Η τρέχουσα κοινωνικο-οικονομική κρίση που πλήττει την Ευρώπη και ιδιαιτέρως τη χώρα μας, διαμόρφωσαν μία νέα οδυνηρή πραγματικότητα, στην οποία οι ανάγκες για φροντίδα ψυχικής υγείας παρουσιάζουν ραγδαία αύξηση. Νέες μορφές ψυχοπαθολογίας και κοινωνικής οδύνης καλούν την ψυχιατρική και ευρύτερα επιστημονική κοινότητα να επανεξετάσει το ερώτημα του «τι είναι φυσιολογικό» και τι είναι «παθολογικό»;
Απέναντι σε αυτή την πολυπλοκότητα των νέων αναγκών, η Κοινωνική και Κοινοτική Ψυχιατρική, ως «όχημα παροχής υπηρεσιών», διευρύνει τα πεδία των ερευνών της, και αναπτύσσει δυναμική σχέση με άλλα πεδία, όπως της Επιδημιολογίας, της Δημόσιας Υγείας, της Φιλοσοφίας, της κριτικής Κοινωνιολογίας, της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας της Ψυχανάλυσης, της Ψυχοθεραπείας και της Παιδοψυχιατρικής.
Το βιβλίο, καρπός της γόνιμης συνεργασίας επαγγελματιών ψυχικής υγείας από διαφορετικά πεδία, πραγματεύεται βασικές θεωρητικές και ιστορικές έννοιες της Κοινωνικής και Κοινοτικής Ψυχιατρικής και παρουσιάζει τις σύγχρονες τάσεις και δεδομένα, αναδεικνύοντας καλές πρακτικές Κοινοτικής Ψυχιατρικής τόσο στην Ελλάδα όσο και στον Ευρωπαϊκό χώρο. Οι επαγγελματίες συναντώνται στη βάση του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου για την αντιμετώπιση της ψυχικής ασθένειας και συμβάλλουν στην κατανόηση εννοιών και πρακτικών στο πλαίσιο της Προαγωγής και αγωγής ψυχικής υγείας, της Ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, της Ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Παράλληλα, προτείνουν καινοτόμες θεωρίες και πρακτικές, αλλά και νέες προσεγγίσεις, όπως εκείνες του μοντέλου Recovery, του ACT, της κουλτούρας της ενδυνάμωσης, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία και της εταιρικής σχέσης με τους συλλόγους οικογενειών και ληπτών, προκειμένου να συγκροτηθεί και να εμπεδωθεί και στη χώρα μας ένα νέο παράδειγμα ψυχικής υγείας, στην κατεύθυνση μιας κριτικής ανθρωποκεντρικής ψυχιατρικής.
Παρουσίαση στο Βήμα
Στην καρδιά της ψυχικής υγείας.
Μια διορατική ματιά στα επιστημονικά και πολιτικά θεμέλια της κοινωνικής ψυχιατρικής
Τον 4ο αιώνα π.Χ. ο Ιπποκράτης στο κείμενό του για την ιερά νόσο, την επιληψία δηλαδή, έχει γράψει: «Οχι μόνο η ευχαρίστηση, η χαρά και το γέλιο, αλλά και η θλίψη, ο πόνος και τα δάκρυα προέρχονται από τον εγκέφαλο και μόνο από αυτόν. Μέσω αυτού σκεφτόμαστε και καταλαβαίνουμε, βλέπουμε και ακούμε, διακρίνουμε το άσχημο από το όμορφο, το ευχάριστο από το δυσάρεστο, το καλό από το κακό». Ηταν η αρχή μιας προσπάθειας αντιμετώπισης του ανθρώπου, αλλά και των ψυχικών διαταραχών με τρόπους διάφορους από αυτούς που πρέσβευαν και πρεσβεύουν στο βασίλειο των δεισιδαιμονιών.
Η κοινωνική και κοινοτική ψυχιατρική κινείται σε ένα ευρύ και πολύπλοκο φάσμα από την κατανόηση της επίδρασης των κοινωνικών δομών και εμπειριών στην εμφάνιση, διαδρομή και έκβαση των ψυχικών διαταραχών, στην ανάπτυξη και αξιολόγηση πολύπλοκων κοινωνικών παρεμβάσεων και συστημάτων παροχής υπηρεσιών ως την επίδραση της κοινωνίας στην κατασκευή της ψυχικής νόσου και στις απαντήσεις που παρέχει.
