ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΥΔΟΞΟΥ: 41959367
1η έκδοση Οκτώβριος 2014

• Πόσο εύκολα αποκαλύπτει ένα παιδί τη σεξουαλική παραβίαση που έχει υποστεί;
• Τι είναι η δικανική εξέταση και τι περιλαμβάνει; Ποιοι οι βασικοί κανόνες και η δεοντολογία που τη διέπουν; Ποια στάδια ακολουθεί και πόση ώρα μπορεί να διαρκέσει;
• Πόσο σημαντική είναι η αναπτυξιακή αξιολόγηση του ερωτώμενου παιδιού;
• Ποιες τεχνικές και ποια εξωλεκτικά βοηθήματα μπορεί να χρησιμοποιηθούν;
• Τι είδους ερωτήσεις μπορεί να γίνουν και πώς πρέπει να διατυπωθούν;
• Τι μπορεί να θυμηθεί ένα παιδί και πόσο ακριβής μπορεί να είναι η μνήμη του;
• Πώς μπορεί να διερευνηθεί αν λέει την αλήθεια;
• Πώς γίνεται η δικανική εξέταση παιδιών από διαφορετικό
πολιτισμικό πλαίσιο ή με ειδικές ανάγκες;
• Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός καλού συνεντευκτή;
• Πώς μπορεί να διακριθούν οι αληθινές μαρτυρίες
από τους ψευδείς ισχυρισμούς;
• Πώς θα καταστεί δυνατή η ελαχιστοποίηση του τραύματος που προκαλείται στο παιδί κατά την εμπλοκή του στην ποινική διαδικασία;

Σε αυτά τα βασικά ερωτήματα προσπαθεί να απαντήσει το βιβλίο, επιδιώκοντας να συνεισφέρει στον εμπλουτισμό της γνώσης για την προστασία της ανηλικότητας. Όταν τα παιδιά εμπλέκονται στον ποινικό μηχανισμό, είτε ως θύτες είτε ως θύματα, το πρώτιστο μέλημα μιας ευνομούμενης πολιτείας δεν μπορεί παρά να είναι ο σεβασμός των δικαιωμάτων τους και η αποφυγή του κινδύνου της δευτερογενούς θυματοποίησής τους.
 

Παρουσίαση στο περιοδικό Τα τετράδια της Ψυχιατρικής από την Κατερίνα Μάτσα

Η συγγραφέας του εξαιρετικού αυτού βιβλίου, καθηγήτρια Εγκληματολογικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, με προηγούμενη εμπειρία στον Συνήγορο του παιδιού, καταπιάνεται μ’ ένα πολύ λεπτό θέμα, τη δικανική εξέταση ανηλίκων μαρτύρων, θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης.

Το βιβλίο αυτό, όπως τονίζει η γνωστή εγκληματολόγος Καλλιόπη Σπινέλη, στο Προλογικό σημείωμα, στηρίζεται σε δύο πυλώνες, στον πυλώνα της ψυχολογίας και στον δικαϊικό πυλώνα. Η ίδια λέει ότι «θα το πρότεινε ανεπιφύλακτα σε όλους εκείνους τους επαγγελματίες που επικοινωνούν είτε με παιδιά – θύματα γενικά – και όχι μόνο με παιδιά με εμπειρίες σεξουαλικής κακοποίησης – είτε με παιδιά που υπήρξαν αυτόπτες ή αυτήκοοι μάρτυρες διαφόρων αξιόποινων πράξεων, είτε ακόμη και με παιδιά που, λόγω ωριμότητας, το δικαστήριο ζητεί τη γνώμη τους σε διαδικασία αφαίρεσης αρμοδιοτήτων από τους φυσικούς γονείς».

Όπως εκθέτει τεκμηριωμένα η συγγραφέας, η εμπειρία χρήσης βίας, σεξουαλικής και άλλης, στο παιδί, και μάλιστα από μέλη της οικογένειά του έχει ολέθριες επιπτώσεις στον ψυχισμό του. Προκαλεί συναισθηματικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς. Αναφέρονται, μεταξύ των άλλων, κατάθλιψη, σύνδρομο μετά – τραυματικής διαταραχής (PTSD), προβλήματα γνωστικών λειτουργιών, ελλειμματική ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και άλλα. Τα περιστατικά δεν είναι σπάνια, αντίθετα έχουν γίνει ένα πρόβλημα της «διπλανής πόρτας».

