1η έκδοση Ιούνιος 2015

Η μεγάλη επανάσταση του 20ού και του 21ου αιώνα στις φυσικές επιστήμες άλλαξε την εικόνα μας για τον κόσμο. Η σχετικότητα, η κβαντομηχανική, η κοσμολογία της μεγάλης έκρηξης και οι πρόσφατες θεωρίες των χορδών και των βρόχων ανέτρεψαν εκ βάθρων την παλιά, στατική και μηχανιστική κοσμοαντίληψη της κλασικής φυσικής, οικοδομώντας μια ιστορική και υλιστική εικόνα της φύσης. Η βιολογία ολοκλήρωσε το έργο τού Δαρβίνου, αποκαλύπτοντας τα μυστικά της ζωής.

Στο Οι μεγάλοι φυσικοί επιστήμονες ο Χρήστος Κεφαλής εξετάζει τη συνεισφορά των πιο επιφανών φυσικών επιστημόνων που θεμελίωσαν και προώθησαν τη μεγάλη επιστημονική επανάσταση, από τον Αϊνστάιν και τον Μπορ ως τον Χόκινγκ και τους άλλους σύγχρονους συνεχιστές τους. Επιχειρηματολογεί ότι η εικόνα του κόσμου που προκύπτει από τις ανακαλύψεις τους έχει στο επίκεντρό της τις έννοιες της αντιφατικότητας, της αυθυπαρξίας και της αυτοεξέλιξης της φύσης, που βρίσκονται στη βάση της μαρξιστικής διαλεκτικής. Ταυτόχρονα υπογραμμίζει τα αθεϊστικά και ριζοσπαστικά συμπεράσματα που συνάγουν από τις θεωρίες τους οι κορυφαίοι φυσικοί.

Στο βιβλίο εξετάζονται συνολικά 23 κορυφαίοι επιστήμονες του 20ού και του 21ου αιώνα. Ο αναγνώστης θα βρει κείμενα για τον Αϊνστάιν, τους πρωταγωνιστές της κβαντικής θεωρίας, Μπορ, Χάιζενμπεργκ, Ντιράκ, και τους συνεχιστές τους Φάινμαν και Γκελ-Μαν. Οι εξελίξεις στην κοσμολογία παρουσιάζονται μέσα από το έργο των Χόκινγκ, Λίντε, Γκαθ, Τούροκ και Στάινχαρντ, αλλά και του Ιμάνουελ Καντ, ο οποίος είχε προκαταλάβει πολλές από τις σύγχρονες ιδέες. Οι προσπάθειες για την ενοποίηση των θεμελιωδών φυσικών δυνάμεων, μέσα από τις θεωρίες των χορδών, των βρόχων, κ.ά., συζητούνται με αναφορά στο έργο των Γουάινμπεργκ, Κάκου, Σβαρτζ, Γκριν, Γκρος, Γουίτεν, Σμόλιν και Ροβέλι. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με μια επισκόπηση της συμβολής τριών κορυφαίων βιολόγων, Κρικ, Μάιρ και Ντόκινς.

Ο συγγραφέας επιχειρεί έτσι να αναδείξει τη διαδοχή των επιστημονικών θεωριών ως μια διαλεκτική ανέλιξη αλληλένδετων στιγμών προς την ενιαία γνώση της φύσης.
 

Παρουσίαση στην Αυγή

Η διαλεκτική της φύσης απασχόλησε στο παρελθόν κορυφαίους μαρξιστές όπως ο Ένγκελς και ο Λένιν. Τι έχουν όμως να μας πουν για το θέμα οι ίδιοι οι φυσικοί επιστήμονες, ιδιαίτερα οι πρωταγωνιστές της μεγάλης επιστημονικής επανάστασης του 20ού αιώνα; Το έργο και οι ιδέες τους έχουν διαλεκτικό περιεχόμενο και αν ναι, σε τι συνίσταται και πώς το συνέλαβαν οι ίδιοι;

Ένα πρόσφατο βιβλίο του Χρήστου Κεφαλή, Οι μεγάλοι φυσικοί επιστήμονες (...) επιχειρεί να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα. (...) Κεντρική θέση του έργου είναι ότι η εικόνα της φύσης που οικοδομεί η σύγχρονη φυσική επιστήμη έχει στο επίκεντρό της τις έννοιες της αντιφατικότητας, της αυθυπαρξίας και της αυτοεξέλιξης της φύσης, που βρίσκονται στη βάση της μαρξιστικής διαλεκτικής. Ταυτόχρονα υπογραμμίζονται τα αθεϊστικά και ριζοσπαστικά συμπεράσματα που συνάγουν από τις θεωρίες τους οι κορυφαίοι φυσικοί, ως πηγαίοι διαλεκτικοί.

