Κάποτε ρωτήσανε τον Άρη Δικταίο για την ηλικία του και είπε: «Εγώ γεννήθηκα όταν κυκλοφόρησε το πρώτο μου βιβλίο!» Κάπως έτσι νιώθω κι εγώ με τα συγκεντρωμένα ποιήματά μου... Ολη η ζωή μου μέσα σ' αυτό το βιβλίο. Τα πριν και τα μετά.
Γιάννης Κοντός, Ελευθεροτυπία, 22.03.2013
Ο ποιητής Γιάννης Κοντός αναμφισβήτητα κατέχει εξέχουσα θέση ανάμεσα στους ώριμους ποιητές μας. Με όπλο έναν (καρυωτακικής προέλευσης) αυτοσαρκασμό και χρησιμοποιώντας μια γλώσσα κρυπτική, αιχμηρή, εκ προθέσεως αντιποιητική και εντυπωσιακά παραστατική, έχει διαμορφώσει μια χαρακτηριστική φωνή. Η ιδιοτυπία και η δύναμη αυτής της φωνής εντοπίζεται, όπως ορθά σημειώνει ο καθηγητής Νάσος Βαγενάς, στον τρόπο με τον οποίο συνδυάζει την αμεσότητα του προφορικού λόγου με την ευρηματικότητα – γνώρισμα που λειτουργεί κυρίως στον τρόπο που ο Κοντός «εικονογραφεί» αισθήματα και σκέψεις. Μπορεί «κάθε πραγματικότητα να είναι αποκρουστική» (αποστροφή που θα συνυπέγραφε και ο αγαπημένος του Koντού Μίλτος Σαχτούρης), αλλά ο ποιητής ξέρει να δραπετεύει πάντα μέσω μιας ευφυούς μεταφοράς.
Η παρούσα συγκεντρωτική έκδοση όλου του ώς σήμερα εκδομένου έργου τού Γιάννη Κοντού επιτρέπει στον νεότερο αναγνώστη να εξοικειωθεί με τον ιδιότυπο λόγο του ενώ, ταυτόχρονα, δίνει τη δυνατότητα στον μυημένο αναγνώστη να απολαύσει τα διαδοχικά στάδια ανάπτυξης της δημοφιλούς ποιητικής του φωνής.
Παρουσίαση στην Καθημερινή
(...) Κεντρική μορφή της γενιάς του 70, ο Κοντός διαγράφει στο έργο του ομόκεντρους κύκλους, κύκλους διαδρομές μέσα στην πόλη, μέσα στην Αθήνα που περικλείει όλες τις άλλες πόλεις, τη Λόντρα με τις ομίχλες της, την Πράγα του Κάφκα, τις επαρχιακές πόλεις με τους φαντάρους στα καφενεία, κι όλες εκείνες τις πόλεις της φαντασίας που δημιουργεί η όραση του ποιητή, κι αυτές με τη σειρά τους την ορίζουν. Με καθημερινά, απλά υλικά, οικοδομεί έναν κόσμο οικείο και μαζί διαφορετικό, «πειραγμένο», διπλοτυπωμένο, κινηματογραφικό και συχνά θεατρικό, όπου τα θαύματα μοιάζουν εφικτά μόνο στο επίπεδο των λέξεων. Διότι ο κόσμος αυτός είναι σαν το στρατόπεδο της «Περιμετρικής», δεν έχει ποτάμι ως όφειλε, δεν έχει δίοδο διαφυγής και σωτηρίας. Μια πόρτα παραμένει μια πόρτα και ως τέτοια περιγράφεται, αλλά μπορεί να οδηγεί αυτόν που ξεκίνησε για την τουαλέτα στο κλουβί με τα λιοντάρια. Γεμάτος άνθη και μεγάλα σπίτια, λιοντάρια, λύκους και ποντίκια, σκοτάδια που μεταμφιέζονται σε φως και βροχές αγγέλων, συχνά φλεγόμενος, πάντα ασπαίρων, ο κόσμος του είναι ένας κόσμος ακατανόητος, ελάχιστα γενναιόδωρος, εφιαλτικός.
