Κωδικός Ευδόξου: 59393780
1η έκδοση Οκτώβριος 2017

Aπό το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Ποιο ήταν το σύστημα εξουσίας που επικράτησε στην Κύπρο κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας των Φράγκων και των Ενετών; Η κατάκτηση του νησιού από την Οθωμανική αυτοκρατορία ποιες αλλαγές επέφερε;Πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις μουσουλμάνων και ορθόδοξων εκείνη την περίοδο;

Τι καινούργιο φέρνει η μεταβίβαση της εξουσίας στους Βρετανούς; Ποιες αντιθέσεις υπήρχαν στο εσωτερικό των ελληνοκυπρίων μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα; Πότε αρχίζει και αναδύεται ο τουρκικός εθνοτισμός; Ποιες οι αντιθέσεις εντός του τουρκοκυπριακού στοιχείου στη διάρκεια του Μεσοπολέμου; Πώς εκτυλίχθηκε ο ακήρυκτος ελληνοκυπριακός εμφύλιος στη δεκαετία του ’40;

Πώς ερμηνεύονται οι μεταλλαγές στη στάση της Βρετανίας, της Τουρκίας και της Ελλάδας από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι το 1958; Γιατί δεν μπόρεσε να διατηρηθεί το ενιαίο Κυπριακό κράτος; Ποιες οικονομικές μεταβολές χαρακτήρισαν την πρώτη περίοδο της ανεξαρτησίας; Τι ακριβώς έγινε με τα σχέδια Άτσεσον; Ποια η εξέλιξη του ελληνοκυπριακού κομματικού συστήματος;

Ποιες ήταν οι σχέσεις Αθήνας και Λευκωσίας στη διάρκεια της δικτατορίας; Γιατί φτάσαμε στο πραξικόπημα και στην εισβολή; Ποια διπλωματικά σχέδια αναπτύχθηκαν στην μετά το 1974 περίοδο; Ποιοι οι μετασχηματισμοί στο κοινωνικό και πολιτικό σκηνικό; Γιατί απορρίφθηκε το σχέδιο Ανάν;

Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά το βιβλίο, καρπός πολυετούς μελέτης και έρευνας γύρω από πλευρές αυτών των ζητημάτων.
 

Συνένετυξη του συγγραφέα στον Κ. Στοφόρο για την εφημ. Δρόμος της Αριστεράς

Για όποιον θέλει να κατανοήσει το τι συμβαίνει σήμερα στην Κύπρο, το νέο βιβλίο του Σπύρου Σακελλαρόπουλου με τον τίτλο Ο Κυπριακός κοινωνικός σχηματισμός (1191–2004) – Από τη συγκρότηση στη διχοτόμηση που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος είναι ένα εργαλείο πολύτιμο. Μας ταξιδεύει στην Κύπρο από την εποχή του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου και ζωντανεύει μια ιστορία αιώνων με εξαιρετικά συγκροτημένο και παράλληλα γλαφυρό τρόπο.

Με τεκμηριωμένες θέσεις και διεισδυτικότητα, αλλά με γραφή που κρατά αδιάπτωτο το ενδιαφέρον δίνει σχήμα και μορφή σε όσα μπορεί σκόρπια να γνωρίζαμε ή να είχαμε διαβάσει, αλλά όχι με αυτή την αλληλουχία που δείχνει πως περνάμε από τη μια εποχή στην άλλη και ποια σημάδια αφήνει η κάθε κατάκτηση στο πέρασμά της.Το βιβλίο αυτό είναι ένα σημαντικό εγχειρίδιο για μια Κύπρο που ελάχιστα γνωρίζουμε επί της ουσίας και φυσικά μη γνωρίζοντας δεν μπορούμε να έχουμε μια ολοκληρωμένη πολιτική άποψη.

Όταν διάβαζα για αυτή τη μελέτη για την Κύπρο, αναρωτιόμουν γιατί ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, με πρόσφατη την εργασία του με τα πρακτικά της Δίκης Μπελογιάννη, αποφάσισε να αφιερώσει χρόνο και μόχθο για να ασχοληθεί με το «Κυπριακό», το οποίο η αριστερά νομίζω πάντα με κάποια δυσκαμψία αντιμετώπιζε.Κι αυτή ήταν και η πρώτη μου ερώτηση στη συζήτηση που είχαμε με αφορμή την έκδοση του βιβλίου.

Διαβάστε την συνέντευξη εδώ
Εφημ. Δρόμος της Αριστεράς (07/12/17)

Παρουσίαση στην εφημ. Ο Φιλελεύθερος από τον Κώστα Βενιζέλο
Η γεωστρατηγική σημασία, οι αλλεπάλληλες κατακτήσεις, οι κοινωνικές διαφοροποιήσεις και η ανοικτή πληγή της κατοχής. Το βιβλίο του Σπύρου Σακελλαρόπουλου ιστορικό εγχειρίδιο για μια μεγάλη ιστορική διαδρομή.

Μια μακρά ενδοσκόπηση της πολιτικής, κοινωνικής και της οικονομικής ζωής της Κύπρου από την κατάκτηση του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου μέχρι και το δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν, τον Απρίλιο του 2004, κάνει ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος, στο βιβλίο του, «Ο κυπριακός κοινωνικός σχηματισμός (1191-2004) από τη συγκρότηση στη διχοτόμηση» ( εκδόσεις Τόπος). Μια μακρά διαδρομή εννέα αιώνων, με πολλές, αλλεπάλληλες και διάφορες αλλαγές. Κατακτήσεις, πόλεμοι, αγώνες, πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές.

Το βιβλίο ζωντανεύει μια ιστορία αιώνων, με τεκμηρίωση, με μια διαλεκτική προσέγγιση των γεγονότων. Η ενδελεχής παρουσία των ιστορικών γεγονότων δεν αποτελεί μόνο μια απλή καταγραφή αλλά παράλληλα τα αναλύει. Αποτελεί ένα εγχειρίδιο ιστορίας και κοινωνιολογίας. Με πρόδηλη, μια διαλεκτική προσέγγιση των γεγονότων, ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, σημειώνει πως υπάρχει ένα βασικό στοιχείο που χαρακτηρίζει –και ερμηνεύει– το ενδιαφέρον για τον έλεγχο του νησιού: η ιδιαίτερα πλεονεκτική γεωγραφική θέση του. Πράγματι, ανάμεσα στην Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία, η Κύπρος αποτελούσε ανέκαθεν σημαντικό κέντρο για στρατιωτικές και οικονομικές δραστηριότητες στην ευρύτερη περιοχή.