Ο αναγνώστης θα βρει στο βιβλίο πλήθος καταδείξεις της διαλεκτικής της φύσης μέσα από το έργο των μεγάλων επιστημόνων, η οποία, σύμφωνα με τον συγγραφέα, συνίσταται στη θεμελιώδη αντιφατικότητα κάθε οντότητας και κάθε υπαρκτού. Έκφρασή της στο συμπαντικό επίπεδο είναι η ισοδυναμία της μάζας και της ενέργειας που καθιέρωσε η σχετικότητα του Αϊνστάιν, ενώ στο μικρόκοσμο η αντιφατικότητα εκφράζεται με το δυισμό του σωματιδίου και του κύματος, που διατύπωσαν οι θεμελιωτές της κβαντομηχανικής, Χάιζενμπεργκ και Μπορ. Η θεωρία της μεγάλης έκρηξης, επεξεργασμένη στη σύγχρονή της μορφή από τους Χόκινγκ, Λίντε, Τούροκ, κ.ά., μας παρουσιάζει την αντιφατικότητα ιστορικά, με την έννοια της ενότητας των θεμελιωδών δυνάμεων στη στιγμή της μεγάλης έκρηξης, η οποία σπάει στη συνέχεια, αποκαλύπτοντας τον αντιθετικό τους χαρακτήρα. Οι πρόσφατες θεωρίες των χορδών και των βρόχων, με πρωτεργάτες θεωρητικούς φυσικούς όπως οι Γκριν, Σβαρτζ, Γουίτεν, Σμόλιν, κ.ά., εισάγουν την αντιφατικότητα στον ίδιο τον χωροχρόνο, που όπως τα κβαντικά σωματίδια αποδεικνύεται απροσδιόριστος αλλά και πρωταρχικά ασυνεχής.

_{Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ.
Κοσμάς Κέφαλος, Αυγή, 4.05.2015}

Παρουσίαση στο iskra.gr

Η ενασχόληση με ένα βιβλίο που ξεφεύγει από τα όρια του επιστημονικού μας πεδίου περιέχει πάντα τον κίνδυνος να μιλάμε «επί παντός επιστητού». Ταυτόχρονα αποτελεί μια «πρόκληση» αλλά και «πρόσκληση» για άνοιγμα των οριζόντων σε νέα πεδία της γνώσης. Το βιβλίο του Χρήστου Κεφαλή «Οι Μεγάλοι Φυσικοί Επιστήμονες»1 που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις «Τόπος», παρουσιάζει ενδιαφέρον διότι δεν είναι ένα βιβλίο μόνο για ειδικούς, αλλά και για όσους αναζητούν επιστημονική απάντηση σε φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα, έχοντας ως μεθοδολογικό πλαίσιο την κοσμοθεωρία του μαρξισμού, τον διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό.

Στόχος του βιβλίου του Χ. Κεφαλή, είναι να παρουσιάσει τις εξελίξεις στις φυσικές επιστήμες στον 20ό αιώνα και να καταδείξει τον υλιστικό και αθεϊστικό τους χαρακτήρα και τη σημασία τους από την άποψη της ανανέωσης και εμπλουτισμού της μαρξιστικής διαλεκτικής. Με την πρωτοτυπία και τον πλούτο των προσεγγίσεών του, το συγκεκριμένο βιβλίο, ωθεί σε αναζητήσεις και προβληματισμούς στα μεγάλα θέματα γνώσης, ερμηνείας και αλλαγής του κόσμου.(...)

_{Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Γράφει ο Γιάννης Τόλιος, iskra.gr, 05.06.15}

Παρουσίαση στη συνδρομητική ιστοσελίδα του ΑΠΕ-ΜΠΕ
Οι μεγάλοι φυσικοί επιστήμονες - Μια μελέτη για 23 σταρ των νόμων του κόσμου

Το έργο 23 σταρ της Φυσικής επιστήμης στον 20ο και 21ο αιώνα εξετάζει, υπό το φως της διαλεκτικής θεωρίας, ο χημικός Χρήστος Κεφαλής, στο βιβλίο του "Οι μεγάλοι φυσικοί επιστήμονες", που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τόπος. Γεννημένος το 1963, απόφοιτος του χημικού τμήματος της φυσικομαθηματικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής σύνταξης του περιοδικού "Μαρξιστική Σκέψη", παρουσιάζει την συνεισφορά των χαρισματικών φυσικών, που δημιούργησαν την μεγάλη επιστημονική επανάσταση κόντρα στις μυθολογικές και μεταφυσικές ερμηνείες του κόσμου.

Θεαματικές, απρόβλεπτες, συχνά αινιγματικές ανατροπές, αγκάλιασαν την φυσική, την κοσμολογία, τη βιολογία, τονίζει στον πρόλογο του, επισημαίνοντας ότι ήταν η εποχή της σχετικότητας, της κβαντομηχανικής, της μεγάλης έκρηξης και των θεωριών των χορδών και των βρόχων, αλλά και της ανακάλυψης του DNA.