Το βιβλίο του Στέλιου Στυλιανίδη και των συνεργατών του έχει ιδιαίτερη αξία διότι προσφέρει μια διορατική ματιά στα επιστημονικά και πολιτικά θεμέλια της κοινωνικής ψυχιατρικής, στις κύριες πολιτικές και πρακτικές, όσο και στην εξέλιξή της ως σήμερα. Παράλληλα προσεγγίζει τη σύγχρονη δυναμική και τη μελλοντική ανάπτυξή της. Πρόκειται, πιστεύω, για μια εξαιρετική προσφορά, όχι μόνο στην ελληνική αλλά και στη διεθνή βιβλιογραφία. Ηδη ετοιμάζεται η μετάφραση στην αγγλική γλώσσα από τις εκδόσεις Springer.Το βιβλίο του Στέλιου Στυλιανίδη και των συνεργατών του έχει ιδιαίτερη αξία διότι προσφέρει μια διορατική ματιά στα επιστημονικά και πολιτικά θεμέλια της κοινωνικής ψυχιατρικής, στις κύριες πολιτικές και πρακτικές, όσο και στην εξέλιξή της ως σήμερα. Παράλληλα προσεγγίζει τη σύγχρονη δυναμική και τη μελλοντική ανάπτυξή της. Πρόκειται, πιστεύω, για μια εξαιρετική προσφορά, όχι μόνο στην ελληνική αλλά και στη διεθνή βιβλιογραφία...
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ Το Βήμα (Κυριακή 5 Φεβρουαρίου)
Γράφει ο Ηλίας Κούβελας
Παρουσίαση στην Εφημερίδα των Συντακτών
Κατάθλιψη, απογοήτευση, ματαίωση, ψυχικός πόνος, αυτοκτονία. Λέξεις που έχουν μπει για τα καλά στο λεξιλόγιο της κρίσης και με τις οποίες μαθαίνουμε να συμβιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Η ψυχική υγεία έχει βρεθεί και αυτή στο επίκεντρο της οικονομικής κρίσης, αφού οι περικοπές των δαπανών, η επιδείνωση της καθημερινότητας, η κατάρρευση του κοινωνικού κράτους και η εκπτώχευση σημαντικών μερίδων του πληθυσμού έχουν παίξει και παίζουν το δικό τους ρόλο.
Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση έχει βρεθεί στις συμπληγάδες και οι άνθρωποι που δουλεύουν στον χώρο παλεύουν ουσιαστικά με λιγοστά μέσα να παράξουν αποτέλεσμα και να βοηθήσουν χιλιάδες συμπολίτες μας που βιώνουν κοινωνικά και προσωπικά προβλήματα με ιδιαίτερη ένταση.
Τα τελευταία χρόνια, ελέω νεοφιλελευθερισμού, η «κοινωνία της διακινδύνευσης» έχει γίνει «κοινωνία της επισφάλειας», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα άτομα που καλούνται να ισορροπήσουν σε ένα όλο και πιο ρευστό τοπίο, με ορίζοντα ένα αβέβαιο μέλλον και καθημερινότητα μια «γυμνή ζωή».
Το βιβλίο «Σύγχρονα θέματα κοινωνικής και κοινοτικής ψυχιατρικής - Για μια κριτική ανθρωποκεντρική ψυχιατρική» (Εκδόσεις Τόπος), με συγγραφείς τον καθηγητή Στέλιο Στυλιανίδη και τους συνεργάτες του, συμπυκνώνει αυτή την εμπειρία των τελευταίων χρόνων σε έναν τόμο με πολύτιμη πληροφόρηση για την Ελλάδα της κρίσης.
Εξ ου και το διεθνές ενδιαφέρον για έκδοσή του και σε άλλες γλώσσες, καθώς, όπως όλοι γνωρίζουμε, η χώρα μας αποτελεί ένα case study όχι μόνο για τις εφαρμοζόμενες οικονομικές πολιτικές (θεραπείες σοκ), αλλά και για τα αποτελέσματα που αυτές παράγουν τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο. Υπό αμφισβήτηση έχει τεθεί η δωρεάν πρόσβαση του πολίτη σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, κοινωνικής πρόνοιας και παιδείας, έτσι όπως αυτή αποτυπώνεται ως δικαίωμα στα Συντάγματα στο πλαίσιο ενός κράτους δικαίου.