Ο συγγραφέας σημειώνει πως επιχείρησε, με την έρευνα του αυτή, να καταδείξει το πόσο ιδιαίτερο και πολύπλοκο ζήτημα είναι το Κυπριακό γι’ αυτό και δεν είναι καθόλου εύκολη η επίλυσή του. Κοντολογίς παραπέμπει στη στρατηγική γεωγραφική θέση του νησιού και τα πολλά και εν πολλοίς διαφορετικά συμφέροντα. Οι αλλεπάλληλες κατακτήσεις της Κύπρου αλλά και το διαρκές ενδιαφέρον που υπήρχε και υπάρχει για το νησί φανερώνουν, όπως σημειώνει, την ευρύτερη οικονομική και γεωστρατιωτική σημασία του.

Ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος αναφέρεται στον αντιαποικιακό αγώνα, στον αγώνα για την Ένωση με την Ελλάδα, το ρόλο της ελληνοκυπριακής ελίτ, της Ελλάδος, του ΑΚΕΛ, του ΚΚΕ, της Εκκλησίας, αλλά και των διεθνών παικτών. «Η λύση της Ανεξαρτησίας θα έρθει ως επιτομή όλων αυτών των αποκλινουσών πολιτικών. Στο επόμενο διάστημα και λόγω των αναταράξεων που σφράγισαν την κυπριακή ιστορία από την εγκαθίδρυση της Ανεξαρτησίας μέχρι το 1964, οι Δυτικοί κινητοποιήθηκαν ούτως ώστε οι ένοπλες συρράξεις της περιόδου 1963-1964 να μην εξελιχθούν σε ελληνοτουρκικό πόλεμο, ενώ οι Σοβιετικοί επιθυμούσαν να μην προσαρτηθεί η Κύπρος ως χώρα-μέλος στο ΝΑΤΟ.

Αυτή η ασύμμετρη ισορροπία θα ανατραπεί από δύο γεγονότα: Από την υιοθέτηση μιας πιο μετριοπαθούς στάσης της ΕΣΣΔ απέναντι στην Τουρκία, που σχετίζεται με τα ιδιαίτερα ανταλλάγματα που έλαβε η Μόσχα από την Άγκυρα εκείνη την εποχή και από την αλλαγή των ελληνοτουρκικών συσχετισμών λόγω των γεγονότων της Κοφίνου το 1967. Η ελληνική πλευρά απώλεσε το πλεονέκτημα που απολάμβανε μέχρι τότε και βρέθηκε υπό την πίεση των ΗΠΑ να αναζητεί λύση εντός του πλαισίου της Ανεξαρτησίας, έχοντας την εκτίμηση πως στην περίπτωση ελληνοτουρκικού πολέμου η έκβαση θα ήταν αρνητική για την Ελλάδα».

Ο συγγραφέας σημειώνει πως το 1974 οι Τούρκοι θα εκμεταλλευθούν την ευκαιρία του ελληνικού πραξικοπήματος, να εισβάλλουν στο νησί, για να ανατρέψουν άρδην τους συσχετισμούς. Στο εξής, όπως αναφέρει, η στρατιωτική νίκη των Τούρκων θα αποτελεί την κύρια παράμετρο, η οποία θα λαμβάνεται αναγκαστικά υπόψη σε όλες τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, δεδομένου ότι ο ΟΗΕ δεν είχε ούτε τη δύναμη ούτε τη θέληση να παρέμβει στρατιωτικά. «Για τα επόμενα δέκα χρόνια από την εισβολή, η ΕΣΣΔ, πέραν μιας σύντομης αρχικής παρέμβασης, θα απουσιάζει και πάλι από το προσκήνιο, ενώ οι κυρίαρχες δυτικές δυνάμεις, κυρίως μέσω του σχεδίου Νίμιτς, θα επιδιώξουν να συναινέσουν στο βασικό σχέδιο της Τουρκίας που είναι η οιονεί συνομοσπονδία. Τα ανταλλάγματα αφορούσαν σε ορισμένες παραχωρήσεις των τ/κ στο εδαφικό, που ωστόσο δεν μπορούν να θεωρηθούν ουσιαστικές. Γιατί η προοπτική το 37,5% του συνολικού εδάφους να περιοριστεί στο 30% δεν ήταν σοβαρή παραχώρηση – πόσω μάλλον που η τ/κ ιδιοκτησία στα προ εισβολής χρόνια ποτέ δεν ξεπέρασε το 20%. Από εκεί και πέρα, το σημαντικό για τους Τ/κ ήταν η διεθνής αναγνώριση ενός τ/κ κρατιδίου και όχι κάποια επιπλέον τετραγωνικά χιλιόμετρα εδάφους».

Οι σχέσεις Ε/κ και Τκ, η Ζυρίχη και τα σχέδια διχοτόμησης

Ένα από τα ζητήματα που αγγίζει ο συγγραφέας είναι και οι σχέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. «Προϊόντος του χρόνου, οι σχέσεις μεταξύ Ε/κ και Τ/κ άρχισαν να οξύνονται. Κατά τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας, οι Ορθόδοξοι μετείχαν σε εξεγέρσεις που είχαν ως στόχο την επαναφορά στο προηγούμενο καθεστώς. Στη συνέχεια, η ζωή των Ορθοδόξων και των μουσουλμάνων παρουσίαζε πολλά κοινά σημεία αλλά υπήρχαν και σημαντικές διαφορές. Τα κοινά σημεία αφορούσαν στην εκμετάλλευση που υφίσταντο μέσω της φορολογίας από τις κρατικές αρχές και τους φοροεισπράκτορες, γεγονός που συντέλεσε στην από κοινού συμμετοχή τους σε ορισμένες εξεγέρσεις.

Οι διαφορές τους είχαν να κάνουν τόσο με την αίσθηση των Οθωμανών πως η κρατική εξουσία είναι και «δική τους» εξουσία όσο και με την ύπαρξη μιας σειράς θεσμικών διαφορών (από επιπλέον φόρους που πλήρωναν οι Ορθόδοξοι, μέχρι την απαγόρευση να φέρουν όπλα και να διορίζονται στο Δημόσιο). Το όλο πλαίσιο έγινε πιο περίπλοκο με την αναβάθμιση της Ορθόδοξης Ιεραρχίας και την ανάδειξή της σε δομή της κρατικής φοροσυλλεκτικής λειτουργίας. Έτσι, δημιουργήθηκε το ιστορικό παράδοξο οι μουσουλμάνοι να θεωρούν την Ορθόδοξη Εκκλησία ως εχθρικό-εξουσιαστικό μηχανισμό. Η κατάσταση αυτή θα αρχίσει να εντείνεται όταν στοιχεία του καπιταλιστικού συστήματος θα διεισδύουν εντός του κυπριακού κοινωνικού σχηματισμού. Η ενασχόληση των ε/κ με το εμπόριο θα τους δώσει τη δυνατότητα να αποκτήσουν σημαντική οικονομική ευμάρεια και να συγκροτήσουν τις πρώτες μορφές καπιταλιστικής οργάνωσης της εργασίας στην Κύπρο. Θα πρέπει να σημειωθεί πως σημαντικό ρόλο σε αυτό θα παίξει και η διαφορετική εκπαίδευση που λάμβαναν οι Ε/κ σε σχέση με τους Τ/κ.

