Το βάθος της ταλαιπωρίας που βίωσα δεν υπάρχει λέξη για να του δώσει μορφή. Για να γίνει κανείς φάλαινα πρέπει να πιει θαλασσινό νερό, να γευτεί τη γλυκόπικρη γεύση που αφήνει κάθε ιστορία. Συνήθως στη ζωή έχουμε επιλογές, αλλά υπάρχουν στιγμές που δεν μπορείς να επιλέξεις τον τρόπο με τον οποίο θέλεις να ζήσεις. Κάπως έτσι ξεκίνησε και η δική μου ζωή, δίχως επιλογή, δίχως όνειρα.
Ο Ρεζά Γκολαμί γεννήθηκε το 1988 στην πόλη Καμπούλ του Αφγανιστάν. Στις Χαμένες ταυτότητες μας αφηγείται την ιστορία του: την παιδική ηλικία του σε μια χώρα διαλυμένη από εμφύλιους πολέμους και φυλετικές διαφορές, και τις μεταναστεύσεις του πρώτα στο Πακιστάν κι ύστερα στο Ιράν, ώσπου το 2006, σε ηλικία δεκαεπτά ετών κατάφερε να φτάσει στην Ελλάδα. Η συγκλονιστική μαρτυρία του, γραμμένη χωρίς μελοδραματισμούς και κατηγορώ, δίνει στον αναγνώστη να καταλάβει οριστικά και αμετάκλητα γιατί η προοπτική μιας ξεφούσκωτης βάρκας που θαλασσοδέρνεται στα κύματα μοιάζει για τον πρόσφυγα με ταξίδι προς την ελευθερία.
«Έγραψα για να αλλάξει το στερεότυπο της κοινωνίας για τους πρόσφυγες»
Ο Ρεζά Γκολαμί στα 33 χρόνια του είναι πρότυπο. Πριν από δυο μήνες εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο του «Χαμένες Ταυτότητες» (εκδόσεις Τόπος), πριν από μία δεκαετία δημιούργησε τη «Folia» στα Εξάρχεια που φτιάχνει τα ωραιότερα φαλάφελ της πόλης, ενώ σταθερά συνεργάζεται με ανθρωπιστικές οργανώσεις και την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα θέματα της ένταξης των προσφύγων. Είναι ενεργό μέλος (πρώην πρόεδρος) της Αφγανικής Κοινότητας, σπουδάζει στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Διοίκηση Επιχειρήσεων και έχει ξεκινήσει το επόμενο βιβλίο του, μυθιστόρημα αυτή τη φορά, με θέμα τις γυναίκες στο Αφγανιστάν. Εκεί όπου ζουν τα αδέλφια, οι συγγενείς και οι φίλοι, εκεί που γεννήθηκε ο ίδιος, στην πάλαι ποτέ όμορφη Καμπούλ, από την οποία θυμάται κυρίως ζόφο, πείνα, εμφύλιους πολέμους και φυλετικές διαφορές, βιασμούς γυναικών, Ταλιμπάν, ξένες δυνάμεις, διεφθαρμένες κυβερνήσεις, εκρήξεις βομβών, εξαθλίωση, καταπίεση, καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε καθημερινή βάση.
Ο Ρεζά Γκολαμί είναι Αφγανός πρόσφυγας στην Ελλάδα από τα 17 χρόνια του. Στο βιβλίο του, δίχως μελοδραματισμούς, καταθέτει τη μαρτυρία που έζησε όταν έφυγε από την Καμπούλ για το Πακιστάν, σε ηλικία δέκα ετών, επέστρεψε στην πατρίδα, για να δραπετεύσει εκ νέου στο Ιράν και από εκεί να κάνει το μεγάλο άλμα, να έρθει μέσω διακινητών με μια φουσκωτή βάρκα στη Μυτιλήνη και μία εβδομάδα αργότερα να βρεθεί στην Αθήνα, το 2006. Ενας σύγχρονος περιπλανώμενος Οδυσσέας που όμως δεν τον περίμενε καμιά Ιθάκη, παρά εκείνη που δημιούργησε ο ίδιος σε μια ξένη χώρα, την Ελλάδα, όπου έλαβε πολιτικό άσυλο το 2011 και την ελληνική υπηκοότητα το 2016.