Στον χωροχρόνο του, οι εξωτερικοί χώροι χωρίζονται λες από τους εσωτερικούς με ένα λεπτό χαρτόνι, και όλη η ζωή, μέσα και έξω, κυλάει φρενήρης, και μαζί περίεργα στατική, και παρασύρει στο πέρασμά της αισθήματα κι αισθήσεις, αναμνήσεις και ιδεολογίες, μουσικές και εικόνες προσεχώς. Πεζόμορφα ποιήματα κι άλλα πολύ σύντομα, ποιήματαμουσικές, ποιήματαστιγμιότυπα, ποιήματα μονόπρακτα, ποιήματα μικρού μήκους, όλα μαζί σχηματίζουν το ένα και μοναδικό ποίημα που γράφει ο Κοντός, πενήντα χρόνια τώρα, για τον παράλογο κόσμο όπου ζει ο σύγχρονος άνθρωπος και ταλανίζεται από τη βία της Ιστορίας και από εκείνη της μαζοποίησης.
Προϊόντος του χρόνου, η διάρκεια στα ποιήματά του διαστέλλεται και μετασχηματίζεται, δημιουργώντας φωτοσκιάσεις που καταργούν τα όρια μεταξύ οργανικού και ανόργανου, φυτικού και ζωικού, ανθρώπου και κόσμου. Κι ενώ ο εφιάλτης καραδοκεί, τα ανελέητα χρώματά του μοιάζουν να ξεθωριάζουν λίγο και να δίνουν τη θέση τους σε μια διαρκή αγωνία, για τον καιρό, τα συναπαντήματα, για όλες εκείνες τις κινήσεις που μπορούν ακόμη να αλλάξουν ένα γρανάζι στη χρονομηχανή. Αυτές οι κινήσεις είναι οι πιο καθημερινές, οι πιο συνηθισμένες, και οι άκρες τους χάνονται στο όνειρο, από το ψαλιδάκι που κόβει κρίνους μαζί με τα νύχια ώς τον πεθαμένο που βάφει τα παπούτσια του και τη νύχτα που ξύνει το δοντάκι της πριν σύρει στην επικράτειά της άλλον έναν ποιητή.
Αφηγηματικός και εξομολογητικός, ερωτικός και συμπάσχων, ο Κοντός αρθρώνει έναν στοχαστικό ποιητικό λόγο ειρωνικό, αυτοσαρκαστικό και μαζί συμπονετικό, ο οποίος δεν αρνείται το παρελθόν, ούτε λιβανίζει το μέλλον, αλλά ανακρίνει ένα δύστηνο παρόν. Και σαν τους ευάριθμους αγγέλους που έπεσαν όταν ξηλώθηκε ο ουρανός, μαζί με τους αυτόχειρες, προσεύχεται με την ποίησή του για εμάς, για έναν κόσμο πιο ευανάγνωστο και μια ζωή στα μέτρα του ανθρώπου.
Γιάννης Κοντός: Ανώνυμος και μοναχός στο αδιάφορο πλήθος
(...) Με φανερές επιρροές από τον Καρυωτάκη και τον Μίλτο Σαχτούρη, που θα προσδώσουν στην έκφρασή του μιαν ειρωνική και ταυτοχρόνως παραμορφωτική, σχεδόν εξπρεσιονιστική χροιά, ο Κοντός θα χρησιμοποιήσει τα πιο διαφορετικά μέσα προκειμένου να στήσει τον συγκινησιακό μηχανισμό ο οποίος θα του επιτρέψει να ανασηκώσει το πέπλο του πραγματικού, ρίχνοντας άπλετο φως σε όσα αργοσαλεύουν πίσω από τη συγκαλυμμένη μορφή του: θα χρησιμοποιήσει ισχυρές, ακαριαίας δράσης μεταφορές, θα ανατρέψει αιφνιδιαστικά την ακολουθία και τη διάταξη των εικόνων του και θα χαρίσει στο γράψιμό του έναν ασθματικό, εσκεμμένα παραληρηματικό ρυθμό. (....) Ο Γιάννης Κοντός πρόλαβε προτού ταξιδέψει στην άλλη όχθη να ολοκληρώσει το έργο του. Ωριμος από νωρίς, χωρίς αδράνειες και παλινδρομήσεις, με στέρεη τεχνική και με μιαν έκτυπα αναπτυγμένη ανθρωπολογία, θα μείνει σαν ένας από τους πιο ουσιαστικούς ποιητές όχι μόνο της γενιάς αλλά και της εποχής του.