Η σεξουαλική παραβίαση των παιδιών από ενηλίκους, που μπορεί να ανήκουν στο συγγενικό περιβάλλον ή να είναι άγνωστοι στο θύμα αποτελεί ένα ανησυχητικά διαδεδομένο πρόβλημα σε παγκόσμια κλίμακα. Με βάση επιστημονικές έρευνες, το 30-80% αυτών των παιδιών αρνείται να αποκαλύψει τη θυματοποίησή του μέχρι την ενηλικίωση. Η γνώση που υπάρχει για το θέμα στηρίζεται περισσότερο σε μαρτυρίες ενηλίκων, που κακοποιήθηκαν κατά την παιδική τους ηλικία και λιγότερο σε εμπεριστατωμένες έρευνες ανηλίκων θυμάτων. (...)

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Γράφει η Κατερίνα Μάτσα
Τετράδια Ψυχιατρικής, (τεύχος 3, Ιαν-Απρ. 2016)

Όταν ένα παιδί φωνάζει: «Please, please, please, Ι can't breathe»
διαβάστε ένα  άρθρο της Όλγας Θεμελή στο tvxs

«Η Αλίκη στη χώρα των τραυμάτων» παρακολουθεί για ακόμα μια φορά συγκλονισμένη τις πρόσφατες παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ανηλίκων. Σε αυτή τη χώρα «των θαυμάτων», 30 περίπου χρόνια μετά την επικύρωση της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, τίποτα δεν άλλαξε.  Έχει άλλωστε μάθει να επικυρώνει μηχανιστικά τα Προαιρετικά Πρωτόκολλα της εν λόγω Σύμβασης, να ενσωματώνει -έστω και με τρομακτικές καθυστερήσεις- κοινοτικές οδηγίες στο εθνικό δίκαιο Οδηγίες, να υπογράφει πληθώρα άλλων διεθνών και ευρωπαϊκών κειμένων για το παιδί, να θεσπίζει νόμους για την προστασία της ανηλικότητας. Έχει ωστόσο αποφασίσει διαχρονικά ότι δε χρειάζεται να εφαρμόσει τίποτα. Φαίνεται ότι κανένα κείμενο δεν είναι ικανό να τη δεσμεύσει.

Ούτε οι κατ’ επανάληψη αυστηρές και ντροπιαστικές για την έννομη τάξη μας συστάσεις της Ειδικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Παιδιού του Ο.Η.Ε, ούτε οι αναρίθμητες παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, ούτε οι ηχηρές κραυγές των ίδιων των θυμάτων δεν είναι ικανές να αγγίξουν και να κινητοποιήσουν τον κρατικό μηχανισμό και την πρωτοφανή εγκληματική του αδιαφορία.

Ουκ έστιν αριθμός αναπάντητων ερωτημάτων όπως παράδειγμα γιατί δεν έχει συναχθεί ακόμα  ένα «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού», γιατί ανήλικα θύματα κακοποίησης καλούνται να διαμείνουν για «προστατευτική- κατ΄ευφημισμόν- φύλαξη» στην πτέρυγα ενός νοσοκομείου ακόμα και για μήνες μέχρι να βρεθεί το κατάλληλο για αυτά πλαίσιο φιλοξενίας, γιατί δεν έχει συνταχθεί ένα  Εθνικό Μητρώο καταγραφής περιστατικών κακοποίησης, γιατί  η Πολιτεία με την πλήρη της απουσία  επιτρέπει μέσα από τις πολλαπλές της ρωγμές την ανάδυση εντελώς ακατάλληλων για την παιδική προστασία οργανισμών, φορέων και επαγγελματιών;