Ποιο ήταν το κίνητρο για να γράψετε τις «Χαμένες Ταυτότητες»;
Υστερα από 15 χρόνια παραμονής στη χώρα ήθελα να δείξω ότι οι πρόσφυγες που ζουν στην Ελλάδα είναι κομμάτι της κοινωνίας και μπορούν να συμμετέχουν στον αθλητισμό, στον πολιτισμό, να γράψουν βιβλία. Ηθελα να κάνω κάτι για να αλλάξει το στερεότυπο που επικρατεί σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας, σύμφωνα με το οποίο οι πρόσφυγες είναι αμόρφωτοι, χωρίς δυνατότητες. Από την άλλη, ήθελα να δώσω μια ώθηση, ένα κίνητρο στους πρόσφυγες, να τους πω ότι είναι εφικτό να γίνεις ακόμα και συγγραφέας...
Διαβάστε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη στη Βασιλική Τζεβελέκου για την Εφημερίδα των Συντακτών (21/8/21)
«Ποτέ δεν είχαμε ειρήνη στο Αφγανιστάν»
«Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έπειτα από 20 χρόνια επιστρέφουμε σε αυτό τον εφιάλτη» λέει ο Ρεζά Γκολαμί, ο οποίος γεννήθηκε στο Αφγανιστάν και από το 2006 ζει στη χώρα μας... Το 1996, όταν ήταν μόλις οκτώ ετών, οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία επιβάλλοντας τον νόμο της Σαρία και βυθίζοντας μια ήδη ταλαιπωρημένη χώρα στο σκοτάδι. Ο Ρεζά Γκολαμί θυμάται πως μέσα σε μια μέρα άλλαξε η ζωή τους. «Οι αδερφές μου ήταν νοσηλεύτριες και ξαφνικά δεν μπορούσαν να πάνε στη δουλειά τους. Επρεπε να κυκλοφορούν με μπούρκα ακόμη και στον κήπο. Θυμάμαι επίσης ότι απαγορεύτηκαν όλα τα δίκτυα, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, οι κασέτες, τα βιντεοπαιχνίδια, τα πάντα. Οι Ταλιμπάν περνούσαν με κάτι τσουβάλια και μας ανάγκαζαν να πετάμε μέσα τις κασέτες με τα τραγούδια που ακούγαμε. Αυτά τα τσουβάλια τα έκαιγαν. Πολλές φορές τα κρεμούσαν στα δέντρα για να τα βλέπουν οι πολίτες».
Μια φορά η αδερφή του υπέστη μαστίγωμα στα πόδια επειδή παρέβη τον κανόνα που απαγορεύει στις γυναίκες να φορούν λευκά παπούτσια, διότι θεωρείται ασέβεια στη σημαία των Ταλιμπάν που είναι λευκή. Παρά τα 25 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από τότε, δεν μπορεί να ξεχάσει τα κομμένα χέρια και πόδια που έβλεπε κρεμασμένα στις πλατείες. «Αυτήν τη στιγμή οι Ταλιμπάν βρίσκονται στο μικροσκόπιο του πλανήτη και θέλουν να δείξουν καλό προφίλ, ωστόσο το μόνο σίγουρο είναι ότι μόλις ανακοινώσουν την κυβέρνησή τους τα πάντα θα αλλάξουν προς το χειρότερο. Αυτό που στηρίζουν είναι μια ακροφασιστική ιδεολογία με βάση τη θρησκεία, επιβάλλοντας τον νόμο της Σαρία. Αλλο πράγμα είναι τι γράφει το Κοράνι και άλλο πράγμα η ανάγνωση που κάνουν εκείνοι».
