1η Έκδοση: Σεπτέμβριος '08

Οι αναγνώστες που επέλεξαν αυτό το βιβλίο επέλεξαν επίσης τα:
Η παραλλαγή του Γιώργου Δαρσινού του ίδιου συγγραφέα και το Ο ασώματος άνθρωπος του Τζον Ντίξον Καρ (σε μετάφραση Νεοκλή Γαλανόπουλου).

Σε μια μικρή μακεδονίτικη πόλη, και συγκεκριμένα στη βίλα "Αθηνά", ο θάνατος κυκλοφορεί πιο άνετα κι από τους ίδιους τους ενοίκους της. Οι τελευταίοι είναι πολλοί: υπηρέτες, κηπουροί, σοφέρ, γιοι, κόρες, ξαδέλφια, φίλοι, ανίψια, γαμπροί, νύφες, συνεταίροι... Mια σπαρταριστή ταξική πινακοθήκη τυπικών Ελλήνων της επαρχίας, το κύριο χαρακτηριστικό των οποίων, αυτό που περιέργως τους ενώνει, είναι ότι κανείς δεν εκτιμά πραγματικά κανέναν.

Όλοι εξαπατούν και εξαπατώνται αμοιβαίως. Όλοι συνωμοτούν με τη φυσικότητα με την οποία παίρνουν το πρωινό τους και όλοι είναι πιθανά θύματα μιας ενδοοικογενειακής συνωμοσίας. Όλοι αποβλέπουν στην τεράστια περιουσία που αφήνει πεθαίνοντας αιφνίδια (αυτοκτονία; αρρώστια; ατύχημα; φόνος;) ένα βράδυ αρραβώνων ο δύστροπος γενάρχης της οικογένειας και ιδιοκτήτης της βίλας.

Κάθε κουβέντα των ενοίκων και των επισκεπτών, κάθε συνομιλία, κάθε πράξη, κάθε κίνηση προκαλεί το ρίγος ενός προαναγγελθέντος θανάτου, του οποίου ο αναγνώστης αδυνατεί (μέχρι και την τελευταία σελίδα) να εντοπίσει την προέλευση.

Σ’ αυτή την ιστορία πυκνού αστυνομικού μυστηρίου καθετί που αναπνέει έχει ίσες πιθανότητες να είναι θύτης και θύμα. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει άλλοθι για κανέναν. Κι όποτε υπάρχει, ανατρέπεται γρήγορα από μια πλοκή που, από ένα σημείο κι ύστερα, υποχρεώνει τον εμβρόντητο αναγνώστη να πάρει τις αποφάσεις του...

Σε έναν σκοτεινό κόσμο, που φαινομενικά δείχνει αθώος αλλά στην πραγματικότητα σπαράσσεται όπως οι αντίπαλοι σε μια άγρια παρτίδα σκάκι υψηλού επιπέδου, τα ίχνη που οδηγούν στον δολοφόνο συνεχώς καλύπτονται από τα νέφη της ψυχής των ηρώων. Ο συγγραφέας όμως, με ιδιαίτερη μαεστρία που απέδειξε και στο προηγούμενο πολυδιαβασμένο του μυθιστόρημα, H παραλλαγή του Γιώργου Δαρσινού, κινεί τους χαρακτήρες του όχι ως άβουλα πιόνια αλλά ως αυτό που είναι: υπάρξεις μοναχικές δεμένες στη σκακιέρα της σύγχρονης σκληρής συναλλαγής.

Όσοι θυμούνται με ενθουσιασμό το περίφημο Δέκα μικροί νέγροι της Άγκαθα Κρίστι, εδώ θα ανακαλύψουν έναν άξιο κληρονόμο. Όσοι απόλαυσαν το βιβλίο H παραλλαγή του Γιώργου Δαρσινού, εδώ απλώς θα χειροκροτήσουν...


 
Σάτιρα της ελληνικής πραγματικότητας, με έμφαση στα σαλόνια όπου συχνάζουν οι νεόπλουτοι, είναι και το δεύτερο βιβλίο του Νεοκλή Γαλανόπουλου (Η παραλλαγή του Γιώργου Δαρσινού, Τόπος, 2007). Ο θάνατος χτυπά όντως από το πουθενά τη βίλα «Αθηνά», σε ένα μακεδονίτικο νομό που δεν κατονομάζεται, και αποκαλύπτει τα μυστικά της. Η αυτοκτονία (ή μήπως όχι;) του εκατομμυριούχου πάτερ-φαμίλια Άλκη Ζαββού θα ανοίξει με «γ4» (από την περίφημη του Φίσερ και του Σπάσκι) μια παρτίδα με πολλούς αντίπαλους παίκτες. Όταν θα αποκαλυφθεί η διαθήκη του Ζαββού, θα αρχίσουν μοιραία και οι φόνοι. Είναι η κατάλληλη ευκαιρία για να κλείσουν οι ανοιχτοί λογαριασμοί μεταξύ των υπόλοιπων ενοίκων της βίλας...