Οι Ε/κ παρακολουθούσαν ένα πρόγραμμα διδασκαλίας που τους κατηύθυνε περισσότερο προς το εμπόριο και τις οικονομικές ενασχολήσεις, ενώ η παιδεία των Τ/κ ήταν θρησκευτικού χαρακτήρα και στόχευε κυρίως στη στελέχωση του διοικητικού μηχανισμού.

Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν, από τα τέλη του 18ου αιώνα και καθ’ όλο τον 19ο αιώνα, να αυξηθούν πολύ οι διαφορές μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί και το γεγονός της μεταβίβασης της Κύπρου στους Βρετανούς που είχε ως συνέπεια οι Τ/κ από πληθυσμιακή μειονότητα εντός ενός χώρου που αποτελούσαν την πολιτική πλειονότητα να μετατραπούν τόσο σε πληθυσμιακή όσο και σε πολιτική μειονότητα.

Και όχι μόνο αυτό, αλλά έπρεπε να αρχίσουν και αγώνα κατά των διεκδικήσεων των Ε/κ για Ένωση με την Ελλάδα. Έτσι, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται, σχεδόν ταυτόχρονα με τον ελληνικό εθνοτισμό άρχισε να σχηματίζεται και ο τουρκικός εθνοτισμός…».

…Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Κύπρο, στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, θα συντελέσει ώστε ένα τμήμα της τ/κ εργατικής τάξης να οσμωθεί με την αντίστοιχη ε/κ και χάρη στις προσπάθειες του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου να συμμετάσχει ενεργά στις κοινές συντεχνίες. Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή δεν θα μπορέσει να εξαλείψει τη διαφορετική πραγματικότητα που βίωναν τα μέλη των δύο κοινοτήτων (άλλωστε ένα σημαντικό τμήμα των Τ/κ ήταν αγρότες και δεν συνδικαλίζονταν), αλλά ούτε και το γεγονός πως η δημιουργία του κράτους των Νεότουρκων και η συνακόλουθη μεταλαμπάδευση του Κεμαλισμού στο νησί θα οξύνει ακόμη περισσότερο τις εθνικές διαφορές. Το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και η διάλυση της Αποικιοκρατίας θα έχει ως απότοκο την επαναφορά με ακόμη μεγαλύτερη ένταση του αιτήματος της Ένωσης από την πλευρά των Ε/κ αλλά και της προσφυγής, για πρώτη φορά, στη βοήθεια της Τουρκίας από την πλευρά των Τ/κ. Δημιουργούνται, έτσι, ξεχωριστές τ/κ συντεχνίες και διοργανώνονται συλλαλητήρια και από τους Τ/κ.

Η άρνηση των Βρετανών να αποδεχθούν το αίτημα της Ένωσης και η εμπλοκή της Τουρκίας στο όλο ζήτημα θα εντείνουν τις αποσχιστικές τάσεις. Η ε/κ πλευρά θα διεκδικήσει την Ένωση είτε ένοπλα είτε μέσω συλλαλητηρίων και απεργιών, ενώ οι Τ/κ θα οργανωθούν και εκείνοι στρατιωτικά και από ένα σημείο και μετά θα αρχίσουν οι διακοινοτικές συγκρούσεις, σε μία προσπάθεια υλοποίησης του βασικού σχεδίου της τουρκικής πλευράς που έβλεπε ως μόνη λύση του Κυπριακού τη διχοτόμηση.

Οι δολοφονίες, οι τραυματισμοί, οι λεηλασίες, οι αποχωρήσεις των Τ/κ από τις ε/κ συντεχνίες, η δημιουργία των ξεχωριστών Δήμων στις πέντε μεγάλες πόλεις, όλα αυτά αποτελούν γενική δοκιμή της διχοτόμησης.

Οι Τ/κ θα πρέπει να μάθουν να ζουν εντελώς ξεχωριστά από τους Ε/κ. Το γεγονός πως μία συγκυριακή ισορροπία συμφερόντων θα οδηγήσει στη Ζυρίχη δεν θα ανατρέψει τη γενική τ/κ κατεύθυνση προς τη διχοτόμηση.

Αφιέρωμα σε Βάτη, Σκελέα, Καβάζογλου

Το βιβλίο αφιερώνεται στη μνήμη των δυο πρωτεργατών του ΚΚΚ, Χαράλαμπου Βατυλιώτη (Βάτη), Κώστα Χριστοδουλίδη (Σκελέα) και τον Ντερβίς Καβάζογλου, μέλος της ΚΕ ΑΚΕΛ, που δολοφονήθηκε μαζί με τον Μισιαούλη από Τουρκοκύπριους εξτρεμιστές. Ρωτήσαμε τον Σπύρο Σακκελλαρόπουλο γιατί αφιέρωσε το βιβλίο στους τρεις και επί τούτου μας απάντησε ως εξής: «Το βιβλίο επιχειρεί να φωτίσει πλευρές της πολιτικής ιστορίας της Κύπρου που δεν είχαν, μέχρι σήμερα, αναδειχθεί στο βαθμό που τους αντιστοιχούσε και μια τέτοια παράμετρος είναι η πολυπλοκότητα του κυπριακού ζητήματος.

Υπήρξαν προσωπικότητες, όχι τόσο προβεβλημένες, που συμβόλιζαν αυτή την αντιφατικότητα και που πλήρωσαν με πολύ ακριβό τίμημα τις συνέπειες της πολιτικής τους δράσης. Έτσι έχουμε δύο Ελληνοκύπριους που αγωνίζονται ενάντια στους Βρετανούς αλλά δεν πιστεύουν στην ένωση και έναν Τουρκοκύπριο που είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ και χάνει τη ζωή του από ομοεθνείς του ακριβώς λόγω της πολιτικής του συνύπαρξης με Ελληνοκύπριους.