"Μέσα από αυτόν τον κυκεώνα, αναδύθηκε βαθμιαία μια ενιαία, αρμονική κοσμοεικόνα, που δίνει έμφαση στην καθολική ιστορικότητα της ύπαρξης. Χάρη στο έργο των κορυφαίων εκπροσώπων της, από τον Αϊνστάιν και τον Χάιζενμπεργκ ως τον Χόκινγκ και τον Ντόκινς, η επιστήμη αποκάλυψε τα μυστικά της φύσης και της ζωής, του μικρόκοσμου και του Σύμπαντος", επισημαίνει.

Υπογραμμίζοντας την διπλή υπόσταση του βιβλίου, αναφέρει πως ταυτόχρονα, η επιστημονική επανάσταση θεμελίωσε ένα νέο ρεύμα φιλοσοφικών ιδεών, φορείς του οποίου υπήρξαν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της, οι οποίοι αποδείχτηκαν λαμπροί στοχαστές.

Στις 382 σελίδες του πονήματος παρελαύνουν οι σημαιοφόροι της γνώσης: ο Γερμανοεβραίος Αλμπερτ Αϊνστάιν, ο Δανός Νιλς Μπορ, ο Γερμανός Βέρνερ Χάιζενμπεργκ, ο Ελβετοάγγλος Πολ Ντιράκ, ο Ρωσοαμερικανός Ρίτσαρντ Φάινμαν, ο αμερικανοεβραίος Μάρει Γκελ-Μαν και άλλοι.

Το βιβλίο ξεκινάει με τον Αϊνστάιν, γεννημένος στο Ουλμ της Γερμανίας το 1879, μεγάλωσε στο Μόναχο και αργότερα, όταν η επιχείρηση του πατέρα του χρεοκόπησε, μετανάστευσε οικογενειακώς στο Μιλάνο, στην Πάβια και στη Ζυρίχη, όπου σπούδασε μαθηματικά και φυσική. Το 1905, ολοκληρώνοντας το διδακτορικό του, δημοσίευσε την εργασία του για την θεωρία της σχετικότητας που τον έκανε γνωστό παγκοσμίως. Το ίδιο έτος ασχολήθηκε με την στατιστική μηχανική και την κβαντική θεωρία. Το 1911 αναδείχθηκε καθηγητής στην Πράγα. Το 1921 επισκέφτηκε την Αμερική, την ίδια χρονιά που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ για την ερμηνεία του φωτοηλεκτρικού φαινομένου. Εκ τότε περιόδευσε σε πολλές χώρες της Ασίας. Επέστρεψε στην Γερμανία αλλά τον Δεκέμβριο του 1932 αναγκάστηκε να επιστρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω των απειλών κατά της ζωής του από τους Ναζί. Καθηγητής στο Πρίνστον καταπιάστηκε με το πρόβλημα της ενοποίησης των φυσικών δυνάμεων. Ο Αϊνστάιν, αυτός ο έξοχος βιολιστής, δεν υπήρξε μόνο επιστήμονας των εργαστηρίων αλλά αναδείχθηκε σε ακτιβιστή της εποχής του παλεύοντας για την ειρήνη, αναγνωρίζοντας τον σοσιαλισμό ως μόνη διέξοδο από την σύγχρονη κρίση του πολιτισμού.

Ο συγγραφέας μετά τα βιογραφικά στοιχεία, αναλύει εν εκτάσει την θεωρία της σχετικότητας που βασίστηκε σε δύο αξιώματα. Πρώτο : οι νόμοι της φύσης είναι οι ίδιοι για όλους τους παρατηρητές σε ευθύγραμμη ομαλή κίνηση. Και δεύτερο: η ταχύτητα του φωτός στο κενό είναι σταθερή, δηλαδή η μέτρηση της δεν εξαρτάται από την κίνηση του παρατηρητή.

Η μελέτη αυτή βασίζεται στην υλιστική διαλεκτική και στις δύο της όψεις: στην κοινωνική εξέλιξη και στην λογική μεθοδολογία. Ο επίλογος αφορά "την διαλεκτική αντίφαση" και την ενότητα των αντιθέσεων: δράση, αλληλεπίδραση, δύναμη στο χώρο, στον χρόνο και την ιστορία.

Όσοι πιστοί, προσέλθετε!

_{Γράφει ο Κώστας Μαρδάς, ΑΠΕ-ΜΠΕ, 22.06.15}

Διαβάστε στον οδηγό ανάγνωσης τα περιεχόμενα και τον πρόλογο του βιβλίου, αλλά και μια βιβλιοκριτική από τον Π. Παπακωνσταντίνου

Διατυπώστε τη γνώμη σας για το βιβλίο εδώ