Η γραφή του Γαλανόπουλου δεν είναι ακριβώς αντισυμβατική, είναι… ζαβολιάρα. Σπάει την αφήγηση παρεμβάλλοντας χαϊκού, χρησιμοποιεί αυτούσιους όρους από τη σκακιστική ορολογία, ανεβοκατεβάζει τους τόνους από mezzo-forte σε agitato, αλλάζει το πρόσωπο του αφηγητή από κεφάλαιο σε κεφάλαιο, και εκεί όπου σ’ έχει στήσει στον τοίχο, στο φινάλε ανατρέπει τα πάντα. Ίσως επειδή, παραφράζοντας τα δικά του λόγια, οι αστυνομικές ιστορίες χωρίς ξεκάθαρη λύση, αυτές που μένουν ημιτελείς, σου κεντρίζουν περισσότερο το ενδιαφέρον για να σκαρώσεις τις δικές σου παραλλαγές. Αν το λογοτεχνικό ντεμπούτο του ήταν γκολ από τα αποδυτήρια, τότε τούτο εδώ είναι το 2-0 που καθαρίζει το ματς.
Κάθε αξιοπρεπές αστυνομικό μυθιστόρημα χρειάζεται και μια βίλα προκειμένου να φιλοξενήσει τους πρωταγωνιστές της ιστορίας του. Αυτή η βίλα λοιπόν βρίσκεται κάπου σε ένα σημείο της βόρειας Ελλάδας Ένοικοί της, πέρα από το ευρύτατο υπηρετικό προσωπικό, ένα παρδαλό συγγενολόι, το οποίο ενώνουν ιεροί οικογενειακοί δεσμοί και χωρίζουν ταξικές διαφορές. Όλοι, ωστόσο, έχουν κάτι κοινό να μοιραστούν μεταξύ τους: κανείς δεν εκτιμά κανέναν! Και σε αυτό το σημείο, όπως και σε άλλα, ο συγγραφέας –στη δεύτερη συγγραφική του εμφάνιση μετά την Παραλλαγή του Γ. Δαρσινού– καταφέρνει να προσδώσει στους χαρακτήρες των ηρώων του όλα εκείνα τα τόσο γνώριμα συλλογικά «ελληνικά» χαρακτηριστικά.

Ακολουθώντας την κλασική συνταγή των αστυνομικών ιστοριών, ο Γαλανόπουλος συγκεντρώνει όλους τους εμπλεκόμενους στο μυστήριο σε ένα χώρο όπου ο πλούσιος γενάρχης της οικογένειάς τους έχει πεθάνει με άγνωστο μέχρι στιγμής τρόπο. Η μάχη για τη διεκδίκηση της τεράστιας περιουσίας που αφήνει πίσω του τούς φέρνει σε μια σφοδρή σύγκρουση, όπου ξεδιπλώνονται ανεμπόδιστα όλες οι πλούσιες αρνητικές αρετές της ανθρώπινης φύσης. Η πλοκή που ακολουθεί κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, και τα άλλοθι παρέρχονται με την ίδια φυσικότητα που εμφανίζονται, καθώς ο συγγραφέας εκμεταλλεύεται όλες τις απρόβλεπτες αντιδράσεις του ανθρώπινου ψυχισμού. Όλα συνηγορούν υπέρ μιας τραγωδίας η οποία δεν αφήνει περιθώρια ανάσας, παρασύροντας τον αναγνώστη ως τις τελευταίες σελίδες σχεδόν υπνωτισμένο, προκειμένου να λυτρωθεί από τη λύση του μυστηρίου, που ο Νεοκλής Γαλανόπουλος του την προσφέρει όπως ακριβώς προσφέρουν το επιδόρπιο μετα το κυρίως γεύμα.
   