Η αφιέρωση του βιβλίου υπηρετεί την ανάγκη απότισης τιμής σε αυτούς που θυσιάστηκαν λόγω της εμπλοκής τους σε αυτό το τόσο αντιφατικό πλαίσιο».

Η ένταξη στην ΕΕ

Για το θέμα της ένταξης στην Ε.Ε. ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος αναφέρεται και πάλι στη σημασία του νησιού, ενώ σημειώνει τα όσα προηγήθηκαν σε σχέση με το Κυπριακό. «Θα αρχίσει, έτσι, μία συνεργασία παραγόντων εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΗΠΑ-ΟΗΕ), οι οποίοι θα πιέζουν τους ε/κ να δεχθούν ορισμένες παραλλαγές της συνομοσπονδίας, έτσι ώστε να ενταχθεί ενιαία η Κύπρος, έστω και χωρίς να ισχύει το λεγόμενο κοινοτικό κεκτημένο (ελευθερία στην ιδιοκτησία και στην εγκατάσταση). Η απόρριψη, όμως, του σχεδίου Ανάν από τους Ε/κ και η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως πλήρες μέλος στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα αναστείλει την υλοποίηση αυτών των σχεδιασμών. Το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί οι ισχυρές δυτικές χώρες μεριμνούν σε τέτοιο βαθμό να μη δυσαρεστηθεί η Τουρκία και υποστηρίζουν στο Κυπριακό διάφορες εκδοχές μιας συνομοσπονδίας. Η θέση μας είναι πως από τη στιγμή που δημιουργήθηκε το κράτος των Νεότουρκων, η Τουρκία άρχισε να αναβαθμίζεται διαρκώς στο διεθνές πλαίσιο, εκσυγχρονίζοντας την κοινωνία της και περιορίζοντας τα οθωμανικά και παραδοσιακά στοιχεία.

Παράλληλα, η οικονομία της, με την εξάπλωση του καπιταλισμού, άρχισε να συνδέεται με εντατικούς ρυθμούς με τον διεθνή περίγυρο». Για το σχέδιο Ανάν, το οποίο ήταν σταθμός για την πορεία των μακρών διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος, αναφέρει πως «…η υιοθέτηση του σχεδίου Ανάν θα αναπαρήγε, προς το δυσχερέστερο, παλαιά προβλήματα. Θα υπήρχε μία μεγάλη γραφειοκρατική δυσκαμψία λόγω της ύπαρξης τριών διαφορετικών κρατών, ενώ ορισμένοι μόνο πρόσφυγες θα επέστρεφαν και αυτοί σε βάθος χρόνου. Η πληθώρα, εξάλλου, δυνατοτήτων που θα είχαν οι Τ/κ, είτε από μόνοι τους είτε σε συνεργασία με τους αλλοδαπούς δικαστές, να δεσμεύουν τις λειτουργίες μιας σειράς σημαντικών οργάνων, θα αποσταθεροποιούσαν και τους υπόλοιπους θεσμούς».

Κώστας Βενιζέλος,
Ο Φιλελεύθερος  (01/01/18)

Παρουσίαση στην Εφημερίδα των Συντακτών από τον Παναγιώτη Βασιλάκη

(...)Το βιβλίο του Σακελλαρόπουλου αξίζει να διαβαστεί γιατί, ασχολούμενο με μια πολύ μεγάλη ιστορική περίοδο, προβάλλει, εντάσσοντάς τα στο ευρύτερο πλαίσιο ενδογενών και εξωγενών συσχετισμών, ζητήματα όπως η εξέλιξη των σχέσεων εξουσίας, η πορεία της κυπριακής οικονομίας, οι μετασχηματισμοί της κοινωνικής διαστρωμάτωσης (ειδικά την περίοδο της καπιταλιστικής ανάπτυξης), οι μεταλλαγές στις στάσεις της τουρκοκυπριακής μειονότητας, οι αλλαγές στις προτεραιότητες των ξένων δυνάμεων...

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Παναγιώτης Βασιλάκης, Εφημ. των Συντακτών (01/02/18)

Παρουσίαση στα Επίκαιρα από τον Δ. Στεμπίλη
Μαθαίνοντας  για την Κύπρο
Εννέα αιώνες της ιστορίας της μαρτυρικής Μεγαλονήσου

Η σχέση των Ελλαδιτών με την Κύπρο και τους Κύπριους αδελφούς μας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σε πολλές περιπτώσεις από πολλούς ως αναγκαστική, με την έννοια ότι τους συγγενείς μας δεν τους διαλέγουμε. Βασική, κατά γνώμη μας, αιτία αυτής της συχνής αδιαφορίας είναι ότι δεν γνωρίζουμε καθόλου την κυπριακή ιστορία και ότι σε όλη τη διάρκεια του βίου μας ακούμε για τις αποτυχίες των διαπραγματεύσεων σχετικά με την επίλυση του Κυπριακού. Ευθύνη φέρουν και οι ιστοριογράφοι και οι πολιτικοί αναλυτές που μονοπωλούν τα ράφια των βιβλιοπωλείων και τις στήλες των εφημερίδων ή των διαδικτυακών τόπων μόνο με τα τεχνικά ζητήματα που αφορούν στις διμερείς και διεθνείς συνομιλίες. Πώς όμως μπορεί να κατανοήσει κάποιος ένα καθαρά ιστορικό - πολιτικό πρόβλημα αν δεν γνωρίζει την ιστορία του; Ένας λόγος παραπάνω που την Κυριακή 4 Φεβρουάριου οι Ελληνοκύπριοι προσέρχονται στις κάλπες για τον β' γύρο των προεδρικών εκλογών, με τη συζήτηση να περιστρέφεται γύρω από το εθνικό ζήτημα της Κύπρου.

Το Κυπριακό αφορά διαχρονικά στη «συγκατοίκηση» δύο διαφορετικών εθνικών και θρησκευτικών πληθυσμών στο νησί, με την επισήμανση ότι το ελληνικό - χριστιανικό στοιχείο είναι κατά πολύ μεγαλύτερο. Το νήμα των σχέσεων μεταξύ των πληθυσμών προσπαθεί να ξετυλίξει με το βιβλίο του «Ο Κυπριακός Κοινωνικός Σχηματισμός (11912004). Από τη συγκρότηση στη διχομότηση», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος, ο πανεπιστημιακός Σπύρος Σακελλαρόπουλος. Σε 830 σελίδες μάς παρουσιάζει τα γεγονότα, τις κοινωνικές διεργασίες και τις αλλαγές που σημαδεύουν την ιστορική πορεία του νησιού, με μια σταθερά που αποτελεί και τη βασική θέση του βιβλίου, ότι Οθωμανοί και χριστιανοί αγρότες μπορεί να είχαν πολλά κοινά, αλλά και σημαντικές διαφορές, όπως η πληρωμή των φόρων και τα πολιτικά δικαιώματα που ευνοούσαν, κατά τη μακρά διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τους Οθωμανούς.