Μικρό εξόδιο για τον Γιάννη Κοντό: Ο ποιητής, οι χρόνοι και οι φόβοι του
Πρέπει να προσέξω τη μοναξιά μου. / Μερικές φορές στα ενδιάμεσα των δαχτύλων και στα χαλίκια των ματιών / βγαίνει το χορτάρι της φωνής σου
(...) Το έργο του Γιάννη Κοντού, ποιητικό, πεζό ή δοκιμιακό, είναι από τα πιο χαρακτηριστικά της ποιητικής γλώσσας και θεματικής του μοντερνισμού που συναντούμε στην ομάδα ή τη γενιά του '70. Το κλειστό περιβάλλον της πόλης, η άσφαλτος, οι εσωτερικοί σκοτεινοί χώροι του σπιτιού που γίνονται σκοτεινοί χώροι της μέσα, ψυχικής ζωής, ο διαρκώς ματαιωμένος έρωτας, έξω ο ουρανός μελανιασμένος, διαπεραστικοί και άναρθροι ήχοι, σκιώδεις και φασματικές υπάρξεις που πηγαινοέρχονται με δαιμονική ταχύτητα, όπως σε ασπρόμαυρες κινηματογραφικές ταινίες του Γκρίφιθ. Και από την άλλη, η γλώσσα του Κοντού: ο ευφάνταστος λόγος του, η διαβρωτική του σάτιρα, η κριτική στάση του που ξεπερνάει τις πολιτικές σχηματοποιήσεις και απευθύνεται, με μια κραυγή απόγνωσης σαν αυτή του πίνακα του Εντβάρ Μινχ, σ' έναν κόσμο έκπτωσης, ερήμωσης και απανθρωποποίησης.
Παρακολουθήστε μια ποιητική βραδιά αφιερωμένη στον Γιάννη Κοντό, που διοργανώθηκε από τις Εκδόσεις Τόπος και τις Εκδόσεις Μεταίχμιο
Διαβάστε στον οδηγό ανάγνωσηςτις συνεντεύξεις του Γ. Κοντού στην Εποχή, στην Καθημερινή και στο Αθηναΐκο Πρακτορείο Ειδήσεων. Επίσης, μπορείτε να δείτε το άρθρο της Ελένης Γκίκα στο Έθνος και της Π. Σπίνου στην Εφημερίδα των Συντακτών για τονΓιάννη Κοντό. Ακούστε εδώ μια συνέντευξη εκ βαθέων του ποιητή στον Ζαχαρία Σώκο, στην εκπομπή "Απόστροφος" του Τρίτου Προγράμματος, και απαγγελία ποιημάτων του με την ευκαιρία της συγκεντρωτικής έκδοσης του έργου του. Διαβάστε εδώ το άρθρο της Όλγας Σελλά στην Καθημερινή με τίτλο "Ο ευθύβολος ποιητής" και εδώ ένα αφιέρωμα για τον ποιητή στα Νέα. Δείτε εδώ το ρεπορτάζ του bookia για την ποιητική βραδιά, αφιερωμένη στον Γιάννη Κοντό.
Προσθήκη στο καλάθι