Ο Νεοκλής Γαλανόπουλος είναι λάτρης (και πιστός υπηρέτης) του αστυνομικού αγγλικής κοπής. Στην Παραλλαγή του Γιώργου Δαρσινού αυτό τεκμηριώνεται πιο πολύ δοκιμιακά παρά μυθιστορηματικά. Στον Θάνατο από το πουθενά, η πίστη στο κλασικό αστυνομικό αποτυπώνεται και στην ατμόσφαιρα: μια μικρή επαρχιακή πόλη της Βόρειας Ελλάδας, μια πολυτελής βίλα, ένας πάμπλουτος επιχειρηματίας και οι συνωμοτούντες περί αυτόν. Σε άλλους μπορεί να θυμίζει τις επαύλεις της Άγκαθα Κρίστι στην αγγλική ύπαιθρο ή το Πρόσκληση σε Γεύμα από έναν υποψήφιο Δολοφόνο με τον Τρούμαν Καπότε. Εμένα, πάντως, μου θύμισε ένα θεατρικό έργο: το «Ιγκόρ Πουλιτσόφ» του Μαξίμ Γκόρκι.
   

Παρουσίαση στο ιστολόγιο Noir Λογοτεχνία
Ο Τόπος ως Συντελεστής του Εγκλήματος

Σύμφωνα με την προοδευτική θεωρία της εγκληματολογίας, το περιβάλλον αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους, αν όχι τον βασικότερο προσδιοριστικό παράγοντα του εγκλήματος. Οι πολλαπλές διαστάσεις του περιβάλλοντος-κοινωνική, οικονομική, πολιτική, πολιτιστική, πλέον και τεχνολογική- διαμορφώνουν το σκηνικό του εγκλήματος και οπλίζουν, με όρους ηθικής αυτουργίας το χέρι του δολοφόνου. Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στο περιβάλλον και στον τελευταίο συμβολίζει τη διαλεκτική ανάμεσα στον συγγραφέα και στο γράψιμο.

Το μυθιστόρημα του Νεοκλή Γαλανόπουλου Θάνατος από το Πουθενά, (εκδ. Τόπος), είναι τοποθετημένο σε μια πόλη της ελληνικής επαρχίας που δεν κατονομάζεται. Οι ήρωες του, όλοι και όλες είναι φορείς της επαρχιώτικης αντίληψης, η οποία δεν καθορίζει απλώς τις πράξεις τους, αλλά αναδιαμορφώνει τα κίνητρα τους. Η οικογένεια, στενή και ευρύτερη, του επαρχιώτη μεγαλοεπιχειρηματία Άλκιβιάδη Ζαββού, δραστηριοποιείται και αναπτύσσεται μέσα στο επαρχιακό περιβάλλον, το οποίο η ίδια έχει διαμορφώσει με την απροσμέτρητη και αμετροεπή εξουσία που ασκεί στην πόλη.

Η ραθυμία, η μαλθακότητα και η τρυφηλότητα της διακόπτονται ξαφνικά όταν ο πάτερ φαμίλιας βρίσκεται νεκρός στο γραφείο του. Ο άεργος γιος, η ελαφρών ηθών νύφη, ο ανισόρροπος γαμπρός και ο μουρντάρης ανιψιός τελούν σε πλήρη σύγχυση με τις νέες εξελίξεις. Το ίδιο ισχύει και για τον απατεώνα συνέταιρο και τον τοκογλύφο οικογενειακό γιατρό. Η δημοσιοποίηση της διαθήκης θα προκαλέσει μια νέα σειρά από νέα εγκλήματα που απλώς αναπαραγάγουν το υφιστάμενο προβληματικό περιβάλλον.

Η πνιγηρή ατμόσφαιρα που καταφέρνει ο συγγραφέας να δημιουργήσει σε αυτό το noir αφήγημα δωματίου τονίζει πολύ εύστοχα την σχέση περιβάλλοντος και φόνων. Η επιλογή αυτή υποστηρίζεται εύστοχα καθώς το μεγαλύτερο μέρος του μυθιστορήματος διαδραματίζεται στη βίλα «Αθηνά», το τεράστιο σπίτι που έχτισε ο Αλκιβιάδης Ζαββός για την οικογένεια του. Το ίδιο ισχύει και για την περιγραφή των ηρώων, όπου το «φαίνεσθαι» και το «έχειν» επικυριαρχούν του «είναι». Πένες που δεν γνωρίζουν την ελληνική επαρχία, δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη χώρα που λέγεται Ελλάδα.

_{Γράφει ο Πάνος Ιωαννίδης, negraliteratura.blogspot.gr (02.06.15)}

---

Διαβάστε στον Οδηγό Ανάγνωσης τις πρώτες σελίδες του βιβλίου και μια συνέντευξη του Νεοκλή Γαλανόπουλου στην εφημερίδα Πριν.