Απαντήσεις σε σημαντικά ερωτήματα
Σε δώδεκα κεφάλαια ο συγγραφέας μάς δίνει τη συνολική εικόνα μέσα από ψηφίδες της ιστορίας με τη μορφή αρχειακού υλικού. Αναγκαστικά, η περίοδος από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο και τη Φραγκοκρατία έως και την πρώτη περίοδο της βρετανικής διοίκησης λόγω της μακραίωνης οθωμανικής κατοχής παρουσιάζεται σε ένα κεφάλαιο, ενώ οι εξελίξεις και τα γεγονότα γίνονται πιο πυκνά με αφετηρία το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Η περίοδος που μελετά το βιβλίο φτάνει μέχρι το 2004 και την απόρριψη τους Σχεδίου Ανάν μέσω του δημοψηφίσματος.

Ο περιορισμένος χώρος δεν μας επιτρέπει να υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες, ωστόσο το βιβλίο απαντάει σε ερωτήματα που σίγουρα έχουν περάσει από το μυαλό μας, αλλά δεν ψάξαμε να τα απαντήσουμε. Προσωπικά, λόγου χάρη, πάντα αναρωτιόμουν γιατί ένας Αρχιεπίσκοπος όπως ο Μακάριος έγινε αρχηγός κράτους σε μια νεοσύστατη δημοκρατία. Η απάντηση φυσικά βρίσκεται στη σημασία του ρόλου της Εκκλησίας της Κύπρου. Απαντήσεις επίσης θα βρείτε για τη στάση του ΑΚΕΛ ή ακόμα και για την έχθρα με πολιτικό υπόβαθρο μεταξύ των ομάδων ΑΠΟΕΛ και της Ομόνοιας.

Για τον Σπύρο Σακελλαρόπουλο στόχος του βιβλίου είναι να καταδείξει ως αιτία των μετασχηματισμών στην Κύπρο τον συνδυασμό ενδογενών αντιθέσεων και εξωγενών επιβουλών, όπως ο ίδιος έχει δηλώσει σε συνέντευξή του. Με το συγκεκριμένο έργο ο συγγραφέας διεισδύει σε ένα θέμα με το οποίο η ελληνική Αριστερά απέφευγε να ασχοληθεί επισταμένως, καταφέρνοντας, έστω και υπόρρητα, να απενοχοποιήσει για όσους επιμένουν σε περιχαρακώσεις τον υγιή και κοινωνικό πατριωτισμό...

Γράφει ο Δημήτρης Στεμπίλης
Επίκαιρα (02/02/18)

Παρουσίαση στην εφημ. Πριν

Ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος, καθηγητής στο Πάντειο, έχει στο ενεργητικό του πλούσιο συγγραφικό έργο, ενώ μεγάλη απήχηση είχε το βιβλίο Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα. Πλήρη πρακτικά και ιστορικό των δικών Μπελογιάννη. Τα σήματα Βαβούδη, σε έρευνα και επιμέλεια του ίδιου και του πατέρα του, Γρηγόρη Σακελλαρόπουλου (εκδ Τόπος). Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφόρησε η ιστορική και πολιτική μελέτη του Ο κυπριακός κοινωνικός σχηματισμός (1191-2004): Από τη συγκρότηση στη διχοτόμηση, προϊόν πολύχρονης συστηματικής έρευνας. Πρόκειται για ένα βιβλίο διαχρονικό και ταυτόχρονα επίκαιρο, καθώς το θέμα της κυπριακής ΑΟΖ και της επίδρασής του στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας-Κύπρου παραμένει επικίνδυνα ανοιχτό

Το βιβλίο αρχίζει με την κατάκτηση του νησιού από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο και φτάνει μέχρι και το Σχέδιο Ανάν. Στο τέλος καθενός από τα 11 κεφάλαια του βιβλίου, ακολουθεί μια ολιγοσέλιδη ενότητα με τίτλο «Συζήτηση» όπου γίνεται προσπάθεια ερμηνείας των ιστορικών γεγονότων με βάση τις οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές αλλαγές που συντελέστηκαν στο εσωτερικό του νησιού αλλά και τις παρεμβάσεις των ξένων κρατών. Με λίγα λόγια, δεν πρόκειται για μια εγκυκλοπαιδική, γραμμική παράθεση γεγονότων αλλά για ένα έργο αναφοράς, μοναδικό ως προς το εύρος του, που βοηθά τον αναγνώστη όχι μόνο να μάθει το «τι συνέβη» αλλά και το «γιατί συνέβη» και κυρίως, να δει με πιο έμπειρο και κριτικό βλέμμα τις πρόσφατες αλλά και τις μελλούμενες εξελίξεις.                                                                             

Εφημ. Πριν (01/04/18)

Παρουσίαση στο περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω, του Μ. Κουρουνδή

Το βιβλίο του Σπύρου Σακελλαρόπουλου αποτελεί μια καλογραμμένη μελέτη που ξεδιπλώνει μέσα από έναν τεράστιο όγκο στοιχείων την πολυτάραχη ιστορία της Κύπρου.

Η σημασία της γεωγραφικής θέσης της Κύπρου για τις στρατιωτικές και οικονομικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο είχε φανεί ήδη από την εποχή της κυριαρχίας των Φράγκων και των Ενετών. Η κατάληψη του νησιού από τους Οθωμανούς το 1570 σηματοδότησε σύμφωνα με τον συγγραφέα το πέρασμα στον ασιατικό τρόπο παραγωγής, στον οποίο η γη ανήκει στο κράτος, το οποίο διαχειρίζεται και το υπερπροϊόν από την παραγωγή των αγροτικών κοινοτήτων. Η κρίση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχε ως αποτέλεσμα τη μεταβίβαση του νησιού στους βρετανούς το 1870. Η ελληνοκυπριακή (ε/κ) ηγεσία διχάστηκε ανάμεσα σε εκείνους που ήθελαν να συνεχίσουν την προνομιακή συνεργασία τους με τις αρχές όπως επί οθωμανικής κυριαρχίας και σε όσους επιδίωκαν την Ένωση με την Ελλάδα. Οι παραδοσιακές δυνάμεις ηττήθηκαν και το ίδιο συνέβη αργότερα στην τουρκοκυπριακή (τ/κ) κοινότητα, όταν συγκρούστηκαν οι άμεσα συνδεδεμένοι με τη βρετανική διοίκηση με τους κεμαλικούς. Σε κοινωνικό επίπεδο, εντάθηκε η συσσώρευση κεφαλαίου από τους ε/κ αστούς που είχαν ήδη το οικονομικό προβάδισμα σε σχέση με τους τ/κ, με αποτέλεσμα οι ε/κ έμποροι, βιομήχανοι και εργολάβοι να είναι πολύ περισσότεροι. Αντίθετα, οι εργάτες και οι φτωχοί αγρότες, ανεξάρτητα από το εάν ήταν ε/κ ή τ/κ, ζούσαν σε τρισάθλιες συνθήκες.