Μάθαμε να αρκούμαστε σε στομφώδεις προεκλογικές και προγραμματικές δηλώσεις «για το παρόν και το μέλλον των παιδιών μας», να παρακολουθούμε συγκινημένοι  φιέστες  με γλυκόλογα από διασημότητες για επίδειξη αγαθοεργίας και φιλανθρωπίας,  να εξαρτάμε την προστασία της ανηλικότητας μόνο από τους ιδιώτες,  να επιτρέπουμε και να επικροτούμε την πλήρη εκχώρηση της παιδικής πρόνοιας και φροντίδας σε αυτούς, ανεξάρτητα από την  επάρκεια και την καταλληλότητά τους, να δεχόμαστε και συχνά να απολαμβάνουμε τον κανιβαλισμό των ανήλικων θυμάτων τη σωματική και ψυχική τους απογύμνωση από τα ΜΜΕ.(...)

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου εδώ 
tvxs (25/06/20)

Διαβάστε τη συνέντευξη της Ο. Θεμελή στην Ι. Δρόσου για την Εποχή
«Δεν λειτούργησε για ακόμα μια φορά τίποτα»

(...) Δεν λειτούργησε για ακόμα μια αφορά τίποτα. Και πώς άραγε να λειτουργήσει; Με ένα Σύστημα Παιδικής Προστασίας που νοσεί βαριά. Με την διαχρονική του και σχεδόν πλήρη εκχώρησή του σε ιδιώτες που έγιναν πανίσχυροι, ανεξάρτητα από την επάρκεια και την ακαταλληλότητά τους. Ιδιώτες οι οποίοι μάλιστα αρνούνται  επιδεικτικά να εναρμονιστούν με το θεσμικό πλαίσιο που θέτει αυστηρές και ανελαστικές προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας των Ιδιωτικών τους Μονάδων Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας, καθώς και σχετικές κυρώσεις σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσής τους; Με φιέστες και κακοστημένες «γιορτές» μια μέρα το χρόνο από διασημότητες για επίδειξη αγαθοεργίας και φιλανθρωπίας;

Με την πλήρη απουσία ενός Εθνικού Σχέδιου Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το οποίο υποτίθεται ότι προετοιμάζεται εδώ και μια δεκαετία; Με την ανυπαρξία ενός πρωτόκολλου διαχείρισης τέτοιων περιστατικών και παράλληλα την παντελή απουσία μιας σοβαρής και συστηματικής εκπαίδευσης των επαγγελματιών που διαχειρίζονται περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης;  Με τη συστηματική επιδεικτική αγνόηση και τη μη εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου για την προστασία της ανηλικότητας; Ποια άλλη άραγε χώρα του κόσμου δεν εφαρμόζει διαχρονικά ούτε καν τις θεμελιώδεις αρχές της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού πετώντας στον κάλαθο των αχρηστών ακόμα και τις  Συστάσεις της Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ; Σε ποια άλλη δικαιοταξία παρά τη λειτουργία της εξειδικευμένης δομής «Το Σπίτι του Παιδιού», για την αποφυγή της δευτερογενούς θυματοποίησης κατά τα διεθνή πρότυπα, η Πολιτεία εξακολουθεί να παραπέμπει για κατάθεση τα ανήλικα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης στο τρομακτικό κτίριο της ΓΑΔΑ, κατά παράβαση του θεσμικού πλαισίου και των επιταγών της φιλικής προς τα παιδιά δικαιοσύνης;

Μερικές μόνο ρωγμές που εκμεταλλεύεται το έγκλημα για να αναδυθεί.

Συμπληρωματικά, η απόκρυψη, η εγκληματική αποσιώπηση και η συγκάλυψη κάθε φορά που πρόκειται για «εγκλήματα των ισχυρών» είναι πάντα κοινός τόπος. Είναι αυτή η συνωμοσία της σιωπής, η οποία δεν επιτρέπει στα σκοτάδια να γίνουν φως. Μόλις δε το περιστατικό απασχολήσει  την επικαιρότητα, όλοι κάτι γνώριζαν, όλοι είχαν υποψιαστεί, όλοι ζητούν υποδειγματική τιμωρία του «τέρατος» εδώ και τώρα. Δρυος πεσούσης…(...)

