1η έκδοση: Απρίλιος 2018

_{Κυκλοφορούν επίσης: Αρνητικοί Συσχετισμοί (2016) και The Working Dead... and (2019)}

Δούλοι και δουλοκτήτες, δουλοπάροικοι και φεουδάρχες, εργάτες και αφεντικά… Εκμεταλλευόμενοι κι εκμεταλλευτές σ’ ένα σκληρό, διαχρονικό μπρα-ντε-φερ από τη σκιά των Πυραμίδων και το Λονδίνο της Βιομηχανικής Επανάστασης, μέχρι τα sweatshops της Κίνας και τα τηλεφωνικά κέντρα της Καλλιθέας, με έπαθλο τα κλειδιά του κόσμου.

Στιγμιότυπα του ταξικού El Clásico σφηνωμένα στα καρεδάκια μονοσέλιδων κόμικ στριπ, χρωματισμένα με τις βαφές του σήμερα, περιμένουν τον αναγνώστη να βρει τον εαυτό του σε κάποια γωνιά αυτού του βιβλίου. Ίσως με άλλα ρούχα και κόμμωση, αλλά με τον ίδιο πόνο. Και τον ίδιο αντίπαλο.

Η βραβευμένη διαδικτυακή σειρά κόμικς του Πάνου Ζάχαρη The Working Dead γίνεται για πρώτη φορά χάρτινη στο σύνολό της και προσκαλεί τους αναγνώστες σ’ ένα διαφορετικό ταξίδι στην ιστορία και την… υστερία.

Παρουσίαση στην Εφ. Συντακτών από τον Γιάννη Κουκουλά

Πόσο υπέφεραν οι δούλοι της αρχαίας εποχής; Πώς εκμεταλλεύονταν οι φεουδάρχες τους αγρότες; Τι σήμαινε η βιομηχανική επανάσταση για τους εργάτες; Πώς τα βγάζουν πέρα οι επισφαλώς εργαζόμενοι σήμερα; Από την αρχαία Αίγυπτο μέχρι τα σκλαβοπάζαρα και από την Πρωτομαγιά στο Σικάγο μέχρι τη σύγχρονη Αθήνα, ο Πάνος Ζάχαρης παρουσιάζει με πικρό χιούμορ τη διαχρονική εκμετάλλευση των ανθρώπων της εργασίας

Οι οπαδοί του υποκριτικού καθωσπρεπισμού και της κακώς εννοούμενης πολιτικής ορθότητας λένε πως με μερικά πράγματα δεν μπορείς και δεν επιτρέπεται να αστειεύεσαι. Διαφωνώ. Ακόμα και την πιο τραγική στιγμή μπορεί να υπάρξει ένα έξυπνο αστείο, ένα ευφυολόγημα, μια φαρμακερή ατάκα που μετριάζει την οδύνη και ανοίγει μονοπάτια προς το «μετά» προσπερνώντας το «πριν».

Τα πάντα, άλλωστε, κρίνονται από τις συνθήκες, από τις προθέσεις, από τον στόχο που έχει το αστείο, από το ποιους σατιρίζει, σε ποιους επιτίθεται, από την πολιτική, εν πολλοίς, θέση και οπτική αυτού που το εκστομίζει. Στο ερώτημα, λοιπόν, «μα είναι δυνατόν να κάνεις πλάκα με τους καταπιεσμένους και τους αδύναμους;» η απάντηση είναι «φυσικά»! Αν ο στόχος της πλάκας είναι να αρθούν οι αδικίες, να ανατραπεί το σκηνικό, να εξεγερθούν τα θύματα και να αλλάξει η ζωή τους (μας), η πλάκα δεν επιτρέπεται απλώς, επιβάλλεται.

Γιατί μια τέτοια πλάκα δεν λοιδορεί τους αδύναμους (εντάξει, μπορεί να το κάνει λίγο, ως προτροπή ωστόσο να συνειδητοποιήσουν την ταξική και κοινωνική τους θέση και να επαναστατήσουν), αλλά ξεμπροστιάζει τους «ισχυρούς» και καταδεικνύει τη διαχρονική εκμετάλλευση της εργασίας από την οικονομική εξουσία (πάντα σε αγαστή συνεργασία με την πολιτική και τη θρησκευτική) όπου γης. 