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Σοσιαλισμός από τα κάτω (Μάιος 2018)
 

Παρουσίαση στο περιοδικό Θέσεις από Γιάννη Σκαλιδάκη

(…) Ο Σακελλαρόπουλος παρουσιάζει με εκτεταμένη τεκμηρίωση, τόσο τα γεγονότα όσο και την πρόσληψή τους από τους εκάστοτε πρωταγωνιστές, όπως και τα κατά καιρούς σχέδια διακυβέρνησης της Κύπρου από τους Βρετανούς και μετέπειτα τα σχέδια επίλυσης του κυπριακού. Όλα τα παραπάνω τεκμηριώνονται με την παράθεση εκτεταμένων αποσπασμάτων από τα εν λόγω σχέδια, από ομιλίες και δηλώσεις πρωταγωνιστών, από άρθρα στον Τύπο και αποφάσεις κομμάτων και κυβερνήσεων. Επίσης, την κεντρική παρουσίαση και ανάλυση των πολιτικών και διπλωματικών εξελίξεων συνοδεύει, σε όλη τη διάρκεια της ιστορούμενης περιόδου, μια επίσης αναλυτική παρουσίαση της κυπριακής οικονομίας και κοινωνικής διαστρωμάτωσης, ουσιαστικά τηςεμφάνισης και ανάπτυξης του καπιταλισμού στην Κύπρο.

Η αξία του βιβλίου έγκειται κυρίως στο ότι, παρά την εξαντλητική παράθεση στοιχείων, ο συγγραφέας δεν περιορίζεται σε αυτό, ούτε αντίθετα προβάλλει μια εύκολα αναγνωρίσιμη πολιτική θέση για το ζήτημα, όπως επίσης συχνά συμβαίνει. Ο Σακελλαρόπουλος, εκκινώντας από τα δεδομένα της συγκρότησης του κοινωνικού σχηματισμού στην Κύπρο, προσπαθεί να εκθέσει τα γεγονότα, λαμβάνοντας υπόψη του όλα τα δρώντα υποκείμενα, και ταυτόχρονα να παρουσιάσει διακριτά τις δικές του εκτιμήσεις. Για παράδειγμα, παρουσιάζει αναλυτικά τη βρετανική αποικιοκρατική πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» τόσο στα σχέδια αυτοκυβέρνησης όσο και στην καθημερινή πρακτική, καθιστά όμως σαφές πως ο διαχωρισμός μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων – όπως διαμορφώθηκαν αντίστοιχα οι εθνικές ταυτότητες – προϋπήρχε ως συστατικό στοιχείο του πολιτικού συστήματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

 (…) η μελέτη του Σπύρου Σακελλαρόπουλου είναι έργο αναφοράς για την ιστορία της Κύπρου. Τόσο λόγω τεκμηρίωσης όσο και μεθοδολογίας, δεν είναι ένα εύκολο ανάγνωσμα αλλά είναι απαραίτητο για όσους και όσες θέλουν να μελετήσουν σοβαρά αυτό το πολυδιάστατο θέμα, πέραν από τις εύκολες τοποθετήσεις και τις αντίστοιχες πολιτικές στάσεις: «πατριωτικές», «ρεαλιστικές», «αντιεθνικιστικές» και πάει λέγοντας. Στον επίλογο, ο συγγραφέας τονίζει πως η μελέτη αυτή επιχειρεί να αποδείξει τη μεγάλη ιδιαιτερότητα και πολυπλοκότητα του ζητήματος και το πόσο δύσκολη είναι η επίλυσή του. Η σύγχρονη ανάφλεξη της Μέσης Ανατολής ξαναφέρνει δυσοίωνα στην επιφάνεια το βασικό πρόβλημα που ήταν και είναι οι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί και ο ρόλος που επιφυλάχθηκε για την Κύπρο, ως βάσης ξένων στρατευμάτων. Η επίλυση του κυπριακού περνάει και αυτή από την επίλυση του βασικού αυτού προβλήματος, της υπέρβασης της εποχής της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού.

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Γράφει ο Γιάννης Σκαλιδάκης, 
Περιοδικό Θέσεις (Ιαν.-Μαρ. 2019)

Παρουσίαση στον Φιλελεύθερο από τον Α. Θεοφάνους

(..) σε σχέση με την ταραχώδη περίοδο 1963-64, ο συγγραφέας προβαίνει σε μια εις βάθος ενδοσκόπηση και κριτική αξιολόγηση δεδομένων. Στα πλαίσια αυτά υπάρχει και αναφορά στις διακοινοτικές συνομιλίες που έλαβαν χώρα μετά τη στροφή του Μακάριου στην πολιτική του εφικτού.  Η συγκεκριμένη βάση των συνομιλιών δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για μια δίκαιη λύση του Κυπριακού.  Ο συγγραφέας καταγράφει επίσης και αξιολογεί τις αντιπαραθέσεις Αθηνών και Λευκωσίας, με κορύφωση το πραξικόπημα που έδωσε στην Τουρκία την ευκαιρία να εισβάλει στην Κύπρο. «Οι Ελλαδίτες ακόμα δεν έχουν πλήρως συνειδητοποιήσει το τι έχει συμβεί στην Κύπρο», υποστηρίζει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας.

Με την παράθεση των ιστορικών γεγονότων, ο Καθηγητής Σακελλαρόπουλος τοποθετείται κριτικά στα επίμαχα θέματα. Ο συγγραφέας θεωρεί ότι η στάση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στην τουρκική εισβολή του 1974 ήταν χλιαρή ενώ προβαίνει σε εξαιρετική ανάλυση με κριτική προσέγγιση για τη στάση της Ελλάδας, της Τουρκίας και των ΗΠΑ.  Ο συγγραφέας αξιολογεί επίσης τις εξελίξεις μετά το 1974 τόσο σε σχέση με τη λύση του Κυπριακού όσο και για τα κοινωνικοοικονομικά και πολιτικά δρώμενα. Αναφέρεται στις εσωτερικές πολιτικές διεργασίες, στο κοινωνικοοικονομικό γίγνεσθαι και στην ευρωπαϊκή πορεία της Κύπρου. Αποτιμά επίσης τα αίτια της απόρριψης του Σχεδίου Ανάν  και αναφέρεται σε 18 λόγους, τους οποίους συμμερίζομαι.  