Το βιβλίο πραγματεύεται έτσι «το μετέωρο βήμα της ελληνικής ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και τις τεράστιες προκλήσεις που το κατακερματισμένο σύστημα υπηρεσιών ψυχικής υγείας καλείται να αντιμετωπίσει σε συνθήκες ακραίας κρίσης». Τα στοιχεία που παραθέτει, αλλά και η εμπειρία των εργαζομένων στον χώρο είναι πράγματι συγκλονιστικά. Η προσέγγιση στα φαινόμενα της ψυχικής υγείας έχει έναν διεπιστημονικό χαρακτήρα, αποδεικνύοντας τη διαλεκτική σχέση με το κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον και τις ευρύτερες αλλαγές στο κοινωνικό και πνευματικό περιβάλλον.
Παράλληλα, μέσα από καινοτόμες δράσεις και στοχευμένες παρεμβάσεις, καθιστά κατανοητή την αξία αλλά και την καταλυτική επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα σε δυσμενείς συνθήκες. Αυτό γίνεται μέσα από την παρουσίαση των εξελίξεων σε διαφορετικά μέρη της Ελλάδας και σε συγκεκριμένες περιστάσεις όπως Κέντρα Ημέρας, Κινητές Μονάδες και Κατ' Οίκον φροντίδα.
Εν κατακλείδι το βιβλίο συνιστά μια σύνοψη των δυνατοτήτων ανάπτυξης της κοινωνικής και κοινοτικής ψυχιατρικής σ' ένα πλαίσιο συμβολής στην κοινωνική αλλαγή
Τάσος Τσακίρογλου, Εφημερίδα των Συντακτών 03.03.15
Βιβλιοπαρουσίαση στο περιοδικό Σύναψις τ. 36 από τον Θ. Καράβατο
(...) ο Στέλιος Στυλιανίδης καθορίζει σαφέστερα τον χώρο μέσα στο οποίο η Κοινωνική Ψυχιατρική «κινείται από την κατανόηση της επίδρασης των κοινωνικών δομών και εμπειριών στην εμφάνιση, διαδρομή και έκβαση των ψυχικών διαταραχών, στην ανάπτυξη και αξιολόγηση πολύπλοκων κοινωνικών παρεμβάσεων και συστημάτων παροχής υπηρεσιών, μέχρι την επίδραση της κοινωνίας στην κατασκευή και στις απαντήσεις που αυτή δίνει στις ψυχικές διαταραχές». Στο πλαίσιο αυτό, η κοινωνική ψυχιατρική βρίσκεται σε διάδραση με τη διαπολιτισμική και την κοινοτική ψυχιατρική, «τεμνόμενη» με την κλινική ψυχιατρική, τις διαφορετικές σχολές ψυχοθεραπείας ατόμου και ομάδας, την κοινωνική επιδημιολογία, τη δημόσια υγεία, την κοινωνιολογία και την ανθρωπολογία. Έτσι, «η Κοινωνική Ψυχιατρική καταλαμβάνει μια ενδιάμεση θέση, μεταξύ του βιοϊατρικού, της γενετικής, των νευροεπιστημών, του ψυχολογικού και του κοινωνικού πεδίου» (σελ. 23).Το διαπιστώνουμε και μέσα από τη συστηματική κατάταξη της ύλης του βιβλίου που...