(...)Σ’ αυτή την καταπληκτικά ακατανόητη διαχρονία της ανθρώπινης εκμετάλλευσης και, πιθανώς, της εθελοδουλίας ορισμένων στοχεύει ο Πάνος Ζάχαρης με ένα μοναδικό, σκληρό και πικρό χιούμορ και με τα πάντα ευφυή σκίτσα του που με λίγες γραμμές ανασυστήνουν με επιτυχία ολόκληρες εποχές. Εντάσσοντας σ’ αυτή τη μαύρη Ιστορία και την Ελλάδα της σύγχρονης εποχής. Με χρυσά γράμματα. Ή, καλύτερα, με τα μελανότερα των χρωμάτων.

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Γράφει ο Γ. Κουκουλάς, Εφημ. Συντακτών 25.05.18

Παρουσίαση στο Smassing Culture 

(...) Οι περισσότερες ιστορίες που έχουν αναφορά στο παρελθόν, παραπέμπουν τον αναγνώστη άλλοτε στη φεουδαρχία, άλλοτε στην προϊστορία κι άλλοτε στο σύγχρονο καπιταλισμό. Οι διαφορετικές φάσεις της ιστορίας του ανθρώπου συνδέονται με κοινό νήμα την εκμετάλλευση και την καταπίεση του κόσμου της εργασίας, αλλά και με την (πικρή ενίοτε) διακωμώδηση του παραλογισμού που βρίσκεται στη ρίζα των εκμεταλλευτικών σχέσεων. Πολύ συχνά στα στριπάκια του working dead ανακαλύπτουμε κάποιο ιστορικό γεγονός που έχει ξετρυπώσει ο Ζάχαρης και το έχει αναδείξει μέσα στις ιστορίες του, ταξιδεύοντας μας στο παρελθόν μέσα από καταστάσεις που μας θυμίζουν το δύσκολο παρόν μας. Μάλιστα στο τέλος του τόμου μπορούμε να βρούμε και κάποια πολύ βοηθητικά μικρά σημειώματα του δημιουργού, στα οποία αφηγείται τα ιστορικά γεγονότα τα οποία κρύβονται πίσω από κάποιες απ’ τις ιστορίες του. Ανάμεσα σε αυτά βρίσκουμε γνωστές ή άγνωστες ιστορίες από την εποχή των σκλάβων της Αμερικής, απ’ την περίοδο των Ισπανών κατακτητών, απ’ τη Λατινική Αμερική και πολλές ακόμα. Είναι τραγική η συνειδητοποίηση ότι γεγονότα που εμάς μας προκαλούν σήμερα γέλιο, κάποτε συνέβησαν -με παρόμοιο τρόπο- στ’ αλήθεια. Κι ακόμα πιο τραγική είναι η συνειδητοποίηση ότι η ίδια εκμετάλλευση εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι και σήμερα, κι αυτό συχνά φαίνεται φυσιολογικό.

Πέρα απ’ τα στριπάκια με ιστορική αναφορά, οι σελίδες είναι γεμάτες και από ιστορίες εμπνευσμένες απ’ την εργασιακή καθημερινότητα, ιδιαίτερα της νεολαίας. Στις σελίδες του working dead διακωμωδείται μια πολύ κοντινή κατάσταση σε πολλούς νέους, που αποτελούν και το μεγαλύτερο κομμάτι του κοινού του, η εργασιακή πραγματικότητα σε πολυκαταστήματα, σε γραφεία και σε άλλους χώρους που εργάζεται η νεολαία. Η διεισδυτική ματιά του Ζάχαρη στην σκληρή πραγματικότητα του σύγχρονου καπιταλισμού είναι και το δυνατότερο σημείο του comic. 

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Γράφει ο Μ. Βασιλείου Αρώνης (10/12/18)

Δείτε εδώ τη συνέντευξη του Πάνου Ζάχαρη για το publica.gr (3/4/2018) με αφορμή την έκδοση του βιβλίου, εδώ τη συνέντευξη στον Αντώνη Ρηγόπουλο για το altsantiri.gr (30/04/18) & εδώ τη συνέντευξη στον Δημήτρη Χρυσικόπουλο για την εφημ. Free Sunday (06.05.18).