Διαβάστε τη συνέντευξη εδώ,
Γράφει η Ι. Δρόσου, Εποχή (16.10.2022)

Συνέντευξη της Όλγας Θεμελή στον Ν. Γιαννόπουλο για το news247

(...) Η αποκάλυψη μιας τόσο ακραίας αντιξοότητας ζωής, όπως είναι η παραβίαση της γενετήσιας ελευθερίας στην παιδική ήδη ηλικία, δεν είναι μια διαδικασία παθητική. Το θύμα με άλλα λόγια, δεν ξεκινά έτσι απλά να απαντά σε ερωτήσεις, δεν καταφεύγει σε μια ρέουσα και απρόσκοπτη αφήγηση για τα όσα έλαβαν χώρα. Η διεργασία της αποκάλυψης -και κατά συνέπεια η λήψη της κατάθεσης- είναι μια διεργασία ενεργητική, χρονοβόρα και εξαιρετικά ψυχοφθόρα.

Η προσπάθεια συγκόλλησης των ψυχικών του θρυμμάτων, η ανάγκη ανασυγκρότησης του νέου εαυτού, η κυριαρχία του έσχατου συναισθήματος του πόνου, η δυσκολία διαχείρισης έντονα αρνητικών συναισθημάτων, όπως ο φόβος, η ντροπή και η ενοχή, αλλά και οι δυσχέρειες ενεργοποίησης των λειτουργιών της μνήμης -κυρίως της ανάκλησης στις περιπτώσεις ιδίως κατά τις οποίες έχει παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την τέλεση της αξιόποινης πράξης, βιώνεται ως τρομακτική και πολύ επώδυνη.

Οι διεθνείς έρευνες μάς επιβεβαιώνουν ότι στο συντριπτικό αριθμό των περιπτώσεων επιλέγεται η απόκρυψη, η άρνηση, η αποφυγή και η απώθηση. Άλλωστε τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας των ανηλίκων αποτελούν την κατ΄ εξοχήν αφανή εγκληματικότητα. Πρόκειται για τα μη καταγεγραμμένα σε αριθμούς και στατιστικές αδικήματα, τα οποία κείτονται στα σκοτεινά και ανήλιαγα και θα παραμείνουν μυστικό ανείπωτο, θαμμένα κάτω από την κορυφή του παγόβουνου, τη μόνη εικόνα που βλέπουμε στο φως ή οποία απέχει πολύ από την αλήθεια.

Αλλά και στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες το θύμα επιλέγει να αποκαλύψει την παραβίασή του, έρχεται αντιμέτωπο με ένα ακόμα ψυχικό τραύμα: την εμπλοκή του στα γρανάζια του Ποινικού Μηχανισμού: ιατροδικαστική εξέταση, προανάκριση, κύρια ανάκριση, ακροαματική διαδικασία, πραγματογνωμοσύνη, κ.ά. Όταν το παιδί-θύμα καταθέτει ως μάρτυρας υπό αυτούς τους όρους, ο κίνδυνος δευτερογενούς θυματοποίησης είναι αναπόφευκτος (...)

Διαβάστε τη συνέντευξη εδώ
Ν. Γιαννόπουλος για το news247, (01.11.2022)

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Εγκληματολογικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Όλγα Θεμελή αναδεικνύει την κοινωνική υποκρισία, τους μύθους και τα τεράστια λάθη γύρω από το ζήτημα της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων στη χώρα. Διαβάστε το άρθρο εδώ Ο κόσμος αγαπά τους ήρωες, όχι τα θύματα , news247 (18.10.2022).

Παρακολουθήστε την εκδήλωση για το βιβλίο που πραγματοποιήθηκε στις 26.01.2015 στον Ιανό Αθήνας.

Διαβάστε στον οδηγό ανάγνωσης τα περιεχόμενα, τον πρόλογο και την εισαγωγή του βιβλίου. Διαβάστε εδώ την συνέντευξη της Όλγας Θεμελή στην Εφημερίδα των Συντακτών.