Στα συμπεράσματα ο Σακελλαρόπουλος εν ολίγοις λέγει πολλά, αξιολογώντας τις διαστάσεις του Κυπριακού. Μεταξύ άλλων, δεν θεωρεί τη διακοινοτική διάσταση του Κυπριακού ως την κυριότερη και παράλληλα διαλύει αρκετούς μύθους σε σχέση με τη στάση των Τουρκοκυπρίων. Σημειώνει, μεταξύ άλλων, «Έτσι, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται, σχεδόν ταυτόχρονα με τον ελληνικό εθνοτισμό άρχισε να σχηματίζεται και ο τουρκικός εθνοτισμός». Προηγουμένως ο συγγραφέας σημειώνει «Τον Οκτώβριο του 1907, επίσης, αντιπροσωπεία τ/κ, στην οποία συμμετείχαν και δύο από τους τρεις μουσουλμάνους βουλευτές, οι Shevket Bey και Mehmet Zei, θα επισκεφτεί την Κωνσταντινούπολη και σε σειρά επαφών με Τούρκους επίσημους θα παρουσιάσει τα προβλήματα της κοινότητας, θέτοντας έμμεσα το ζήτημα της επιστροφής της Κύπρου στο Οθωμανικό κράτος». 

Σε σχέση με τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία ο Σακελλαρόπουλος σημειώνει ότι οι Τουρκοκύπριοι κατάφεραν σταδιακά: «ο ασαφής όρος στην πραγματικότητα να σημαίνει συνομοσπονδία. Αν ποτέ γίνει αποδεκτό κάτι τέτοιο και από τον ε/κ λαό, τότε θα έχει επιτευχθεί και de jure η βασική στρατηγική της Τουρκίας από τη δεκαετία του 1950 και ένθεν». Η θέση αυτή του συγγραφέα είναι σε κάθετη διαφωνία με τη βασική υπόθεση εργασίας του ελληνοκυπριακού πολιτικού συστήματος το οποίο θεώρησε ότι υπό τις περιστάσεις είναι ο μόνος τρόπος αποκατάστασης της ενότητας της χώρας και ότι τελικά θα επικρατούσαν οι Ελληνοκύπριοι στο οικονομικό πεδίο.

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
γράφει ο Α. Θεοφάνους, εφημ. Ο Φιλελεύθερος (04/02/19)

Παρουσίαση στην εφ. Αυγή από τον Νίκο Χριστοφή

(...) Η μελέτη  σχηματικά, χωρίζεται σε τρία μέρη, με το πρώτο, που θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει μια μακροσκελή εισαγωγή ή μια ξεχωριστή σύντομη πραγματεία, να ξεκινάει από το 1191, περίοδο που το νησί κατακτιέται από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο, μέχρι την παραχώρηση της Κύπρου στους Βρετανούς, το 1878. Σκοπός του συγγραφέα είναι να αναδείξει, όπως λέει και ο τίτλος του βιβλίου, τον κοινωνικό σχηματισμό στην Κύπρο στη longue durée, και τους παράγοντες που συνετέλεσαν κατά τη διάρκεια όλων αυτών των αιώνων και οδήγησαν στη νεωτερικότητα. Το δεύτερο και πλέον εκτεταμένο ξεκινάει από τη βρετανική αποικιοκρατική διοίκηση στο νησί και φτάνει μέχρι την τουρκική εισβολή το 1974, ενώ, τέλος, το τρίτο καταλήγει στο 2004 και στο σχέδιο Ανάν.

Από την εν λόγω μελέτη και τη μαρξιστική οπτική της (άλλωστε ο ίδιος ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την έννοια του «ασιατικού τρόπου παραγωγής» για να εξηγήσει αυτόν τον σχηματισμό από την οθωμανική περίοδο, προσέγγιση που θα επωφελούνταν ακόμα περισσότερο αν μπορούσε να παρακολουθήσει τη συζήτηση στην Τουρκία για το θέμα, όπως αυτή αναπτύσσεται από τον İdriş Küçükömer, τον Çağlar Keyder, την Huri İslamoğlu κ.ά.) δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν τα κατεξοχήν στοιχεία τα οποία διαμόρφωσαν το Κυπριακό, όπως ο ιμπεριαλισμός, η αποικιοκρατία και ο καπιταλισμός, και το πώς διαμορφώνουν τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές σχέσεις και συσχετισμούς στην Κύπρο, αλλά και τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις, είτε αυτές λαμβάνουν χώρα την περίοδο των αυτοκρατοριών είτε αργότερα στον 20ό αιώνα, και κυρίως την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.

