π. Αναγνωστόπουλος, alterthess.gr, 13/05/2023

Διαβάστε εδώ τα περιεχόμενα και τις πρώτες σελίδες του βιβλίου.

Το Εργασιακό Ζήτημα των Προσφύγων ως Θεμελιώδης Συνιστώσα της κοινωνικής ενσωμάτωσης: Διαβάστε εδώ ένα άρθρο της Δέσποινας Καρασάββα, socialpolicy.gr 15/05/2023

Συζήτηση με αφορμή το βιβλίο του Γιάννη Κουζή ''Η Μεγάλη Εργασιακή Απορρύθμιση'' & το βιβλίο των Χρήστου Μπάγκαβου και Νίκου Κουραχάνη ''Όψεις Εργασιακής Ενσωμάτωσης των Προσφύγων''.
Το Εργαστήριο Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου διοργάνωσε επιστημονική ημερίδα με θέμα:  ''Εργασιακή Απορρύθμιση και Ευαλωτότητα στους Καιρούς της Ελάχιστης Κοινωνικής Προστασίας'' (16/05/2023, Αμφιθέατρο Σάκη Καράγιωργα ΙΙ, Πάντειο Πανεπιστήμιο).
Χαιρετισμός: Σταύρος Μαυρουδέας (Καθηγητής, Διευθυντής Εργαστηρίου Κοινωνικής Πολιτικής) Εισαγωγή-Συντονισμός: Δημήτρης Καλτσώνης (Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου).
Για το βιβλίο μίλησαν οι: Δέσποινα Παπαδοπούλου (Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου) Κώστας Δημουλάς (Αναπληρωτής Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου) Απόστολος Καψάλης (Διδάσκων Παντείου Πανεπιστημίου). Ακολούθησαν παρεμβάσεις από εργατικά σωματεία, μεταναστευτικές οργανώσεις και συλλογικότητες.