Διαβάστε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη στην Έμυ Ντούρου για την εφημερίδα Documento (22/8/21)
"Η αδικία μου έμαθε το δίκιο"
Τα βιώματά μου, όλα αυτά που έχω περάσει, μου έχουν δώσει ένα μάθημα ζωής, να έχω κουράγιο, υπομονή, να αγωνίζομαι και να έχω αισιοδοξία. Με έχουν κάνει καλύτερο άνθρωπο. Η αδικία μου έμαθε το δίκιο. Μια αφγανική παροιμία λέει: «Από πού έμαθες την ευγένεια και τα γράμματα;» - «Από έναν αγενή και αγράμματο. Επειδή αυτός ο άνθρωπος, όπου μιλούσε, τον έβριζαν, έκανα ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που έκανε εκείνος…».
Διαβάστε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη στον M. Hulot για τη Lifo (26/9/2021)
Ακούστε εδώ τη συνέντευξη του συγγραφέα στο Πρώτο πρόγραμμα της ΕΡΤ, στην εκπομπή του Γιώργου Παπαζαχαρίου (2/7/2021). Ακούστε εδώ (από το 40' και μετά) τη συνέντευξη του συγγραφέα στον Αθήνα 9,84, στην Ελευθερία Κουμάντου (εκπομπή Ντάμες Σπαθί, 8/7/2021). Διαβάστε εδώ την παρουσίαση του βιβλίου στην εφήμ. Αυγή από τον Κώστα Παπαντωνίου (12/7/21), εδώ στο popaganda από τη Λουίζα Σολομών-Πάντα (12/7/21) και εδώ στην εφημερίδα Δημοσιογράφος από τον Γιώργο Λαουτάρη. Δείτε εδώ τον συγγραφέα να περιγράφει την κατάσταση στη χώρα του στο δελτίο της ΕΡΤ (από το 29' και μετά).
Ακούστε εδώ το συγκλονιστικό ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «Μακριά από τους δρόμους της Καμπούλ» του δημοσιογράφου-σκηνοθέτη Θωμά Σίδερη (Α' πρόγραμμα της ΕΡΤ) με κεντρικό ομιλητή τον Ρεζά Γκολαμί. Ακούστε εδώ τον Ρεζά να αφηγείται την ιστορία του και να απαντά στις ερωτήσεις της Λίνας Νικολακοπούλου και της Αλεξάνδρας Χρηστακάκη στη ραδιοφωνική εκπομπή του Δεύτερου Προγράμματος της ΕΡΤ "Με τα πόδια μέχρι την αλήθεια" (02/10/2021). Διαβάστε εδώ την παρουσίαση του βιβλίου από τη Μαρία Μοίρα στις "Αναγνώσεις" της Αυγής (28/11/21), εδώ ένα σύντομο άρθρο για τις γυναίκες του Αφγανιστάν (Αυγή 26/9/2021), εδώ το ρεπορτάζ από την παρουσίαση του βιβλίου στη Λάρισα (15/12/2021), εδώ μια συνέντευξη στην Ιωάννα Γιαννακοπούλου για το alterthess (8/1/2022) και εδώ ένα δημοσίευμα στο roza.gr με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου στη Μυτιλήνη. Διαβάστε εδώ μια συνέντευξη του συγγραφέα στην εφημερίδα του ΕΑΠ όπου σπουδάζει διοίκηση επιχειρήσεων.
Παρακολουθείστε την παρουσίαση του βιβλίου, που πραγματοποιήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2021 στον Τεχνοχώρο Φάμπρικα, στον Κεραμεικό. Μίλησαν ο Θανάσης Καμπαγιάννης, δικηγόρος, ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η Εύα Σαββοπούλου από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και ο συγγραφέας. Την παρουσίαση συντόνισε η δημοσιογράφος Φιλιώ Κοντραφούρη.
Παρακολουθείστε εδώ το εξαιρετικό αφιέρφωμα του Vice στη ζωή του Ρεζά Γκολαμί με τίτλο "15 χρόνια μακριά από τους Ταλιμπάν". Παρακολουθείστε εδώ την πολύ ενδιαφέρουσα εκπομπή της Δώρας Αναγνωστοπούλου "Ιστορίες προσφύγων" (17/2/2022) στο MEGA, όπου εκτός από τον Ρεζά αφηγουνται την ιστορία τους και άλλοι άνθρωποι που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους.
Προσθήκη στο καλάθι