Το πλούσιο αρχειακό και δευτερογενές υλικό (αγγλικές, γαλλικές, ελληνικές πηγές, αλλά και αδημοσίευτες διδακτορικές διατριβές) που χρησιμοποιεί ο Σακελλαρόπουλος καλύπτει σε μεγάλο βαθμό το κενό που δημιουργείται από την έλλειψη τουρκικών πηγών, προσφέροντας μια νηφάλια, αλλά κριτική, προσέγγιση, όπως για παράδειγμα, στην περίπτωση της Ελλάδας, της Τουρκίας και των ΗΠΑ και τη στάση που κράτησαν το 1974, αλλά και σε άλλες περιόδους, όπως στις Συνθήκες Λονδίνου - Ζυρίχης ή στη Διασκεπτική το 1947. Ίσως το σημείο στο οποίο γίνεται περισσότερο αισθητή η απουσία τουρκικών πηγών να είναι η τουρκοκυπριακή Αριστερά, όπου τα τεκμήρια, τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 1970, είναι περιορισμένα ή ακόμη ανεξερεύνητα. Αυτό δεν εμποδίζει τον Σακελλαρόπουλο να ανασυνθέσει με μαεστρία το παζλ της Αριστεράς, να αναδείξει τον ρόλο της στις εξελίξεις, αλλά και να σταθεί κριτικά απέναντί της. Εύλογα θα μπορούσε, μάλιστα, να ισχυριστεί κανείς πως, ώς ένα βαθμό, με εντονότερη, ακόμα και σήμερα, την τουρκοκυπριακή περίπτωση, η στάση της Αριστεράς γενικότερα, αλλά και ειδικά απέναντι στο ζήτημα της Κύπρου, αποτελεί «υπεξούσιο υποκείμενο», έναν «Άλλο», που οποιαδήποτε κριτική ασκούσε ήταν επιβεβλημένο να αποσιωπηθεί, καθώς δεν συνήδε με την κυριαρχούσα, ηγεμονική αντίληψη περί «εθνικού συμφέροντος». Ο Σακελλαρόπουλος καταφέρνει να «δώσει» φωνή σε αυτόν τον «Άλλο» και να του προσδώσει τη θέση που του αρμόζει μέσα σε αυτό το σύνθετο ζήτημα. Ταυτόχρονα, μέσα από την εκτενή βιβλιογραφία, προσφέρει στον αναγνώστη όχι μόνο μια τεκμηριωμένη άποψη αλλά και τροφή για περαιτέρω σκέψη, αφού η προσέγγισή του είναι πολύπλευρή και πολυδιάστατη. Για παράδειγμα, πριν καταλήξει στη «Συζήτηση» που ακολουθεί το κάθε κεφάλαιο, όπου προσφέρεται μια κριτική τοποθέτηση από τον ίδιο, ο συγγραφέας έχει ήδη παραθέσει αναλυτικά και με μεθοδολογικά άρτιο τρόπο τη συμβολή όλων των εμπλεκόμενων μερών, ενταγμένη, ταυτόχρονα, στο ευρύτερο ιστορικοπολιτικό πλαίσιο στο οποίο λαμβάνουν χώρα οι εκάστοτε εξελίξεις. Με αυτόν τον τρόπο ο αναγνώστης είναι σε θέση, από τη μια, να κατανοήσει το τι συμβαίνει στην Κύπρο και, από την άλλη, να το εντάξει στις ευρύτερες διεθνοπολιτικές εξελίξεις.

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Νίκος Χριστοφής , Αυγή (17/03/19)

Παρουσίαση στο marginalia από τον Μιχάλη Μιχαήλ

Η πρώτη επισήμανση που πρέπει να γίνει σε σχέση με το βιβλίο του Σπύρου Σακελλαρόπουλου, είναι ότι το βιβλίο αυτό, τόσο λόγω της θεματικής που καλύπτει όσο και λόγω της ανάλυσης του συγγραφέα, καλύπτει ένα μεγάλο κενό στην ιστοριογραφία περί Κύπρου και ιδιαίτερα στη μελέτη των κοινωνικών δυναμικών που αναπτύχθηκαν στο νησί στη μεγάλη διάρκεια του χρόνου. Η εξέταση των κοινωνικών δυναμικών σε βάθος χρόνου, αυτό δηλαδή που έκανε ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος, είναι μια δύσκολη υπόθεση, απαιτεί κοπιαστική μελέτη για διαφορετικά οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά περιβάλλοντα, αλλά είναι η χρησιμότερη, επειδή ακριβώς μας επιτρέπει την κατανόηση του μεγάλου και όχι του αποσπασματικού σχήματος, μας επιτρέπει την κατανόηση της εξελικτικής διαδικασίας στην ιστορία. 

Τα ερωτήματα που καλείται να απαντήσει αυτό το βιβλίο, όπως αυτά διατυπώνονται μέσα από τα κεφάλαιά του, αναδεικνύουν τη σχέση του παρελθόντος και του παρόντος στην ιστοριογραφία και τις κοινωνικές επιστήμες. Το παρελθόν δεν ερευνάται ως μια μονολιθική πραγματικότητα, αλλά αναλύεται και ερμηνεύεται με τρόπο που να επιτρέπει την κατανόηση του παρόντος. Το παρελθόν μελετάται με τρόπο που να αναδεικνύονται οι δυναμικές και οι εξελίξεις σε βάθος χρόνου, δυναμικές και εξελίξεις που διαμορφώθηκαν χάρη σε διαφορετικά οικονομικοπολιτικά περιβάλλοντα τόσο σε επίπεδο Κύπρου, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Από αυτή την άποψη, ο πρώτος στόχος του συγγραφέα, επιτυγχάνεται πλήρως. Το παρελθόν, οι δυναμικές που αναπτύχθηκαν στο νησί κατά τη διάρκεια των προηγούμενων οκτώ αιώνων, οι πραγματικότητες και οι δυναμικές των ιστορικών περιόδων που είτε διαφοροποιούνται είτε ακυρώνονται και αναπληρώνονται από νέες πραγματικότητες και δυναμικές, αναλύονται με τρόπο που να εξηγούν το παρόν, το δικό μας παρόν, τις τελευταίες δηλαδή δεκαετίες της ιστορίας της Κύπρου. (...)

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Γράφει ο Μιχάλης Μιχαήλ, marginalia.gr

Δείτε στον Οδηγό Ανάγνωσης τα περιεχόμενα , ένα απόσπασμα του πρώτου κεφαλαίου του βιβλίου και την παρουσίαση του Δημήτρη Στεμπίλη στη Νέα Σελίδα (04/02/18).

Ακούστε στον Οδηγό Ανάγνωσης τη συνέντευξη του συγγραφέα στην εκπομπή του Διονύση Ελευθεράτου ''Στο Κόκκινο 105.5'' (01/04/18).

Διαβάστε εδώ μια παρουσίαση στο iskra.gr από τον Γιώργο Αλεξάτο (05/01/18).
Aκούστε εδώ μια συζήτηση του συγγραφέα με τον Θανάση Τσακίρη στο ράδιο Ηλιούπολη (εκπομπή Αχ Εξουσία! 09/01/18).

Επίσης ακούστε εδώ μια συζήτηση του συγγραφέα με τον Θανάση Τσακίρη, με αφορμή το Historical Materialism Athens: Το 1o Διεθνές Μαρξιστικό Συνέδριο στην Ελλάδα που έγινε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (2-5 Μαΐου), με τη συμμετοχή 400 σημαντικών επιστημόνων αλλά και αγωνιστών από συνολικά 30 χώρες .(εκπομπή Αχ Εξουσία! 14/05/19).

Δείτε την παρουσίαση του βιβλίου που έγινε στην ΕΣΗΕΑ (05/03/18). Για το βιβλίο μίλησαν οι: Λουκάς Αξελός, (Δρ. Ιστορίας, Συγγραφέας), Κώστας Βενιζέλος (Δημοσιογράφος, Δρ. Επικοινωνίας), Ηλίας Νικολακόπουλος (Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών), Χαράλαμπος Τσαρδανίδης (Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου) και ο συγγραφέας. Την συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Πέτρος Παπακωνσταντίνου.