Αρχίζει με • Την ανασκόπηση των γενικών θεμάτων της κοινωνικής ψυχιατρικής (της ιστορίας και φιλοσοφίας της τρέλας και της κοινωνικής ψυχιατρικής, της επιδημιολογίας, της έννοιας «παγκόσμια ψυχική υγεία», της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης (στην Ευρώπη και την Ελλάδα), της συμβολής της ψυχαναλυτικής σκέψης και πράξης στην κοινωνική - κοινοτική ψυχιατρική. • Τις εφαρμογές της κοινοτικής ψυχιατρικής [την προαγωγή ψυχικής υγείας, τις κινητές μονάδες, τα κέντρα ημέρας ψυχιατρικής, την παιδοψυχιατρική στην κοινότητα, την κοινωνική οδύνη σε μια μεγαλούπολη, τη θεωρία και την πρακτική του recovery (την αντιμετώπιση της «μειονεξίας» των πασχόντων), την κατ’ οίκον παρέμβαση, τη βραχεία ψυχοθεραπεία, τη φροντίδα «μετακινούμενων» πληθυσμών, την ενδοοικογενειακή βία, τη σεξουαλικότητα των ασθενών.
Προχωρά με • Την αξιολόγηση [των υπηρεσιών, του προσωπικού, της οργανωτικής αποτύπωσης των δομών ψυχικής υγείας]. • Την ενδυνάμωση και τα δικαιώματα στην ψυχική υγεία [τη συμμετοχή χρηστών και οικογενειών στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, την ακούσια νοσηλεία].
Και καταλήγει στον επίκαιρο • Επίλογο [για την οικονομική κρίση και την ψυχική υγεία].
(...) Είναι προφανές λοιπόν πως το βιβλίο Σύγχρονα Θέματα κοινωνικής και κοινοτικής ψυχιατρικής- Για μια κριτική ανθρωποκεντρική ψυχιατρική του Στέλιου Στυλιανίδη & συνεργατώναπευθύνεται σε όλους τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Ιδιαίτερα σήμερα που, στον χώρο μας αναπτύσσονται καινοτόμες θεωρίες και πρακτικές στην ψυχική υγεία, προβάλλεται δηλαδή ένα «νέο παράδειγμα» που εντάσσεται στο πλαίσιο μιας κριτικής ανθρωποκεντρικής ψυχιατρικής
Διαβάστε όλη την βιβλιοπαρουσίαση εδώ
Γράφει ο Θανάσης Καράβατος, Σύναψις τ. 36 (Ιανουαριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος 2015 )
Τριμηνιαία Επιθεώρηση Ψυχιατρικής, Νευροεπιστημών & Επιστημών του Ανθρώπου
Παρουσίαση στο περιοδικό Ψυχιατρική από τον Δ. Πλουμπίδη
Κυκλοφόρησε το 2015 και η αγγλική έκδοση από τις εκδόσεις Springer. Η ανάπτυξη μονάδων κοινοτικής ψυχιατρικής αποτελεί κεντρικό διακύβευμα, καθώς επιτρέπουν την διαβίωση ασθενών με σοβαρά ψυχοπαθολογικά προβλήματα στη κοινότητα. Οι κατευθυντήριες αρχές και οδηγίες των διεθνών οργανισμών για τους τομείς της Κοινωνικής ψυχιατρικής αναπτύσσονται διεξοδικά στα αντίστοιχα κεφάλαια, μαζί με παραδείγματα άσκησης τους, από τις βιωμένες εμπειρίες των συγγραφέων. Αυτό είναι μια σημαντική συμβολή, καθώς έχουμε, γενικά, μια αποσπασματική γνώση για αρχές και οδηγίες που έχει συνυπογράψει η χώρα μας και η διαρκής μείωση των πόρων κινδυνεύει να κενώσει από την ουσία τους.(...)
Διαβάστε την παρουσίαση εδώ
Γράφει ο Ομ. Καθηγητής Ψυχιατρικής Δ. Πλουμπίδης
Περιοδικό Ψυχιατρική (τ. 27, Ιανουάριος-Μάρτιος 2016), Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία
Παρακολουθείστε εδώ την εκδήλωση για το βιβλίο που πραγματοποιήθηκε στις 21.01.2015 στον Ιανό Αθήνας.
Διαβάστε στον οδηγό ανάγνωσης τα περιεχόμενα, τους συγγραφείς, τον πρόλογο και την εισαγωγή του τόμου, την βιβλιοπαρουσίαση στο περιοδικό Σύναψις τ.36 από τον Θ. Καράβατο, καθώς και την βιβλιοπαρουσίαση στο περιοδικό Ψυχιατρική (Τ. 27, Ιανουάριος-Μάρτιος 2016) από τον Δ. Πλουμπίδη.
Προσθήκη στο καλάθι
